جهان گسترده و پیچیده است و گاهی اوقات ممکن است به نظر برسد که تصمیمات و اقدامات کوچک ما تأثیر کمی بر تصویر بزرگ جهان دارد. با این حال اگر به جزئیات زندگی خود فکر کنید، ممکن است بتوانید ببینید که چگونه یک رویداد کوچک، در واقع کاتالیزور تغییر عظیمی در زندگی شما بوده است. برای مثال ممکن است در یک کافی شاپ با کسی برخورد کرده باشید که اتفاقاً در شرکت رویایی شما کار میکند و در نهایت با شما مصاحبه ای در آنجا انجام میدهد. اما اگر کافی شاپ دیگری را انتخاب کرده بودید یا پنج دقیقه بعد آنجا بودید، چه؟ شما ممکن بود کسی را که شما را وارد شغل رویایی شما کرده است، ملاقات نکرده باشید. این ایده که چیزی کوچک مانند خوردن قهوه میتواند اثرات بسیار بزرگتری داشته باشد، مانند تغییر شغل شما، اثر پروانه ای نامیده میشود.
اثر پروانه ای بر این مفهوم استوار است که اتفاقات جهان عمیقاً به هم مرتبط است، بطوریکه یک اتفاق کوچک میتواند بر یک سیستم پیچیده بسیار بزرگتر تأثیر بگذارد. اثر پروانه ای این ایده را تداعی میکند که پروانه ای کوچک که بالهایش را تکان میدهد، فرضاً میتواند باعث طوفان شود.
نظریه آشوب
اثر پروانه ای پدیده ای است که از نظریه آشوب به وجود آمده است. در زبان استعاری به این معنی است که یک تغییر کوچک میتواند یک موج بزرگ جزر و مدی ایجاد کند. این تئوری پیشنهاد میکند که یک تغییر جزئی در محیط میتواند یک تغییر خارق العاده و شدید در محیط و آب و هوا ایجاد کند. البته یک نظریه ریاضی چیزی را که امروزه «اثر پروانه ای» نامیده میشود، بوجود آورد. مخترع آن ادوارد لورنز نمی دانست که اصطلاحی که او ابداع کرده بود به یک اصطلاح رایج در روانشناسی و تفکر تبدیل میشود. لورنز در طی آزمایشی متوجه شد که تغییرات آب و هوایی به بسیاری از شرایط حساس است و از این رو پیش بینی صحیح آنها دشوار است. او به این نتیجه رسید که یک حرکت ساده مانند حرکت بال زدن توسط یک پروانه باعث ایجاد گردباد در جایی دیگر میشود.
هر چقدر هم که عجیب به نظر برسد، مثلا اینکه بگوییم پروانه ای در برزیل بال خود را تکان داد و گردبادی در شیکاگو روی داد، این همان چیزی است که این نظریه بیان میکند. البته این یک نظریه بسیار پیچیده و جذاب است که با انتقادات بسیاری از سوی دانشمندان مواجه شده است. اول از همه نمی توان پیش بینی کرد که کدام یک از پروانه ها و در چه مکانهایی ارتباط مستقیمی در ایجاد تغییرات شدید آب و هوایی دارند. برخی موافق نیستند که چیزی به اندازه پروانه که بال خود را تکان میدهد، میتواند چنین تأثیر بزرگی ایجاد کند.
اثر پروانه در روانشناسی
در روانشناسی میتوان اثر پروانه ای را به عنوان چیزی تعریف کرد که تأثیر زیادی بر زندگی افراد ایجاد میکند. افکار کوچک میتوانند منجر به تغییرات بزرگ شوند. پرتاب یک سنگ ریزه در آب می تواند حرکت آب ساکن را مختل کند و موج هایی را ایجاد کند. همه موجودات بر یکدیگر تأثیر می گذارند. مثلا اگر موجودی بمیرد، نسل بعدی او به دنیا نمی آید و این بر اکوسیستم تأثیر می گذارد. تک تک اقدامات ما و هر اتفاقی که در این جهان رخ میدهد بر چیز دیگری تأثیر می گذارد. علاوه بر این، اصطلاح اثر پروانه ای به قدری رایج شده است که در ادبیات نیز به آن پرداخته میشود و بسیاری از کتابها و فیلمها آنرا گنجانده اند.
پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست آنلاین میزان توانمندی و خودشکوفایی
نتایج کلی راجع به اثر پروانه ای
اثرپروانه ای به معنای واقعی کلمه به عواقب هر چیزی اشاره دارد. این پدیده توضیح میدهد که چگونه چیزهای بسیار کوچک میتوانند تأثیرات بزرگی داشته باشند، به این معنی که ما نمیتوانیم چیزهای کوچک را نادیده بگیریم. حتی شناسایی اثر پروانه تأثیرات قابل توجهی بر نحوه درک دانشمندان و اقتصاددانان از جهان بر جا گذاشته است.
هنگامی که لورنز یافته های خود را مورد بحث قرار داد، تأثیر قابل توجهی بر نحوه درک مردم از پیش بینی های علمی داشت. تا این مرحله، علم از مدل های خطی و قطعی استفاده میکرد که فرض میکردند ردیابی مسیر بین یک علت (A) و یک معلول (B) آسان است. یک باور عمومی وجود داشت که دانشمندان نیازی به نگرانی در مورد جزئیات خارج از پدیده مورد مطالعه ندارند. زیرا هیچ تاثیری بر رابطه بین A و B نخواهد داشت و رابطه خطی دارند و چیزهایی که در خارج اتفاق می افتند وجود ندارند و همین مسئله پیش بینی دقیق را دشوار می سازد.
اما اثر پروانه ای پیامدهایی دارد که خارج از علم است. اثر پروانه ای بطور گسترده در تجارت مورد مطالعه قرار گرفته است. زیرا نشان می دهد که اقدامات اولیه کوچک میتواند منجر به پاداشهای بزرگ در آینده شود. این امر نشان میدهد که اقدامات ساده کوچک میتواند کاتالیزوری برای جذب مشتریان زیادی و تبدیل شدن به یک تجارت موفق باشد. به علاوه اثر پروانه ای بازار پیچیده ای را که ما در آن فعالیت میکنیم را با دقت بیشتری به تصویر میکشد. بازارها سیستم های پیچیده ای هستند که قطعات زیاد بهم پیوسته ای دارند. بویژه در دنیای مدرن امروزی و شکست یا موفقیت یک کسب و کار ممکن است به جزئیات بسیار کوچک در استراتژی آنها نسبت داده شود.
نتیجه گیری
اثر پروانه ای با تمرکز بر اتصال متقابل، همچنین نشان میدهد که اقدامات یک فرد می تواند بر جمعیت گسترده تری تأثیر بگذارد. مثلا به این فکر کنید که اقدامات یک رهبر سیاسی چقدر بر وضعیت جهان تأثیر میگذارد. اثر پروانه ای از ما میخواهد که در تصمیم گیریهای خود متفکر باشیم؛ زیرا هرگز نمیدانیم عواقب آن تصمیمات چیست. همچنین میتواند فوق العاده انگیزه بخش باشد؛ زیرا نشان میدهد که اقدامات ما موجب تغییر مسیر جهان است و مهم نیست که چقدر کوچک باشند.
منابع: psychologenie.com و thedecisionlab.com
