آیا ADHD یا بیش فعالی نقص توجه دارم؟

اختلال کمبود توجه بیش فعالی که به اختصار ADHD یا اختلال کمبود توجه (ADD) نامیده می شود، یک وضعیت رفتاری است که با علائم حواس پرتی، فعالیت بیش از حد و شتاب زدگی مشخص میشود. این اختلال اغلب منجر به مشکلاتی در رابطه و همچنین عملکرد خوب در محل کار یا جامعه خود میشود. با نگاه کردن این علائم ممکن است هر انسان فعالی از خود بپرسد که «آیا من بیش فعالم؟» یا «آیا من ADHD دارم؟». اما آیا شما به عنوان یک فرد فعال، اختلال کمبود توجه و بیش فعالی دارید یا تنها انسان برونگرا و فعالی هستید؟

اختلال بیش فعالی نقص توجه (ADHD) چیست؟

اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) شایع ترین اختلال در دوران کودکی است. کودکان مبتلا به کمبود توجه و بیش فعالی در حفظ توجه و تمرکز مشکل دارند. این کودکان همچنین بیش فعالی و تکانشگری، مشکلات نامناسب با سن را نشان می دهند. این نقایص در موقعیت های مختلف رخ می دهد و منجر به اختلال در عملکرد تحصیلی و اجتماعی می شود. تقریباً در 60٪ از کودکان مبتلا به کمبود توجه و بیش فعالی، علائم تا نوجوانی و حتی بزرگسالی ادامه می یابد. پیامدهای منفی کمبود توجه و بیش فعالی در بزرگسالی عبارتند از: مشکل در پیشرفت تحصیلی، سوء مصرف مواد، اختلالات خلقی، رفتار ضد اجتماعی و میزان بالاتر تصادفات.

اختلال بیش فعالی و نقص توجه چه علائمی دارد؟

همه ما گاهی دچار احساس بی قراری می شویم و بدون فکر عمل می کنیم. اما آیا به این معناست که همه ما اختلال بیش فعالی و نقص توجه داریم؟ در حقیقت بهتر است بگوییم هنگامی که بیش فعالی، حواس پرتی، تمرکز ضعیف یا تکانشگری باعث اختلال در مدرسه، روابط اجتماعی می شود، می توان به اختلال مشکوک بود. برخی از علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه شامل:

علائم نقص توجه:

1. مشکل در حفظ توجه مربوط به وظایف یا فعالیت ها
2. عدم توجه به جزئیات که موجب اشتباه در کارهای مدرسه، کارمی شود.
3. گوش ندادن حتی وقتی به طور مستقیم با او صحبت می شود.
4. مشکل در سازماندهی فعالیت ها
5. عدم پیروی از دستورالعمل ها (نه به دلیل مخالفت یا درک نکردن دستورالعمل ها) که موجب اختلال در انجام وظایف روزمره در مدرسه یا محل کار می شود.
6. اجتناب از انجام کارهایی که برای مدت طولانی به تلاش ذهنی زیادی نیاز دارد (مانند تکالیف مدرسه یا تکالیف)، دوست ندارد یا نمی خواهد.
7. گم کردن چیزهای مورد نیاز برای کارها و فعالیت ها (مانند: اسباب بازی ها، مداد، کتاب یا ابزار)
8. پرت شدن حواس به راحتی
9. فراموشکاری در فعالیت های روزمره

پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست میزان توانمندی

علائم بیش فعالی:

1. بی قراری (که با حرکت کردن دائمی روی صندلی یا تکان دادن دست ها یا پاها مشخص می شود.)
2. زودتر از زمانی که انتظار می رود از روی صندلی بلند می شوند.
3. رفتارهای بی قراری (ماننده دویدن) در موقعیت های نامناسب
4. مشکل در بازی یا لذت بردن از فعالیت های اوقات فراغت بی سر و صدا.
5. عمل کردن به شکلی که گویی "با یک موتور هدایت می شوند".
6. صحبت کردن بیش از حد
7. پیش از آنکه سوال تمام شوند، پاسخ می دهند.
8. مشکل در انتظار برای رسیدن نوبت
9. قطع کردن صحبت دیگران یا دخالت در گفتگوها

اختلال کمبود توجه و بیش فعالی چقدر شایع است؟

اگرچه تخمین زده می شود که 2 تا 6 درصد از بزرگسالان دارای کمبود توجه و بیش فعالی هستند، این اختلال در دوران کودکی شروع می شود. تقریباً دو سوم از کودکان مبتلا به این اختلال، برخی از علائم بیماری را در بزرگسالی حفظ می کنند و حدود نیمی از آنها به همان اندازه علائم با شدت کافی برای تشخیص کمبود توجه و بیش فعالی دارند. سایر آمارهای کلیدی شامل این است که بیش از 90٪ از بزرگسالان مبتلا به این عارضه مشکل تمرکز دارند و بیش از 50٪ هم حواس پرتی و هم بیش فعالی/ تکانشگری دارند.

اختلال نقص توجه و بیش فعالی در دختران بیشتر است یا پسران؟

در دوران کودکیاین اختلال در پسران بیشتر از دختران مشاهده می شود و پسران اغلب علائم بیش فعالی را نشان می دهند و دختران علائم کمبود توجه را. اما در بزرگسالی، شیوع این اختلال به طور مساوی مشاهده می شود.

از کجا بفهمم اختلال نقص توجه و بیش فعالی دارم؟ تست کوتاه تشخیص ADHD

سوال ها را بخوانید و به آنها با بله یا خیر پاسخ بدهید:

1. آیا اغلب برایتان به پایان رساندن یک کار یا پروژه سخت است؟
2. آیا اغلب سازماندهی و مرتب کردن کارها برایتان دشوار است؟
3. آیا غلب به یاد آوردن قرارها برایتان سخت است؟
4. اگر یک کار یا پروژه نیاز به تفکر زیادی داشته باشد، اغلب شروع آن را تعویق می اندازید؟
5. آیا برایتان سخت است که بنشینید و اغلب احساس بی قراری می کنید؟
6. آیا خودتان را به عنوان یک موتور بدون ترمز توصیف می کنید که مجبور به انجام کارها است؟
7. آیا اغلب برایتان سخت است که در یک گروه بر یک چیز متمرکز بمانید؟
8. آیا اغلب احساس می کنید ذهنتان خیلی به هم ریخته است و سخت است که روی یک چیز در یک زمان تمرکز کنید؟
9. آیا اغلب به سرعت تصمیم می گیرید و به عواقب آن فکر نمی کنید؟
10. آیا اغلب احساس مس کنید تحریک پذیر هستید؟
11. آیا اغلب دارای نوسانات خلقی هستید و گاهی اوقات احساس می کنید بسیار خوشحال و گاهی اوقات بسیار افسرده هستید؟
12. آیا اغلب چیزهایی که در گفتگوها به شما گفته می شود را از دست می دهید؟

در صورتیکه به بیش از 6 سوال از سوالات بالا پاسخ «بله» داده اید، بهتر است برای آگاهی بیشتر، از یک روانشناس کمک بگیرید. توجه داشته باشید، این فقط یک آزمایش بسیار کوتاه است و بسیاری از اجزای دیگر برای تشخیص صحیح وجود دارد. اگر نگران افکار و رفتار خود هستید، بهتر است از یک روانشناس کمک بگیرید.

آیا اختلال بیش فعالی و نقص توجه درمان می شود؟

دارو درمانی

رایج ترین درمان برای این اختلال، دارو است. اکثریت قریب به اتفاق، نوعی از داروهای محرک (مانند متیل فنیدات یا ریتالین) دریافت می کنند. داروهای محرک در 70 تا 80 درصد کودکانی که دارو دریافت می کنند مؤثر است و ایمنی و اثربخشی آن به خوبی ثبت شده است. در صورت عدم اثربخشی داروهای یاد شده، روانپرشک داروهایی جایگزینی را تجویز می کند که همان اثربخشی را داشته باشند.

آیا دارو درمانی عوارض دارد؟

اکثر عوارض جانبی داروهای محرک، جزئی هستند و معمولاً به دوز داروی مصرفی مربوط می شوند. دوزهای بالاتر عوارض جانبی بیشتری ایجاد می کند. شایع ترین عوارض جانبی کاهش اشتها، بی خوابی، افزایش اضطراب و/یا تحریک پذیری است. برخی از افراد معده درد یا سردرد خفیف را نیز گزارش می کنند.

آموزش رفتاری والدین

یک از روش های کاهش علائم اختلال بیش فعالی و نقص توجه، آموزش رفتار والدین است که شامل: بهبود مهارت های فرزندپروری و کاهش پریشانی خانواده می شود. مداخلات آموزشی رفتاری والدین به کودک رفتار قابل قبول اجتماعی را آموزش می دهد. والدین و مراقبان با استفاده از سیستم های پاداش و نظم و انضباط موجب اصلاح رفتارهای نادرست کودک می شوند.

آموزش مهارت های اجتماعی

طرد اجتماعی افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه بسیار رایج است. طرد به خصوص در سنین کودکی، ممکن است منجر به عواقب جدی درازمدت شود. بنابراین، محققان بر روی طراحی مداخلات روانی اجتماعی متمرکز شده اند که به طور خاص روابط اجتماعی را هدف قرار می دهد. مداخلات آموزش مهارت های اجتماعی شامل: آموزش مهارت های اجتماعی، حل مسئله اجتماعی و شایستگی های رفتاری است. علاوه بر این، مداخلات سعی در افزایش شایستگی اجتماعی از طریق تشویق دوستی های نزدیک و کاهش رفتارهای نامطلوب و ضداجتماعی دارند. هدف اولیه آموزش مهارت های اجتماعی، ترویج رفتارهای اجتماعی است که شامل همکاری، ارتباط، مشارکت و اعتبار است.

منابع:

clinical-partners.co.uk

medicinenet.com

Tamm, L. (2017). Attention-Deficit Hyperactivity Disorder ☆. Reference Module in Neuroscience and Biobehavioral Psychology. doi:10.1016/b978-0-12-809324-5.02096-4.