فوبیا یکی از انواع اختلالات اضطرابی است و زوفوبیا یا ترس از حیوانات یکی از رایج ترین فوبیاها است. تحقیقات انجام شده نشان میدهد که انسانها استعداد ژنتیکی را برای ترس از انواع خاصی از حیوانات ندارند. اما چگونه این زوفوبیا ایجاد می شود؟ شرطی شدن و یادگیری مشاهده ای از دیگران، که ترس را به ناخودآگاه فرد می فرستد. که اغلب شامل حیوانات و حشراتی مانند فوبی سگها، مارها، فوبی عنکبوت ها، حشرات و انواع فوبی های عجیب و غریب میشود. که همین زوفوبیا یا ترس از حیوانات واکنش انزجار یا ترس را در ما تحریک میکنند. این ترس تا حدی برای بقای نوع بشر ضروری بود. میزان ترس انسان از حیوانات خاص بطور مستقیم با بقای نسل بشر از سالها پیش تا به امروز کمک کرد اما ترس و فوبیا دو تفاوت دارند. اول اینکه ترس از ببر یا شیر می تواند جان انسان را به خطر بی اندازد و از آن دوری کند، اما باعث اختلال عملکرد روزانه در فرد نمی شود. ولی فوبیا حتی باعث میشود که بسیاری از مراجعین تازه مراجعه کرده مرکز مشاوره اینجا مکث گزارش کنند که به خاطر ترس غیر طبیعی برای مثال از گربه حتی از خانه خارج نشده اند یا فردی باید او را همراهی کند که همین موضوع فرد را به سمت افسردگی با ویژگی های اضطرابی پیش می برد.
تحقیقات انجام شده در مورد زوفوبیا
بررسی ها و تحقیقات انجام شده در مورد ترس از حیوانات، نتایج جالبی را نشان داده است. این مطالعات عمدتاً مستلزم تقسیم حیوانات به دو دسته بود: حیوانات «مرتبط با ترس» و «ترس بی خطر». به سادگی میتوان توضیح داد؛ برخی از حیوانات را میتوان بامزه یا بی خطر، برخی دیگر را وحشی و دسته سوم را «منزجر کننده» در نظر گرفت. در اکثر کشورهایی که این نظرسنجی انجام شد، مشاهده شد که دسته «حیوانات مرتبط با انزجار» در مقایسه با حیوانات در دو دسته دیگر، امتیاز فوبیای بیشتری داشتند.
بطور معمول، افراد مبتلا به زوفوبیا با کدام حیوانات مشکلات بیشتری دارند.
- از حیوانات لزج مانند مارمولک ها (Scoliodentosaurophobia)
- قورباغه ها (Ranidaphobia)
- مارها (Ophidiophobia)
- عنکبوتها(Arachnophobia)،
- سوسکها(Kastaridaphobia)،
- ماگوت ها (Scolecipratshophobia)
- پروانه ها (Mottephobia) و غیره می ترسند.
سریع ترین درمان زوفوبیا
کاهش اضطراب و ترس از حیوانات و درمان فوبی حیوانات یا زوفوبیا میتواند با تکنیک های رفتاری یا شناختی مانند حساسیت زدایی منظم یا مواجه سازی قابل درمان سریع و قطعی باشد که در ادامه به 9 تکنیک آن اشاره کردیم. ترس چیست و تفاوت ها را چگونه بیشتر درک کنیم؟ ترس در واقع یک واکنش طبیعی به عاملی است که شناخته شده و از حضور و ظهور آن در برخی از شرایط مطلع میشویم. به همین دلیل ترس از هر چیزی یک عامل واقعی در خارج از خود ما دارد. مثلاً ترس از حیوانات، ترس از زلزله، ترس از رعد و برق. اما زمانی که یک حیوان مثل سگ و یا گربه امکان آسیب رسانی به ما را ندارند ولی عملکرد روزانه ما را دچار اخلال میکنند، نیاز به ارزیابی توسط یک دکتر روانشناس و درمان سریع ترس از حیوانات را دارد.
تفاوت ترس با اضطراب در چیست؟
در واقع تفاوت اصلی ترس با اضطراب و دلهره، وجود داشتن عامل واقعی آن است. به گونه ای که در اضطراب و دلهره عامل اصلی و یا واقعی وجود ندارد و به نوعی در آن ابهام وجود دارد. در گذشته و یا آینده ممکن است اتفاق بیفتد و در زمان اکنون هیچ امکان واقعی و دلیل واضحی برای وجود داشتن و یا وجود نداشتن آن نیست. به این دقت کنید که بطور مثال دیدن مار از نزدیک همراه با ترس است و این موضوع طبیعی است اما اینکه در زمان های دیگری که حتی به یک مار فکر میکنیم یا تصویری از آن می بینیم ترس شدیدی در ما ایجاد شود، طبیعی نیست و باید جهت درمان به روانشناس متخصص مراجعه کنیم زیرا این ترس بیمارگون است و ترسی عادی نیست.
علل زوفوبیا
فوبیای حیوانات رایج است و در سرتاسر جهان وجود دارد. بطور معمول از یک تجربه منفی دوران کودکی ناشی میشود که شامل حیوانات خاصی میشود. در برخی موارد، ترس خود به خود و بدون درمان خاصی برطرف میشود. در سایر موارد، فوبیا در ذهن فرد تثبیت می شود. شایع ترین دلیل ایجاد زوفوبیا، اضطراب یا استرس شدیدی است که در ذهن فرد ایجاد میشود. این احساس در اعماق ناخودآگاه ظاهر میگردد و هر بار که فرد در یک موقعیت استرس زا قرار میگیرد، یادآوری میشود. این مسئله معمولا شامل قرار گرفتن در همان محیطی است که فرد از آن می ترسیده است. ذکر این نکته ضروری است که همه نوع ترس از حیوانات را نمیتوان به عنوان فوبیا نامید. زوفوبیا ترسی مداوم، بی دلیل و غیرمنطقی از حیوانات است. برای مبتلایان مهم نیست حیوان چقدر خطرناک یا بی ضرر باشد.
ریشه شکل گیری فوبیا
- کودکی که گربه ای او را چنگ زده است.
- کودکی که مرغی او را نوک زده و باعث ترس شدیدی در کودک شده است.
- سگی که به کودک یا نوجوان حمله کرده است.
- زنبوری که فرد را نیش زده است
- ترس والدین نسبت به حیوان خاصی که کودک را شرطی کرده است
- برنامه های تلوزیونی که در مورد حیوانات اطلاعات نادرست می دهند.
از این رو کودک در ذهن خود بدلیل عدم درک درست از واقعیت، تصمیم بگیرد که از گربه، مرغ و یا هر حیوانی که به سمت او می آید فوبیا پیدا کند. در واقع تصمیمات ذهنی افراد بر اساس اتفاقاتی که برای آنها می افتد. از این رو کودکان برنامه ریزی هایی میکنند که در آینده با تغییر در سن و شرایط زندگی آنها عملکرد زندگیشان دچار اخلال شود. ترس از حیوانات غیر طبیعی و یا فوبیا، از جمله ترس هایی هستند که در این رده قرار میگیرند. در واقع ترس هایی که پایه و اساسی نسبت به سن، موقعیت و شرایط افراد ندارند. اما به آن دلیل که برنامه ریزی ذهنی انسان ها اینگونه بوده است که باید از هر چیزی که مربوط به ترس ها و شک های کودکی است بترسند، فوبیا به وجود می آید و در هر زمانی ممکن است با اولین نشانه از عامل ترس، خود را نشان دهند. مثلاً فردی که ترس از حیوانات یا فوبیای گربه دارد، از هر وسیله نرم، متحرک و یا هر چیزی که شبیه گربه باشد دچار ترسی غیر قابل کنترل میشود که فوبیا نام میگیرد.
9 راهکار درمان فوبی حیوانات
درمان فوبی حیوانات یا ترس از حیوانات امکان شکل گیری بسیار زیادی دارد و از آنجایی که تصمیمات ذهنی افراد برای ادامه زندگی ضرروی است انگیزه درمان را افزایش می دهد. میتوان با روشهای رفتار درمانی، CBT به درمان ترس های این چنینی غلبه کرد. مواجه سازی و غرقه سازی، دو روش رفتاری درمان فوبیا هستند که فرد را در حالتی قرار میدهند که در مواجه سازی به مرور با عمل ترس خود مواجه میشوند.
روش درمان به صورت خلاصه به این گونه است:
- تصویر سازی ذهنی در مورد حیوان
- در گام بعد و در ابتدای امر با عکسهای حیوان فرد مورد نظر را رو به رو می کنند
- پس از آن با (عروسک حیوان) فرد را به او نزدیک می کنند.
- پس از آن با نوع کوچک و بی آزار حیوان فرد را مجدد مورد برسی قرار می دهند
- در گام آخر فرد توانایی برخورد نزدیک و لمس حیوان را پیدا می کند.
به مرور در فضایی که سطح اضطراب توسط روانشناس کنترل و مدیریت میشود. همچنین در درمان غرقه سازی که به ندرت در مورد ترس و فوبیا از حیوانات صورت میگیرد، فرد را یکباره با حیوانی که از او میترسد، مواجه میکنند. البته در درمان غرقه سازی نیز حتماً باید زیر نظر مشاور روانشناس و شناخت مشاور از مراجع خود صورت بپذیرد که در واقع درمانجو دچار شک بیشتری از درمان نشود. تمام این عوامل به تشخیص درمانگر مربوط است و نه هیچ فرد دیگری.
نکاتی که ترس از حیوانات را کم میکند
1. فوبیا و اضطراب
فوبیا باعث اضطراب میشود و این اضطراب سطح نامشخصی دارد که در برخی از افراد حتی با تصور ذهنی باعث بالا رفتن سطح اضطراب نیز میشود. از این رو باید بدانیم از چه چیزی می ترسیم و سطح اضطراب ما در چه حد است.
2. فوبیا و عامل وراثت
فوبیای حیوانات یا ترس از حیوانات میتواند عامل ارثی نیز داشته باشد. از این رو در موارد بسیار حاد به وسیله روانپزشک دارودرمانی و همچنین با شناخت درمانی به وسیله مشاور روانشناس در راه درمان و پایین آوردن سطح اضطراب قرار میگیرند.
3. تهیه لیستی از ترس هایمان
میتوانیم لیستی از شرایط و محیطی که باعث ترس ما میشود را تهیه کنیم و سطح اضطراب خود را در هر شرایط بررسی کنیم. چه زمان هایی اضطرابمان از عدد ۱ تا ۱۰ در نوسان است.
4. راهکارهایی برای ایجاد آرامش پیدا کنیم
زمانی که تصویر ذهنی ما از ترسی غیر واقعی است، میتوانیم در شرایطی با تنظیم تنفس خود و آرام نگه داشتن یا مایندفولنس، سطح اضطرابمان را کنترل کنیم و خود را در شرایط بهتری قرار بدهیم.
5. شناخت از اینکه ترس و اضطرابمان غیر واقعی است
در درمانهای شناختی اولین و مهم ترین اقدام در فوبیا واضح کردن ترس غیر واقعی برای افراد است. مثلاً فردی که از گربه می ترسد، ممکن است گربه را به شکل پلنگ تصور کند که در درمان های شناختی غیر واقعی بودن ترس از حیوانات مختلف برای فرد تعریف و تغییر شناختی ایجاد می گردد.
6. به مرور در ذهنمان با آنچه که می ترسیم مواجه شویم.
خود درمانی در ترس های فوبیا و ترس از حیوانات میتواند در مواردی که سطح اضطراب آسیب رسان نباشد، اثرگذار باشد. این درمان های ذهنی همچنین عاملی هستند که فرد را دچار جلب توجه و حمایت دیگران برای کمک به فرد می کنند. از این رو خود کنترلی در مواجه با ترس هایمان میتواند سطحی از اضراب ما را کم کند و به مرور برای درمان قطعی به مشاور روانشناس مراجعه کرده و با حمایت یک متخصص درمان فوبیا به درمان بپردازیم.
7. ذهنمان را متقاعد کنیم که میتوانیم
اگر بتوانیم به میزانی از باور از خودمان و آنچه که با آن در هراس و فوبیا هستیم در ذهن خود به مرور مواجه شویم و این تفکر را به خود بدهیم که ترس من غیر واقعی است و میتوانیم در چنین شرایطی به ذهن خود مسلط باشم و این باور را داشته باشید که ترس ها و فوبیا ها عاملی ذهنی دارند، از این رو در شرایط مواجه شدن با فوبیای خود میتوانید از چند ثانیه تا چند دقیقه قدرت کنترل ذهن خود را بدست بگیرید و با فوبیای خود مواجه شوید.
8. به خودتان اعتماد کنید
اعتماد کردن به خودتان در مواجه شدن با فوبیا باعث میشود قدرت ذهنیتان بالا برود. اگر احساس کنید حتماً باید کسی باشد که به کمک شما بشتابد، میزان اضطراب شما بالا می رود و نمیتوانید با فوبیای خود مواجه شوید. فرض کنید از گربه می هراسید و کودکتان در معرض مواجه شدن با گربه است، اگر به خودتان اعتماد کنید و بدانید که شما باید عامل نهراسیدن فرزندتان نیز از گربه باشید، بهتر و بیشتر خودتان را کنترل میکنید و میتوانید عاملی برای آموزش به کودکتان نیز باشید. نکته مهم در ترس های فوبیا در این است که کودکان از والدینشان آموزش می بینند و الگو برداری میکنند. اگر میخواهید الگوی مناسبی برای فرزندانتان باشید باید با ترس های خود مواجه شوید و به درمان آنها بپردازید.
9. اقدام کنید
گاهی خودتان باید خودتان را در معرض ترس هایتان قرار بدهید و بتوانید از پس آن ها بر بیایید. اگر ترس و فوبیا در وجودمان باقی بماند یک عامل اضطراب زای همیشگی میشود که ذهن و قدرت ذهنیمان را فلج میکند. اما اگر بتوانیم با ترس هایمان در فرصت هایی که احساس میکنیم توان ذهنیشان را داریم مواجه شویم، قطعاً در روند درمانی مناسبی خود را قرار داده ایم.
در گرایش های درمانی روانشناسی، رفتار درمانی میتواند درمان سریعتری در تغییر رفتار فردی که دچار فوبیا است ایجاد کند و یا فوبیا او را از حیوان مشخصی از بین ببرد. اما مسئله اصلی دوره های پس از درمان است که بیمار میتواند با مشاوره های بعد از آن علت اضطراب و ترس و ریشه های ترس خود را به کمک یک مشاور روانشناس و یا روانکاو پیدا کند.
علائم جسمی فوبیا در افراد
بروز واکنش های ناخودآگاه و غیر قابل کنترل که یکی از عوامل جسمی فوبیا است باعث میشود فرد نتواند در جمع ها به آسودگی ظاهر شود و یا لذت بودن در یک محیط باز و یا غیر قابل پیش بینی را در خود تجربه کند. این گروه از افراد از معاشرت های معمولی باز می مانند و مایل هستند در محیط و یا شرایط پیشبینی شده قرار گیرند. بنابراین به مرور تبدیل به افرادی میشوند که برقراری رابطه با آن ها سخت میشود و خودشان نیز دچار سرزنش مدام خود میشوند. این چرخه در افرادی که دچار ترس های بی دلیل هستند، باعث بروز افسردگی نیز میشود زیرا نمیتوانند به آسانی با دیگران در ارتباط باشند و یا نمیتوانند فضای صمیمی را بدون دلهره تجربه کنند.
تفاوت ترس و فوبیا
لازم است بدانیم ترس یک واکنش روانی طبیعی به عاملی واقعی است. اما در شرایطی که ترس منطقی نباشد و میزان ترس تبدیل به اضطراب و یا وحشت زدگی شود، قطعا فرد باید بداند که دچار فوبیا شده است. مثلا در نظر بگیرید که آسانسور به خودی خود ترسی ندارد ولی برای کسی که فوبی فضای بسته دارد میتواند باعث بروز سطح بالایی از اضطراب برای او شود. لازم به ذکر است که کاهش ترس و اضطراب حیوانات در مرکز مشاوره اینجا مکث با دقت و سرعت خاصی انجام میشود.
منبع: fearof.net
