داشتن یک دوست خیالی که گاهی اوقات به آن همراه خیالی نیز گفته میشود، بخش طبیعی و حتی سالم از بازی دوران کودکی محسوب میشود. اکثر تحقیقات بارها نشان داده اند که این امر معمولا بخشی طبیعی از دوران کودکی است. پژوهشها مشخص کرده اند که 65 درصد از کودکان تا 7 سالگی یک دوست خیالی داشته اند. در سال 2017 محققان پنج هدف را برای داشتن یک دوست خیالی شرح دادند:
- حل مسئله و مدیریت احساسات
- کاوش در آرزوها
- داشتن یک همراه برای بازی فانتزی
- داشتن کسی برای غلبه بر تنهایی
- اجازه دادن به کودکان برای کشف رفتارها و نقشها در روابط
داشتن دوستان خیالی برای کودکان غیرمعمول نیست؛ چرا که میتوانند با او صحبت کنند، تعامل داشته باشند و بازی کنند. این دوستان ممکن است هر چیزی باشند؛ یک دوست نامرئی، یک حیوان، چیزی خارق العاده مانند یک اسباب بازی یا حیوان عروسکی. اغلب پژوهشها نشان داده اند که داشتن یک دوست خیالی، شکلی سالم از بازی دوران کودکی است و حتی ممکن است فوایدی برای رشد داشته باشد. از جمله این فواید میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- شناخت اجتماعی بهتر
- توسعه مهارتهای استدلالی و شناختی
- جامعه پذیری بیشتر
- تقویت خلاقیت
- استراتژیهای مقابله ای بهتر
- کمک به کودکان برای کمتر خجالتی و ترسو بودن
- کمک به کودکان برای مقابله با خستگی یا تنهایی
- افزایش درک هیجانی
- ایجاد سرگرمی، دوستی و حمایت برای کودک.
پژوهشها نشان میدهد که کودکانی که دوستان خیالی دارند، در بزرگسالی ذهن خلاقی پیدا میکنند و اغلب به سمت هنر، شعر، موسیقی یا هر نوع بیان هنری دیگری گرایش پیدا میکنند.
چرا بچه ها دوستان خیالی دارند؟
از هر ده کودک زیر 7 سال، هفت نفر یک دوست خیالی خواهند داشت. دوستان خیالی به کودک کمک میکنند تا واقعیت جدیدی را که در بزرگسالی با آن مواجه خواهند شد را درک و با دنیا سازگار شود. در واقع دوستان خیالی میتوانند از چند طریق به کودک کمک کنند:
- ابراز هیجانی: آنها به کودکان کمک میکنند تا احساسات خود را بیان کنند، چه منفی و چه مثبت.
- مقابله با تعارض و ترس: آنها به کودکان این امکان را میدهند تا تعارضات، ترسها و فوبیاهای خود را به دوست خیالی خود فرافکنی کنند. برای مثال ممکن است بگویند «مامان، سام (دوست خیالی) نمیخواهد حمام برود». در حقیقت چیزی که آنها میگویند این است که خودشان از حمام رفتن میترسند.
- تنظیم هیجانات: آنها میتوانند به کودک کمک کنند تا هیجانات خود را تنظیم کند. به عنوان مثال فرض کنید کودکتان روی دیوار را خط خطی کرده است و میگوید سام، یعنی دوست خیالی اش این کار را انجام داده است. شما میتوانید از این فرصت استفاده کنید و از فرزندتان بپرسید که چرا سام روی دیوار خط خطی کرده است. در این شرایط فرزندتان تمایل بیشتری برای توضیح اینکه چرا اینکار را انجام داده است، خواهد داشت. چرا که احساس نمیکند که مستقیما متهم شده است. در عوض از نظر او، سام مقصر و کسی است که نیاز به اصلاح دارد. او میتواند به سام کمک کند تا از این کار پرهیز کند و در این روند به خودش یاد بدهد.
- طرز فکر و همدلی: دوستان خیالی به کودکان کمک میکنند تا دیدگاه دیگران را در نظر بگیرند. مهم نیست که این دوستی خیالی است. فرزند شما یاد میگیرد که چیزها را از دیدگاه دیگران ببیند. اگر سام از انجام کاری میترسد، میتوانید به کودکتان یاد دهید چگونه در شرایط سخت همراه سام باشد.
- اعتماد به نفس اجتماعی: دوستان خیالی میتوانند حس اعتماد به نفس را در کودک ایجاد کنند. زمانی که دوست خیالی فرزندتان در موقعیت سختی قرار گرفت و توانست آنرا با موفقیت پشت سر بگذارد، فرزند شما یاد خواهد گرفت که ترس یا مشکلات، موانعی نیستند که نتوان بر آنها غلبه کرد.
پیشنهاد میکنیم انجام دهید: سنجش هوش کودک (آنلاین و رایگان)
کدام بچه ها بیشتر دوست خیالی دارند؟
کودکانی که خواهر یا برادری ندارند یا خواهر و برادر بزرگتر دارند، یا زمان زیادی را با بزرگسالان میگذرانند، بیشتر احتمال دارد دوستان خیالی پیدا کنند. دوست خیالی میتواند نشانه این باشد که فرزند شما ممکن است به دوستان واقعی برای بازی نیاز داشته باشد.
چگونه به دوست خیالی کودکان واکنش نشان دهیم؟
نمیتوان تنها به این دلیل که کودک شما با کسی صحبت میکند که نمیتوانید بشنوید یا ببینید، او را نزد روانپزشک ببرید و داروهای اسکیزوفرنی یا روان پریشی برایش استفاده کنید. داشتن یک دوست خیالی در کودکان زیر 7 سال بسیار رایج و طبیعی است. با این حال، مهم است که والدین در تخیل سازنده فرزندشان دخالت نکرده و مورد تمسخر قرار ندهند. به دقت مشاهده کنید تا بتوانید متوجه شوید که آیا این دوست تاثیر خوبی بر فرزند شما دارد یا بد.
با گوش دادن دقیق به صحبتهایی که او با دوست خیالی خود دارد، میتوانید کودک خود را بهتر بشناسید و فقط در صورت لزوم میتوانید دخالت کنید. به او اجازه دهید تا با دوست خیالی خود بازی و صحبت کند اما اجازه ندهید که این رابطه تنها منبع معاشرت شود. فرزندتان را به پارک ببرید، با او بازی کنید یا او را به مکانی ببرید که در آن تعداد زیادی بچه هم سن و سالش وجود داشته باشد.
اگر دوست خیالی ترسناک باشد چکار باید کرد؟
با وجود اینکه بیشتر دوستان خیالی مهربان، دوستانه و مطیع شناخته میشوند، اما همه آنها چنین توصیف نشده اند. برخی کودکان آنها را ویرانگر، قانون شکن یا پرخاشگر نامیده اند. این امکان وجود دارد که برخی از دوستان خیالی باعث ترس، ناراحتی یا درگیری با کودکان شوند. درعین حال که اغلب کودکان بر رفتار دوست خیالی خود تاثیر میگذارند، کودکانی که دوست خیالی ترسناکی دارند، او را خارج از کنترل خود توصیف میکنند. با وجود اینکه هنوز درک نشده است چرا یک دوست خیالی میتواند ترسناک باشد، اما تصور این است که این روابط همچنان میتواند به نوعی برای کودک مفید باشد. چرا که این روابط همچنان به کودکان کمک میکند تا با روابط اجتماعی و روزهای سخت در درنیای واقعی کنار بیاید.
چه زمانی باید نگران بود؟
بیشتر کودکان به محض شروع مدرسه یا به محض اینکه خود را در کنار کودکان دیگر بیابند، از دوستان خیالی خود فاصله میگیرند. حتی اگر پس از مدرسه نیز فرزندتان دوست خیالی دارد، جای نگرانی نیست. اما در صورت مشاهده علائم زیر، بهتر است با متخصص سلامت روان مشورت کنید:
- فرزندتان زمان زیادی را در دنیای فانتزی خود بگذراند و هیچ علاقه ای به تعامل با همسالان خود نداشته باشد.
- دوست خیالی مانع معاشرت او با بچه های دیگر شود.
- فرزندتان بدلیل دوست خیالی خود، رفتارهای پرخاشگرانه پیدا کند.
- دنیای فانتزی او برایش تبدیل واقعیت شود.
- دوست خیالی به فرزندتان بگوید کارهایی را انجام دهد که برای خودش یا دیگران خطرناک است.
دوست خیالی در چه سنی به پایان میرسد؟
در واقع، بیشتر کودکان میدانند که دوستان خیالی شان واقعی نیستند. اما فاصله گرفتن از دوست خیالی، برای هر کودکی متفاوت است. اغلب مطالعات نشان داده است کودکان تا 7 سالگی دوست خیالی خواهند داشت. اما گزارش های دیگر نشان میدهد که میتواند تا 12 سالگی نیز ادامه پیدا کند.
اگر یک بزرگسال دوست خیالی داشته باشد چه؟
تحقیقات زیادی در مورد دوستان خیالی در بزرگسالی انجام نشده است. اما به نظر میرسد این رفتار تنها نشانه تخیل قوی فرد باشد. البته اگر یک بزرگسال صداهایی را بشنود، چیزهایی را ببیند که وجود ندارند، یا علائم دیگری از توهم یا روان پریشی را تجربه کند، ممکن است نشانگر یک بیماری روانی زمینه ای، مانند اسکیزوفرنی باشد.
منابع: wehavekids.com و healthline.com