آموزش نظم به کودکان نوپا که توانایی شگفت انگیزی در برهم زدن لوازم خانه و بهم ریختن اسباب بازی ها و هر چیز دیگری که در دسترسشان قرار می گیرد دارند. آنها تمام اسباب بازی هایشان را روی زمین پخش می کنند و گاهی به نظر می رسد که از این بی نظمی لذت می برند. در این وضعیت آنها به هر چیزی که بخواهند دسترسی دارند و این موضوع می تواند لذت بازی با لوازم را برایشان افزایش دهد.
اما اسباب بازی ها و لوازم پخش شده روی زمین می تواند زیر پای افراد برود و آسیب ببیند و یا حتی منجر به آسیب دیدن کودک شود. در این شرایط خیلی از لوازم ممکن است ناپدید شوند و تمام این مسائل می تواند دلیلی باشند که شما را به سمت آموزش نظم به کودکتان سوق دهد. در ادامه این مطلب نکاتی را برای تسهیل آموزش نظم خدمت والدین ارائه می کنیم.
زمان شروع آموزش نظم به کودک
زمانی که کودک شما به حدود 12 ماهگی رسید، می توانید آموزش نظم را به کودک خود آغاز نمایید. اگر کودک شما در سنین پایین تر از یک سالگی از توانایی حرکتی خوبی نسبت به برداشتن اشیا برخوردار است و همچنین متوجه خواسته های شما می شود، می توانید آموزش نظم را از سنین پایین تر نیز شروع کنید. آموزش مرتب بودن و رعایت نظم در سنین بالاتر می تواند برای کودک و والد دشوارتر باشد.
از طرفی علت آموزش نظم و مرتب بودن به کودک صرفاً رهایی از آشفتگی خانه و کلافگی والدین نیست، آموزش نظم می تواند موجب رشد سریع تر بعضی از قسمت های مغز کودک (قشر پیش پیشانی) شود که این امر می تواند منجر به افزایش آستانه توجه، بهبود مهارت های حل مسئله و تنظیم خلق و عملکرد بهتر بدن کودک شود. اما نباید از کودک انتظار داشت که سریعاً بتواند مسائل مرتبط با نظم و ترتیب را بیاموزد. والدین باید صبور باشند و با پشتکار قابل توجه نسبت به انجام تمرین های مستمر اقدام کنند. که این روند در نهایت منجر به این می شود که کودکان به صورت عادت مند نظم را رعایت کنند.
مرتب کردن اتاق کودک را به سرگرمی تبدیل کنید
می توانید مرتب کردن اتاق کودک را به یک بازی و یا مسابقه تبدیل کنید، در حین انجام کارها برای کودک خود آواز بخوانید و طوری رفتار کنید که کودک به انجام کارها و مرتب نمودن اتاقش ترغیب شود. اگر کودک شما اصرار دارد که اسباب بازی یا عروسک خاصی را همچنان در دسترس خود نگه دارد، بهتر است که با او موافقت کنید. گاهی کودکان نوپا بعضی ویژگی های خود را به اسباب بازی ها و عروسک هایشان بسط می دهند. به این ویژگی رشدی کودکان احترام بگذارید.
از تقویت مثبت استفاده کنید
هنگامی که کودک شما در امر مرتب نمودن اتاق به شما کمک می کند او را با بغل کردن و تشویق به انجام دوباره کار ترغیب کنید. به او بگویید که چقدر خوب اتاقش را مرتب کرده و حالا هر کسی می تواند در اتاق او راه برود بدون اینکه اسباب بازیی را لگد کند. به جای اینکه کودک را نسبت به پایان یافتن زمان اختصاص داده شده برای مرتب نمودن اتاق تهدید کنید، به او بگویید که اگر کارش را تمام کند، او را به پارک خواهید برد و یا یکی از فعالیت های مورد علاقه اش را انجام خواهید داد.
واقع بین باشید
گاهی کودک انقدر بدخلق می شود که نمیتوان از او انتظار داشت که اتاقش را مرتب کند، در این مواقع به جای اینکه همه کارها را خودتان انجام دهید، با کمک کودک و فقط برای مدت کوتاهی (مثلاً دو دقیقه) بعضی قسمت های اتاق را مرتب کنید. از اینکه کودک شما به صورت ذاتی احساس خوبی نسبت به مرتب نمودن اتاق و وسایل ندارد ناامید نشوید، مادامی که شما به برنامه آموزش نظم به کودک پای بند باشید، کودک شما دیر یا زود به صورت مستقلانه اتاق خود را مرتب خواهد نمود.
به یک برنامه مدون پای بند باشید
کودکان پیش دبستانی به خوبی متوجه می شوند که بعد از بازی باید اسباب بازی ها را جمع کرد و تخت خواب را باید بعد از خواب مرتب نمود. شما نیز می توانید از این روش استفاده کنید، به کودک خود بگویید که قبل از شام اسباب بازی هایش را مرتب کند و در جای خودشان بگذارد و یا اینکه قبل اینکه لباس خواب بر تن کند، لباس هایش را در کمد لباس ها قرار دهد.
از قبل به کودک اطلاع دهید
بهتر است از قبل به کودک اطلاع دهید که برای مثال بعد از اتمام بازیش لوازم خود را مرتب کند. توصیه می شود بعد از اینکه بازی کودک تمام شد، زمانی (حدود 2 دقیقه) به کودک داده شود تا بتواند خود را از لحاظ ذهنی برای فعالیت مرتب نمودن اتاقش اماده کند.
انعطاف پذیر باشید
اگر کودک شما در حال بازی کردن است و بازیش هنوز تمام نشده (برای مثال در حال بازی کردن با لگوهایش است و توانسته خانه ای بسازد) و از شما می خواهد که همچنان بازی کند، بهتر است که قوانین مرتب نمودن را به تعویق نیاندازید، به جای آن می توانید اسباب بازی کودک را به همان ترتیب به گوشه ای از اتاق منتقل کنید تا کودک بتواند ادامه بازی خود را در زمان دیگری دنبال کند. به این نحو به خواسته کودک نیز احترام گذاشته اید.
برای هر وسیله ای مکانی را مشخص کنید
مطمئن شوید که برای هر وسیله و اسباب بازی در اتاق کودک مکانی مشخص شده است. حتی اگر این مکان ها به طور نامرتبی معین شوند. کمد اسباب بازی در اتاق کودک می تواند خطرناک باشد، چرا که احتمال محبوس شدن کودک در آن وجود دارد، اما اگر قصد تهیه یکی از این کمدها را دارید، مطمئن شوید که داخل کمد سوراخی برای عبور اکسیژن وجود دارد. البته باید گفت که کمدها کمک چندانی به مرتب نگه داشتن اتاق کودک نمی کنند. اینکه کودک بداند هر وسیله در اتاقش جای خاصی دارد به یادگیری نظم و ترتیب کمک بزرگی می کند.
در انتها، از کودک انتظار کمال گرایی نداشته باشید و تلاش کنید که هر اقدام کودک نسبت به انجام کارهای اتاقش و مرتب کردن لوازمش را ارج نهید، شما باید این فرایند را تا حدود سنین دبستان ادامه دهید، تا کودک شما این الگوی رفتاری را به طور کامل اکتساب کند.