انتقال دهنده های عصبی یا نورترنسمیتر یک پیام رسان شیمیایی است که سیگنال های بین نورون را (که به عنوان سلول های عصبی نیز شناخته می شوند) تقویت می کند و سلول های هدف را در سراسر بدن متعادل می کند. این سلول های هدف ممکن است در غدد، عضلات یا سلول های عصبی دیگر باشد. میلیاردها مولکول انتقال دهنده عصبی به طور مداوم برای حفظ عملکرد مغز ما کار می کنند، همه چیز را از تنفس و ضربان قلب گرفته تا سطح یادگیری و تمرکز ما کنترل می کنند. آن ها همچنین می توانند بر روی انواع عملکردهای روانشناختی مانند ترس، خلق و خو، لذت و شادی تأثیر بگذارند.
انتقال دهنده های عصبی چگونه کار می کنند
برای اینکه نورون ها بتوانند پیام هایی را در سراسر بدن ارسال کنند، باید بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند تا سیگنال ها را منتقل کنند. با این حال، نورون ها به سادگی به یکدیگر متصل نیستند. در انتهای هر نورون شکاف ریز به نام سیناپس وجود دارد و برای برقراری ارتباط با سلول بعدی، باید سیگنال بتواند از این فضای کوچک عبور کند. این امر از طریق فرآیندی معروف به انتقال عصبی رخ می دهد. در بیشتر موارد، انتقال دهنده های عصبی یا نورترنسمیتر پس از رسیدن پتانسیل عمل به سیناپس از مکانی که به عنوان ترمینال آکسون شناخته می شود، آزاد می شود، مکانی که نورون ها می توانند سیگنال ها را به یکدیگر منتقل کنند.
هنگامی که یک سیگنال الکتریکی به انتهای یک نورون می رسد، باعث آزاد شدن کیسه های کوچک به نام وزیکول های حاوی انتقال دهنده های عصبی یا نورترنسمیتر می شود. این کیسه ها محتویات خود را درون سیناپس می ریزند، جایی که انتقال دهنده های عصبی سپس در شکاف به سمت سلول های همسایه حرکت می کنند. این سلول ها حاوی گیرنده هایی هستند که انتقال دهنده های عصبی می توانند توسط آن به سلول وصل شده و باعث ایجاد تغییرات در آن شوند.
پس از انتشار، انتقال دهنده های عصبی یا نورترنسمیتر از شکاف سیناپسی عبور می کند و به سلول گیرنده در نورون دیگر متصل می شود، بسته به نوع انتقال دهنده عصبی، نورون گیرنده را تحریک یا مهار می کند. گیرنده ها و انتقال دهنده های عصبی مانند یک سیستم قفل و کلید عمل می کنند. درست همانطور که برای باز کردن یک قفل خاص، کلید مناسب لازم است، یک انتقال دهنده عصبی (کلید) فقط به یک گیرنده خاص (قفل) متصل می شود. اگر انتقال دهنده عصبی قادر به کار در محل گیرنده باشد، باعث ایجاد تغییرات در سلول گیرنده می شود.
بعضی اوقات انتقال دهنده های عصبی می توانند به گیرنده ها متصل شوند و باعث شوند سیگنال الکتریکی به سلول منتقل شود (تحریکی). در موارد دیگر، انتقال دهنده عصبی در واقع می تواند از ادامه سیگنال جلوگیری کند و مانع از ارسال پیام (مهار کننده) شود.
غیرفعال کردن انتقال دهنده های عصبی
بنابراین چه اتفاقی برای انتقال دهنده عصبی پس از اتمام کار خود می افتد؟ هنگامی که انتقال دهنده عصبی اثر برنامه ریزی شده را داشته باشد، فعالیت آن توسط سه مکانیسم متوقف می شود:
- تخریب: آنزیم، ساختار انتقال دهنده عصبی را تغییر می دهد بنابراین توسط گیرنده قابل تشخیص نیست
- انتشار: انتقال دهنده عصبی از گیرنده دور می شود
- بازگشت مجدد: کل مولکول انتقال دهنده عصبی توسط آکسون نورون که آن را آزاد کرده است، به عقب برگردانده می شود
معیار
شناسایی واقعی انتقال دهنده های عصبی در واقع می تواند بسیار دشوار باشد. در حالی که دانشمندان می توانند وزیکول های حاوی انتقال دهنده های عصبی را مشاهده کنند، اما این که بدانند چه مواد شیمیایی در وزیکول ها ذخیره می شوند، چندان ساده نیست. به همین دلیل، دانشمندان علوم اعصاب برای تعیین اینکه آیا یک ماده شیمیایی باید به عنوان یک انتقال دهنده عصبی تعریف شود یا خیر، چندین دستورالعمل تهیه کرده اند:
- وجود ماده شیمیایی درون سلول. این ماده شیمیایی یا در نورون ترکیب می شود یا در غیر این صورت در آن یافت می شود.
- رها شدن وابسته به تحریک. پس از تحریکدر مقدار مناسب توسط نورون آزاد می شود.
- اقدام بر روی سلول پس سیناپسی. ماده شیمیایی باید توسط نورون پیش سیناپسی آزاد شود و نورون پس سیناپسی باید حاوی گیرنده هایی باشد که ماده شیمیایی بتواند به آنها متصل شود.
- مکانیسم حذف. مکانیسم خاصی برای حذف مواد شیمیایی از محل فعال سازی آن پس از انجام کار وجود دارد.
پیشنهاد می کنیم انجام دهید: تست میزان خشونت
طبقه بندی
انتقال دهنده های عصبی نقش عمده ای در زندگی روزمره و عملکرد ما دارند. دانشمندان هنوز دقیقا نمی دانند چه مقدار انتقال دهنده عصبی وجود دارد، اما بیش از 60 پیام رسان شیمیایی مجزا شناسایی شده اند.
انتقال دهنده های عصبی را می توان با عملکرد آنها طبقه بندی کرد:
انتقال دهنده های عصبی تحریکی
این نوع انتقال دهنده های عصبی دارای اثرات تحریکی بر روی نورون هستند به این معنی که این احتمال را که نورون باعث پتانسیل عمل شود افزایش می دهند. برخی از مهمترین انتقال دهنده های عصبی تحریکی شامل اپی نفرین و نوراپی نفرین هستند.
انتقال دهنده های عصبی مهاری
این نوع انتقال دهنده های عصبی دارای اثر مهاری بر نورون هستند. آنها احتمال اینکه نورون یک پتانسیل عمل ایجاد کند را کاهش می دهد. برخی از مهمترین انتقال دهنده های عصبی مهاری شامل سروتونین و گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) هستند.
انتقال دهنده های تلفیقی
این انتقال دهنده های عصبی، که اغلب به عنوان دستگاه های تلفیق کننده عصبی از آن یاد می شوند، قادرند همزمان تعداد بیشتری از نورون ها را تحت تأثیر قرار دهند. این دستگاههای عصبی همچنین سایر پیام رسانهای شیمیایی را تحت تأثیر قرار می دهند. در جایی که انتقال دهنده های عصبی سیناپسی توسط پایانه های آکسون آزاد می شوند تا تأثیر سریع در سایر سلولهای عصبی گیرنده داشته باشند، این انتقال دهنده های عصبی در یک منطقه بزرگتر پراکنده می شوند و کندتر عمل می کنند.
هنگامی که انتقال دهنده های عصبی تحت تاثیر بیماری یا داروها قرار می گیرند، می توانند تعدادی از عوارض جانبی مختلف روی بدن ایجاد کند. بیماری هایی مانند آلزایمر، صرع و پارکینسون با نقص برخی از انتقال دهنده های عصبی همراه است.
متخصصان بهداشت، نقشی را که انتقال دهنده های عصبی می توانند در شرایط سلامت روان ایفا کنند، تشخیص می دهند، به همین دلیل داروهایی که بر عملکرد پیام رسانهای شیمیایی بدن تأثیر می گذارند، اغلب برای کمک به درمان انواع شرایط روانی تجویز می شوند.
به عنوان مثال، دوپامین با مواردی مانند اعتیاد و اسکیزوفرنی همراه است. سروتونین در اختلالات خلقی از جمله افسردگی و OCD نقش دارد. داروهایی مانند SSRI ممکن است توسط پزشکان و روانپزشکان برای کمک به علائم افسردگی یا اضطراب تجویز شوند.
دوپامین چیست؟
دوپامین برای حافظه، یادگیری، رفتار و هماهنگی حرکت مهم است. بسیاری از مردم دوپامین را به عنوان یک انتقال دهنده عصبی لذت یا پاداش می شناسند. مغز طی فعالیت های لذت بخش دوپامین ترشح می کند. دوپامین همچنین مسئول حرکت عضلات است. کمبود دوپامین می تواند باعث بروز پارکینسون شود. یک رژیم غذایی سالم ممکن است به تعادل سطح دوپامین کمک کند. بدن برای تولید دوپامین به اسیدهای آمینه خاصی نیاز دارد و اسیدهای آمینه در غذاهایی غنی از پروتوئین یافت می شود.
داروهایی که بر انتقال دهنده های عصبی تأثیر می گذارند
شاید بزرگترین کاربرد عملی برای کشف و درک دقیق نحوه عملکرد انتقال دهنده های عصبی، تولید داروهایی باشد که بر انتقال شیمیایی تأثیر می گذارند. این داروها قادر به تغییر اثرات انتقال دهنده های عصبی هستند، که می تواند علائم برخی از بیماری ها را کاهش دهد.
- آگونیست ها در مقابل آنتاگونیست ها: برخی از داروها به عنوان آگونیست شناخته می شوند و با افزایش اثرات انتقال دهنده های عصبی خاص، عملکردی دارند. داروهای دیگر به عنوان آنتاگونیست شناخته می شوند و برای جلوگیری از اثرات انتقال عصبی فعالیت می کنند
- اثرات مستقیم در مقابل اثرات غیرمستقیم: داروهای فعال کننده عصبی بر اساس اینکه تأثیر مستقیمی یا غیرمستقیم دارند، را می توان بیشتر تجزیه کرد. آنهایی که اثر مستقیمی دارند با تقلید از انتقال دهنده های عصبی کار می کنند زیرا ساختار شیمیایی بسیار مشابه با آن دارند. آن هایی که دارای تأثیر غیرمستقیم هستند با عمل روی گیرنده های سیناپسی اثر می گذارند.
داروهایی که می توانند از طریق انتقال عصبی تأثیر بگذارد شامل داروهایی است که برای درمان بیماری ها از جمله افسردگی و اضطراب استفاده می شوند، مانند SSRI ها، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و بنزودیازپین ها. داروهای غیرمجاز مانند هروئین، کوکائین و ماری جوانا نیز در انتقال عصبی تأثیر دارند. هروئین به عنوان یک آگونیست با عملکرد مستقیم عمل می کند. کوکائین نمونه ای از یک داروی غیرمستقیم است که بر انتقال دوپامین تأثیر می گذارد
