دیستونی سندرم انقباض مداوم غیر ارادی عضلات است که بطور مکرر موجب ایجاد حرکات پیچشی، تکراری و وضعیت غیر عادی می شود. دیستونی حاد میتواند یک عضله یا تعدادی از عضلات یا حتی کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد. این عارضه می تواند 1% جمعیت جهان را درگیر کند و احتمال درگیری زنان با این عارضه بیشتر از مردان است. طبقه بندی دیستونی بر اساس وجود علائم مختلف بالینی و عوامل متعدد ایجاد کننده این سندرم انجام می شود. دیستونی حاد ناشی از دارو ممکن است به صورت دائمی باشد و مانع از انجام فعالیت های روزانه افراد شود.
واکنش های دیستونیک حاد ناشی از دارو شامل قفل شدن فک، اسپاسم زبان، بیرون زدگی زبان، دیستونی حلقی - حنجره ای، اسپاسم پلک، کج شدن گردن و کشیده شدن سر به سمت پشت می باشد. این واکنش ها شامل انقباضات تونیک طولانی مدتی هستند که در 10 درصد افرادی که داروهای ضد روان پریشی مصرف می کنند به سرعت و معمولاً در روزهای اول استفاده از دارو اتفاق می افتد. افراد تحت درمان با داروهای ضد روان پریشی با قدرت بالا، بخصوص آقایان بیشتر در معرض دیستونی حاد هستند. بروز دیستونی حاد در سال های اخیر افزایش چشمگیری داشته و دلیل آن مصرف زیاد داروهای ضد روان پریشی بوده است.
انواع دیستونی
دیستونی ها بر اساس تاثیرگذاری بر بخش های مختلف بدن، طبقه بندی می شوند:
دیستونی متمرکز
این عارضه کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
دیستونی کانونی
این عارضه بر روی قسمت خاصی از بدن تاثیر می گذارد.
دیستونی چند شاخه ای
این بیماری بیش از یک قسمت بدن که با هم مرتبط نیستند را تحت تاثیر قرار می دهد.
دیستونی سگمنت
این دیستونی قسمت های مجاور بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
همی دیستونی
این بیماری بر روی دست و پای مربوط به یک طرف بدن تاثیر می گذارد.
انواع دیستونی بر اساس سندرم الگوهای آن
بلفارو اسپاسم یا انقباض غیر ارادی پلک
این بیماری چشم را تحت تاثیر قرار می دهد و با چشمک زدن غیرقابل کنترل می شود. تاثیر این عارضه ابتدا روی یک چشم است ولی به تدریج به چشم دیگر نیز سرایت می کند. اسپاسم باعث می شود که پلک ها در مدت طولانی به صورت غیر ارادی بسته شوند و فرد مدتی نابینا شود.
دیستونی سرویکس یا گردن
این نوع دیستونی بیشتر افراد میانسال را درگیر می کند و شایع ترین نوع دیستونی است. دیستونی سرویکس بیشتر گردن را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث می شود سر پیچ بخورد و یا به جلو و عقب رانده شود.
دیستونی جمجمه
این نوع دیستونی بر عضلات سر، صورت و گردن اثر می گذارد.
دیستونی ارومندیبولار
این نوع دیستونی باعث ایجاد اسپاسم فک، عضلات زبان و لب ها می شود و صحبت کردن یا غذا خوردن فرد را دچار مشکل می کند.
دیستونی حنجره
بر عضلات گلو تاثیرگذار است و صحبت کردن فرد را دچار مشکل میکند.
دیستونی تاردیو یا تاخیری
این عارضه ناشی از واکنش به مصرف دارو است، علائم آن موقت است و با مصرف دارو رفع می شود.
دیستونی پاروکسیمال
این دیستونی اپیزودیک است و فقط طی حملات بروز می کند.
دیستونی پیچیده
این اختلال بسیار نادر است و کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.
کرامپ نویسندگان
این نوع دیستونی در حین نوشتن رخ می دهد و بر روی عضلات دست و ساعد تاثیر می گذارد.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست سلامت روان
دیستونی حاد ناشی از مصرف نورولپتیک
حرکات دیستونیک به علت اسپاسم یا انقباض عضلات سبب بروز حرکات غیر ارادی ماهیچه ها و عضلات می شود. این دیستونی ها ممکن است مربوط به گردن، فک، زبان و یا کل بدن باشد. دیستونی در کودکان ممکن است سبب بروز اپیستوتونوس، اسکولیوز، لوردوز و حرکات چرخشی غیر ارادی شود. دیستونی حاد ناشی از دارو ممکن است با ترس و درد همراه باشد و همین باعث عدم همکاری بیماری برای ادامه درمان می شود.
حدود 10 درصد بیماران به عارضه دیستونی آنتی پسیکوتیک ها مبتلا شده که اغلب در لحظات یا روزهای اولیه مصرف این داروها اتفاق می افتد. این عارضه در مردان زیر 40 سال رایج تر است.
این اختلال ممکن است به علت تجویز عضلانی آنتی پسیکوتیک های قوی و انواع آنتی پسیکوتیک ها ایجاد شود و هنگامی رخ می دهد که سطح داروهای آنتی پسیکوتیکدر CNS، در زمان های بین مصرف دارو کاهش یابد.
از علائم شایع این اختلال تشنج و دیسکینزی دیررس می باشد و نشانه های دیستونی حاد ناشی از دارو عبارتند از:
- کشیدن پا هنگام راه رفتن
- گرفتگی پا
- کشیدن ناخواسته گردن
- چشمک زدن غیرارادی
- مشکلات گفتاری
استرس و خستگی ممکن است باعث تشدید علائم دیستونی حاد ناشی از دارو شود او افرادی که به این اختلال دچار می شوند اغلب از درد و خستگی ناشی از انقباض مکرر و غیر ارادی عضلات رنج می برند. علائم دیستونی در کودکان ابتدا از دست و پا شروع می شود. سپس با سرعت زیادی به سراسر بدن آنها منتقل می شود اما در دوران نوجوانی سرعت پیشرفت بیماری کمتر می شود.
تشخیص دیستونی
برای تشخیص دیستونی ممکن است نیاز به انجام ام آر آی باشد. گرچه بسیاری از علائم این اختلال با چشم نیز قابل تشخیص می باشند اما گاهی اوقات پزشک باید یک سری آزمایشات و تست ها را انجام دهد، به طور مثال سابقه پزشکی و خانوادگی بیمار را بررسی کرده و سپس به تشخیص اختلال به وجود آمده می پردازد. برای تشخیص دیستونی انواع تست ها و آزمایش ها انجام می شود که در زیر به آنها اشاره می شود.
آزمایش خون و ادرار
برای تعیین عملکرد عضوهایی مانند کبد و همچنین وجود عفونت یا سموم لازم است آزمایش خون و ادرار گرفته شود.
تست ژنتیک
برای بررسی ژن های غیرطبیعی تست ژنتیک گرفته می شود.
ام آر آی
برای مشخص شدن ضربه مغزی و یا تومور
لوودوپا
اگر پس از مصرف لوودوپا علائم به تدریج بهبود پیدا کردند، پزشک می تواند دیستونی را تشخیص دهد.
راه های درمان دیستونی حاد ناشی از دارو
1. تحریک مغزی
تحریک مغزی عمیق یکی از راه های درمان دیستونی ناشی از دارو است. در این روش یک الکترود با یک ناحیه خاص در مغز ارتباط پیدا میکند، سپس آن را به یک محرک باتری که در قفسه سینه قرار دارد وصل میکند. این الکترودها پالس های الکتریکی را از باتری به مغز منتقل می کند و به این ترتیب انقباض های بوجود آمده در عضلات کاهش می یابد.
2. داروها
داروهایی که دیستونی حاد ناشی از دارو را تا حدی بهبود می بخشد عبارتند از:
- لوودوپا
- پروکسی کیدیدین هیدرو کلراید
- دیازپام
- لورازپام
- کلونازپام
- باکوفن
داروهای مورد استفاده جهت درمان دیستونی به دلیل احتیاط برای زنان باردار تجویز نمی شود.
3. فیزیوتراپی برای درمان دیستونی
گاهی اوقات ماساژ و فیزیوتراپی عضلات آسیب دیده به درمان دیستونی کمک می کند.
4. شاک ویوتراپی
شاک ویوتراپی یک راه موثر برای درمان دیستونی در اندام های فوقانی و یا دیستونی های ثانویه است.
5. طب سوزنی
طب سوزنی یا طب سنتی چینی یکی از راه های تحریک عصب های موجود در پوست است و برای دیستونی گردن و حنجره مورد استفاده قرار میگیرد و یکی از راه های موثر درمان دیستونی در سراسر جهان است.
6. توانبخشی
درمان های طب فیزیکی، گفتاردرمانی، کاردرمانی و رژیم درمانی از راه های موثر برای بهبود دیستونی حاد ناشی از دارو هستند. متخصصان توانبخشی برای درمان دیستونی اقدامات زیر را انجام می دهند.
ارزیابی قدرت عضلانی و مهارت های حرکتی و ارائه برنامه فردی برای بهبود عملکرد فیزیکی موجود
تجویز ابزارهای حمایتی (از جمله گردن بند، بریس ها، واکرها و صندلی های چرخ دار) و وسایل خانگی مناسب برای اطمینان از ایمنی، بهبود و تحرک بیمار.
ارائه راه هایی برای تغییر فعالیت ها، صرفه جویی در انرژی و ساده سازی کارها به بیمار
در کنار راه های درمان گفته شده انجام درمان های مکمل از جمله یوگا، مدیتیشن، پیلاتس و بیوفیدبک نیز برای بهبود دیستونی حاد ناشی از دارو موثر است.
