ادراک پریشی چهره ای یا بیماری کوری چهره چیست؟

ادراک پریشی چهره ای (Prosopagnosia) که به آن کوری چهره یا آگنوزی چهره نیز گفته می شود، نوعی اختلال عصبی است که در آن فرد مبتلا با وجود داشتن بینایی، حافظه و هوش طبیعی و سالم، قادر به تشخیص چهره نیست. شدت این اختلال از خفیف تا شدید متغیر است. از ناتوانی در تشخیص چهره هایی که تنها چندبار دیده شده اند تا ناتوانی در تشخیص چهره از یک جسم بی جان. در بین این دو سر پیوستار، تغییرات زیادی وجود دارد. برای مثال این وضعیت ممکن است در مورد چهره های آشنا، چهره خود یا در حالات چهره صدق کند. در برخی موارد افراد مبتلا نمی توانند تفاوت بین دو چهره را تشخیص دهند.

پژوهش ها حاکی از آن است که اختلال ادراک پریشی چهره ای در حدود 2 درصد از جمعیت جهان را درگیر کرده است. از آنجایی که فرد مبتلا به این اختلال ممکن است حتی در تشخیص خانواده و دوستان نزدیک خود مشکل داشته باشد، این وضعیت می تواند آسیب زا باشد. بیماران مبتلا به ادراک پریشی که در بین آنها فرد معروفی همچون برد پیت نیز حضور دارد. آنهاچهره ای اغلب اضطراب آورهمراه با از دست دادن اعتماد به نفس را تجربه می کنند و ممکن است با مشکلات شغلی و روابط اجتماعی مواجه شوند.

ادراک پریشی چهره چه دلایلی دارد؟

اختلال ادراک پریشی چهره ای ممکن است به عنوان یک اختلال مادرزادی رخ دهد و از بدو تولد وجود داشته باشد و یا ممکن است فرد به دلایل اکتسابی به این اختلال مبتلا شود. زمانی که فرد بدون هیچگونه آسیب مغزی به این اختلال مبتلا شود و عملکرد حسی و فکری طبیعی داشته باشد، معمولا مادرزادی در نظر گرفته میشود. در این صورت، این اختلال از اوایل کودکی آشکار میشود. متخصصان معتقدند که یک ژن جهش یافته از یکی از والدین برای ابتلا به این اختلال کافیست. اما با این وجود، نحوه توارث و همچنین علت ژنتیکی زمینه ای نامشخص است. در صورتی که این اختلال بصورت اکتسابی فرد را درگیر کرده باشد، ممکن است در اثر آسیب مغزی، زوال سیستم عصبی یا سکته مغزی ایجاد شود.

مناطق متعددی از مغز در تشخیص چهره و پردازش چهره نقش دارند، از جمله:

• آمیگدال
• ناحیه صورت دوکی شکل (FFA)
• ناحیه صورت پس سری (OFA)
• شیار گیجگاهی فوقانی

شبکه ای که از قشر بینایی تا ناحیه صورت پس سری، ناحیه صورت دوکی شکل و در نهایت ناحیه زمانی قدامی اجرا می شود، نقش اساسی در شناسایی و ذخیره اطلاعات در مورد چهره های فردی دارد. به طور خاص، آسیب به ناحیه صورت دوکی شکلِ سمت راست منجر به ایجاد این اختلال می شود. شکل مادرزادی اختلال ادراک پریشی چهره ای نیز با کاهش اتصال عصبی بین قشر جلوی پیشانی و بینایی همراه است. بخش قابل توجهی از بیماران مبتلا به اختلال ادراک پریشی چهره ایِ مادرزادی، مشابه بیماران مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، کاهش انگیزه اجتماعی را تجربه می کنند، که نشان دهنده ارتباط احتمالی بین این دو بیماری است.

نحوه تشخیص ادراک پریشی چهره ای

تشخیص اختلال ادراک پریشی چهره ای، بر از دست دادن حافظه یا توجه که ممکن است بر تشخیص چهره نیز تاثیر بگذارد، تاکید میکند. یکی از تستهای تشخیصی برای اختلال ادراک پریشی چهره ای، تست حافظه صورت کمبریج است.

درمان ادراک پریشی چهره ای

در درمان اختلال ادارک پریشی چهره ای هدف کمک به افراد مبتلا برای یاد گرفتن تشخیص دیگران بر پایه اطلاعاتی غیر از چهره است. به عنوان مثال، نشانه های غیر چهره - مانند صدا، مدل مو یا لباس - می توانند برای شناسایی افراد در طول یک رویداد یا به طور کلی در طول زمان استفاده شوند. افراد مبتلا به این اختلال همچنین به طور بالقوه می توانند در وظایف تشخیص چهره آموزش ببینند، که اساسا ارتباط بین چهره ها و هویت ها را از طریق جلسات تراپی و روان درمانی مکرر در مرکز مشاوره مکث یاد می گیرند. این درمان ها برای بیماران مبتلا به ادراک پریشی چهره ای مادرزادی موثرتر از بیماران مبتلا به ادراک پریشی چهره ای اکتسابی هستند.

بیماران مبتلا به ادراک پریشی چهره ای مادرزادی نیز ممکن است با دریافت دوز اکسی توسین، هورمونی که وابستگی اجتماعی را افزایش می دهد، در پردازش صورت بهبود پیدا کنند. البته این اختلال معمولا دائمی است. با این حال، برخی از افراد مبتلا به ادراک پریشی چهره ای اکتسابی، به طور خود به خود توانایی های تشخیص چهره را بهبود می بخشند. این کار می تواند نتیجه بازیابی فیزیکی از آسیب، ترمیم عملکرد مغز، یا سازماندهی مجدد مکان های پردازش صورت در مغز باشد.