انزوای اجتماعی کودکان پس از همه گیری کرونا

پیش از همه گیری ویروس کرونا و در طول آن، کودکان و نوجوانان به عنوان گروهی در نظر گرفته میشدند که کمتر در معرض ابتلا به بیماریهای خطرناک و جدی هستند؛ در نتیجه در اولویت ها نیز قرار نمیگرفتند. اما پس از آن با باز شدن مدارس و اتمام قرنطینه، انزوای اجتماعی طولانی مدت، اضطراب از ابتلا به بیماری و بی ثباتی، موجب اختلال در مدارس شد. کودکان و نوجوانان در معرض بسیاری از عوامل خطر برای بیماریهای روانی قرار گرفته و نگرانیهایی در این حوزه ایجاد شد. به همین علت در طول سالهای گذشته حجم عظیمی از تحقیقات در مورد تاثیرات روانی کرونا بر کودکان و نوجوانان در همه جای دنیا در حال ظهور است.

قبل از شیوع کرونا، بررسیهای سلامت روان کودکان و نوجوانان انگلستان (MHCYP) نشان داد که از هر نه کودک، یک نفر تحت تاثیر یک بیماری روانی قرار دارد. تا اکتبر 2020، یعنی تنها هشت ماه پس از زمانی که ویروس برای اولین بار به بریتانیا رسید، این رقم به یک نفر از هر شش کودک افزایش یافته بود. طی این پژوهش، کودکان و نوجوانان بسیاری، سطوح بالایی از تنهایی و انزوا، اختلال خواب و اضطراب در مورد ترک خانه را بدلیل ترس از ابتلا یا انتشار ویروس گزارش کردند.

در بررسی های MHCYP در سال 2021 نشان داده شد که 40% از افراد 6 تا 16 سال، دچار وخیم شدن سلامت روانی شده اند و 22 درصد آنها بهبود یافته اند. همچنین پژوهش دیگر نشان داد که تقریبا نیمی از کودکان 11-12 ساله دچار افزایش علائم افسردگی شده اند و یک چهارم نیز علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) را از خود بروز دادند. در این میان، انزوای اجتماعی در کودکان و نوجوانان، پس از همه گیری کرونا، همواره یکی از بزرگترین نگرانیهای والدین و مدیران مدرسه بوده است.

انزوای اجتماعی به چه معنا است؟

انزوای اجتماعی به معنای فقدان تماس اجتماعی با افراد دیگر یا کودکان خارج از خانواده است. در طول همه گیری ویروس کرونا، کودکان برای طولانی مدت بدون تماس فیزیکی با اقوام و دوستان در خانه مانده و خانواده تمام نیازهای مورد نیاز کودکان را تعاملات اجتماعی فراهم کردند. روابط اجتماعی برای رفاه کودک نقشی اساسی دارد و لذت بردن از تعامل با دیگران، برای رشد و سلامت روانی امری حیاتی است. تعامل اجتماعی با سایر کودکان و بزرگسالان، رفتارها یا اعمال مثبت را تقویت میکند و کودکان را تشویق میکند تا افکار و ایدههای خود را به اشتراک بگذارند. همچنین تعامل با دیگران، مهارتهای اجتماعی خوبی مانند نوبت گیری، گوش دادن و ثبات عاطفی را ایجاد میکند.

پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست آنلاین نظر دیگران در مورد شما

دلایل بروز مشکلات روانشناختی و انزوای کودکان و نوجوانان

همانطور که اعلام شد، به منظور جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا، همه افراد ملزم به ماندن در منازل خود بودند که این مورد میتواند بر سلامت روانی کودک تاثیر بسزایی بگذارد. از طرفی دیگر، اگر والدین یا کودک به ویروس کرونا مبتلا میشدند، به منظور کاهش سرایت بیماری، بایستی از یکدیگر بصورت جداگانه قرنطینه شده یا در بیمارستان بستری میشدند. بنابراین در این وضعیت، کودک از والدین و مراقبین خود برای مدتی طولانی جداسازی میشد. این جداسازی، سلامت روانی کودک را بطور جدی تحت تاثیر قرار میداد. بر اساس پژوهشهای صورت گرفته، جدایی فرزند از والدین بویژه در سالهای اول زندگی، سلامت روانی کودک را مختل و بر دلبستگی سالم کودک تاثیر منفی میگذارد. این جداسازی هرچه در سن پائین تر اتفاق افتاده باشد، تاثیر آن بیشتر خواهد بود.

یکی از دلایل دیگری که میتواند آسیبهای شدید روانی را در کودکان و نوجوانان به دنبال داشته باشد، از دست دادن یکی از عزیزان در دوران کرونا است. در دوران پاندمی کرونا، خانواده های زیادی تجربه سوگ را داشته اند. نتایج تحقیقات نشان داده اند، مرگهای ناگهانی موجب میشود تا شدت سوگ در خانواده ها بیشتر باشد. بویژه اینکه در این دوران، خانواده ها فرصت خداحافظی قبل از مرگ را با فرد مبتلا نداشتند. این موقعیت نیز، میتواند سلامت روانی اعضای باقیمانده خانواده بویژه کودکان و نوجوانان را بطور جدی تحت تاثیر قرار دهد. پژوهشها نشان داده است که 9 درصد از کودکانی که به مراکز مشاوره و روان درمانی آورده میشدند، در گذشته فردی را از دست داده اند و دارای ویژگیهایی مانند رفتارهای ضد اجتماعی، هراسهای مختلف و انزوا بودند.

همچنین در پژوهشی دیگر مشخص شد کودکان و نوجوانانی که در زمان پاندمی یکی از اعضای خانواده خود (مانند والدین، مادربزرگ و پدربزرگ، خواهر، برادر یا دوست) یا حتی حیوان خانگی مورد علاقه خود را از دست دادند، مانند بزرگسالان سوگ را تجربه کرده و دچار هیجاناتی مانند غم، ناامیدی، خشم، دلتنگی و انزوا میشدند.

در راستای کاهش انزوای اجتماعی کودکان چه کاری انجام دهیم؟

واضح است که بهداشت روانی کودکان و جوانان پس از همه گیری کرونا، باید در اولویت قرار گیرد تا رفاه نسلهای آینده تامین شود. در این راستا، مدیران مدارس، میتوانند یکسری مداخلات روانی - آموزشی به منظور حمایت از نوجوانان و کودکان ایجاد کنند. از طرفی دیگر، بدلیل اینکه آسیبهای روانی همه گیری میتواند ماندگار باشد و سلامت روانی کودک را تا بزرگسالی تحت تاثیر قرار دهد، والدین اساسی ترین نقش را در کنترل آسیبهای روانی فرزند خود دارند. در ادامه چند راهکار برای بهبود انزوای اجتماعی و کاهش اضطراب آمده است:

• درک صحیح احساسات و رفتارهای آنها، قدم اول برای برطرف کردن نیازهای سلامت روانی است.
• برقراری ارتباط مناسب با فرزندان و صحبت کردن با آنها. والدین اغلب تمایل دارند تا از احساسات و افکار فرزندان خود آگاه باشند. اما ممکن است بصورت ناخواسته در بعضی مواقع احساسات ناخوشایندی را برایشان ایجاد کنند. در این شرایط بهتر است والدین توجه داشته باشند که عدم بکارگیری یک مکالمه مناسب یا فقدان یک مکالمه متمرکز بر هیجانات، میتواند موجب افزایش اضطراب در فرزندان شود. این اضطراب بصورت ناخواسته میتواند نتیجه ای برعکس داشته و انزوای فرزندان را تقویت کند و کودک را از به اشتراک گذاشتن هیجانات و افکار خود منع کند. چرا که آنها میخواهند با اضطراب خود مقابله کنند.
• ایجاد اعتماد. والدین باید در فرزندان خود احساس اعتماد و اطمینان را ایجاد کرده و علاوه بر آن پشتیبان فرزندان خود باشند. این کار موجب میشود تا کودکان و نوجوانان، این صداقت را درک کرده و با خیال آسوده در مورد احساسات خود صحبت کنند.

نهایتا اگر همچنان اضطراب و ترس از ابتلا به کرونا در کودکان و نوجوانان دیده میشود، بهتر است والدین با توضیح به فرزندان خود، آگاهیهای لازم و درست در ارتباط با موارد بهداشتی و درصد احتمال ابتلا را ارائه داده و فرصتهای مناسبی برای بازی و استراحت فرزندان ایجاد کنند. چرا که اگر این اضطراب برطرف نشود، در نهایت میتواند موجب وخیم شدن انزوای اجتماعی کودکان و نوجوانان شود.

جمع بندی

پاندمی ویروس کرونا، زندگی کودکان و نوجوانان را نیز مانند بزرگسالان، تحت تاثیر قرار داده است. کودکان و نوجوانان ممکن است برخی علائم روانشناختی مانند انزوای جسمی و اجتماعی، ترس و ناامیدی را تجربه کنند. در نتیجه این علائم موجب میشود رفتارهای اجتماعی و فعالیتهای روزمره (مانند مدرسه رفتن) کودکان و نوجوانان، دچار اختلال و افت شود. بازگشت به مدرسه پس از یک دوره طولانی در خانه، برای این کودکان و نوجوانان، چالش برانگیزتر خواهد بود و به همین علت، خانواده ها و کارکنان مدارس لازم است حمایت بیشتری را نسبت به این کودکان نشان دهند.

منابع: toddlersense.com و kcl.ac.uk