اختلال دلبستگی واکنشی RAD یک اختلال نادر اما جدی است که در آن یک کودک یا خردسال با والدین یا مراقبان خود، دلبستگی سالمی برقرار نمیکند. اگر نیازهای اولیه کودک برای راحتی، محبت و پرورش برآورده نشود و دلبستگی های محبت آمیز، مراقبتی و پایدار با دیگران برقرار نشود، ممکن است کودک به اختلال دلبستگی واکنشی مبتلا شود. اگر در همان زمان درمان مناسبی برای این کودکان توسط یک روانشناس کودک بکار گرفته شود، ممکن است روابط پایدار و سالمتری با مراقبین و دیگران ایجاد شود. در درمان اختلال دلبستگی واکنشی، درمانگر تلاش میکند تعاملات مثبتی میان کودک و والدین ایجاد کرده و به والدین و مراقبان نحوه ایجاد یک محیط باثبات و سودمند را آموزش دهد. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که مشاوره و آموزش به والدین یا مراقبان می تواند کمک کننده باشد.
اختلال دلبستگی واکنشی چه علائمی دارد؟
اختلال دلبستگی واکنشی معمولا از دوران شیرخوارگی شروع میشود. تحقیقات کمی در مورد علائم و نشانه های اختلال دلبستگی واکنشی پس از اوایل دوران کودکی وجود دارد. مشخص نیست که آیا این اختلال در کودکان بزرگتر از 5 سال رخ می دهد یا خیر.
علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کناره گیری نامعلوم، ترس، غمگینی یا تحریک پذیری
- ظاهر غمگین و بی حال
- کودک به دنبال یاری و پشتیبانی نیست و زمانی که به او یاری داده می شود، پاسخی نمی دهد.
- عدم موفقیت در لبخند زدن
- عدم شرکت در تعاملات اجتماعی اما تماشا کردن دیگران از نزدیک
- عدم علاقه به بازی هایی که نیاز به تعاملات با دیگران دارد.
- مشکلات رفتاری
- ناکامی در جستجوی حمایت یا کمک از دیگران
دلایل ابتلا به اختلال دلبستگی واکنشی چیست؟
تمامی نوزادان، کودکان و خردسالان برای آنکه بتوانند احساس امنیت و اعتماد داشته باشند، به محیطی باثبات و مراقبت کافی نیاز دارند. نیازهای اساسی هیجانی و فیزیکی آنها باید بطور مداوم توسط مراقبین برآورده شود. بعنوان مثال هنگامی که کودکی گریه میکند، نیاز به راحتی، یعنی حتی توسط وعده غذایی یا تعویض پوشک باید با تبادل هیجانات که ممکن است شامل تماس چشمی، لبخند زدن و نوازش باشد، برآورده شود. در نتیجه کودکی که نیازهایش نادیده گرفته میشود یا با عدم پاسخ هیجانی مراقبین مواجه میشود، انتظار مراقبت یا آسایش را ندارد و دلبستگی پایداری با مراقبان ایجاد نمیکند.
نکته: مشخص نیست که چرا برخی از نوزادان و کودکان دچار اختلال دلبستگی واکنشی میشوند و برخی دیگر نه. نظریه های مختلفی در مورد اختلال دلبستگی واکنشی و علل آن وجود دارد و تحقیقات بیشتری برای ایجاد درک بهتر و بهبود گزینه های تشخیص و درمان مورد نیاز است.
اختلال دلبستگی واکنشی چه عوامل خطری دارد؟
عوامل خطر آن دسته از عواملی هستند که میتوانند موجب بالاتر رفتن احتمال ابتلا به یک اختلال شوند. خطر ابتلا به اختلال دلبستگی واکنشی که ناشی از غفلت شدید اجتماعی و عاطفی یا نبود فرصت برای ایجاد دلبستگی پایدار باشد، ممکن است در کودکان با شرایط زیر به وجود بیاید:
- در موسسات یا بهزیستی زندگی می کنند.
- به طور مکرر خانه یا پرستاران عوض می شوند.
- والدینی دارند که مشکلات روانی شدید، رفتار مجرمانه یا سومصرف مواد دارند که به تربیت آنها آسیب می رساند.
- جدایی طولانی مدت از والدین یا سایر مراقبان به دلیل قرارگیری مکرر در خارج از خانه، بستری شدن در بیمارستان یا مرگ یکی از مراقبان.
اختلال دلبستگی واکنشی چه عوارضی دارد؟
بدون درمان مناسب توسط یک روانشناس کودک، اختلال دلبستگی واکنشی میتواند برای چندین سال ادامه یابد و ممکن است عواقب مادام العمر داشته باشد. این اختلال می تواند موجب بروز مشکلات در روابط، تعاملات اجتماعی، سلامت روانی و جسمی، رفتار، رشد فکری و سوء مصرف مواد شود.
پیشنهاد میکنیم انجام دهید: سنجش آنلاین هوش کودک
اختلال دلبستگی واکنشی چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص اختلال دلبستگی واکنشی، روانشناس کودک میتواند یک معاینه کامل و عمیق برای تشخیص این اختلال انجام دهد. ارزیابی کودک ممکن است شامل بررسی موارد زیر باشد:
- مشاهده مستقیم تعامل کودک با والدین
- بررسی شیوه رفتار در طول زمان
- نمونه هایی از رفتار در موقعیت های مختلف
- اطلاعات در مورد تعامل کودک با والدین، مراقبان و دیگران
- سوالاتی در مورد وضعیت خانه و زندگی از بدو تولد
- ارزیابی سبک ها و توانایی های فرزندپروری و مراقبت
البته تشخیص معمولا قبل از 9 ماهگی انجام نمیشود. علائم و نشانه های این اختلال معمولا قبل از 5 سالگی ظاهر میشوند.
چگونه از ابتلا به اختلال دلبستگی واکنشی پیشگیری کنیم؟
در حالی که با قطعیت مشخص نیست که آیا می توان از اختلال دلبستگی واکنشی پیشگیری کرد، اما میتوان راههایی برای کاهش خطر ابتلا به آن وجود داشته باشد. نوزادان و کودکان خردسال به محیطی باثبات و مراقبت نیاز دارند و نیازهای اولیه عاطفی و جسمی آنها باید بطور مداوم برآورده شود:
- با بازی زیاد، صحبت کردن با کودک، برقراری تماس چشمی و لبخند زدن، فعالانه با کودک خود درگیر باشید.
- یاد بگیرید که رفتارهای کودک خود را تفسیر کنید، مانند انواع مختلف گریه، تا بتوانید نیازهای او را سریع و موثر برآورده کنید.
- تعامل گرم و محبت آمیزی با کودک خود برقرار کنید، برای مثال می توانید هنگام شیر دادن، حمام کردن یا تعویض پوشک با کودک خود تعامل داشته باشید.
- از طریق لمس، حالات چهره و لحن صدا به احساسات کودک پاسخ های کلامی و غیرکلامی ارائه دهید.
- اگر تجربه یا مهارتی در مورد نوزادان یا کودکان ندارید، میتوانید در کلاس های روانشناسی کودک شرکت کنید یا برای کار با کودکان داوطلب شوید. این به شما کمک می کند یاد بگیرید که چگونه به شیوه ای مناسب با کودک تعامل کنید.
اختلال دلبستگی واکنشی چگونه درمان می شود؟
اعتقاد بر این است که کودکان مبتلا به اختلال دلبستگی واکنشی توانایی ایجاد دلبستگی را دارند، اما تجربیات اولیه رشد آنها مانع از این توانایی شده است. اکثر کودکان بطور طبیعی انعطاف پذیر هستند. حتی کسانی که مورد بی توجهی قرار گرفته اند، در بهزیستیها یا موسسات دیگری زندگی میکنند و یا چندین مراقب داشته اند، میتوانند روابط سالمی ایجاد کنند. این ثابت میکند که تنها مداخله در مراحل اولیه موجب بهبود نتایج خواهد شد. هیچ درمان استانداردی برای اختلال دلبستگی واکنشی وجود ندارد، اما باید هم کودک و هم والدین یا مراقبان اولیه را شامل شود. اهداف درمان کمک به اطمینان از این است که کودک:
- دارای وضعیت زندگی امن و پایداری است.
- تعاملات مثبتی را ایجاد کرده و دلبستگی را با والدین و مراقبان تقویت می کند.
درمانگر در درمان این اختلال میتواند در زمینه هایی که موجب بهبودی علائم میشود، هم آموزش و هم مربیگری را بر عهده بگیرد. استراژیهایی که درمانگر معمولا در درمان اختلال دلبستگی واکنشی استفاده میکند، شامل:
- تشویق رشد کودک با تربیت صحیح، پاسخگو بودن و مراقبت
- مشخص کردن مراقبانی ثابت برای ایجاد دلبستگی ثابت در کودک
- ایجاد یک محیط مثبت، محرک و تعاملی برای کودک
- در صورت لزوم، رسیدگی به نیازهای پزشکی، ایمنی و مسکن کودک
سایر خدماتی که ممکن است به نفع کودک و خانواده باشد عبارتند از:
- مشاوره روانشناسی فردی و خانوادگی
- آموزش والدین و مراقبان در مورد شرایط
- کلاس برای رشد مهارت های فرزند پروری
توجه داشته باشید که برخی از تکنیکهای درمانی ممکن است برای کودک خطرناک و به لحاظ علمی ثابت نشده باشد. این تکنیکها شامل هر نوع ممنوعیت فیزیکی یا زورگویی برای شکستن باوری است که یک کودک مبتلا به اختلال دلبستگی واکنشی دارد. هیچ مدرک علمی برای حمایت از این شیوه ها وجود ندارد؛ زیرا میتواند از نظر روانی و جسمی آسیب زا باشد. بنابراین اگر هر گونه درمان غیرمتعارفی را مد نظر دارید، ابتدا با روانپزشک یا روانشناس صحبت کنید تا مطمئن شوید که این درمان مبتنی بر شواهد است و مضر نیست.
منبع:britannica.com
