چرخه خواب تمام انسانها در پنج مرحله با نامهای مرحله یک، دو، سه، چهار و REM شناخته میشود. مرحله سه و چهار، خواب عمیق محسوب میشوند و وقتی که فرد در این دو مرحله قرار دارد به سختی از خواب بیدار میشود و وقتی بیدار میشود برای دقایقی گیج است و هوشیاری ندارد. تمام این مراحل تقریبا ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه طول میکشد. یعنی در حالت طبیعی و در طول شبانه روز، چهار یا پنج چرخه اتفاق میافتد. خواب گردی (Sleepwalking یا somnambulism) و وحشت خواب (Sleep terror disorder) از دیدگاه روانشناسی نوروساینس در مراحل خواب عمیق (مرحله سه و چهار) رخ میدهند و غالبا همراه با هم هستند و در فهرست اختلالات خوش خیم خواب قرار میگیرند. اختلال خواب گردی یکی از اختلالات خواب است که در زمره بدخوابی ها طبقه بندی شده است. بر اساس DSMIV بدخوابی ها شامل
- بی خوابی اولیه
- پرخوابی اولیه
- نارکولپسی
- اختلالات خواب مربوط به تنفس
- اختلالات خواب ریتم شبانه روزی
- اختلال کابوس (اختلال اضطراب رویا)
- اختلال وحشت خواب
- پاراسومینا و اختلال خوابگردی می باشد.
اختلال خواب چیست؟
راه رفتن در خوابنوعی اختلال است که باعث می شود افراد در هنگامی که خواب هستند از جای بلند شده و شروع به راه رفتن کنند. این اتفاق زمانی می افتد که یک شخص، از مرحله عمیق تری از خواب، به مرحله سبک تر یا حالت نیمه بیداری وارد می شود. به طور معمول، چشمان فرد در هنگام راه رفتن نیمه باز میباشد و ممکن است تصویری کدر و غیر شفاف از محیط اطراف خود داشته باشد. اگر کسی از او در هنگام خواب گردی سوالی بپرسد، ممکن است بسیار به آرامی پاسخ دهد، یا به طور کلی به سوال واکنشی نشان ندهد. هنگامی که او را بدون بیدار کردن به سوی تخت باز می گردانید، او چیزی درباره این اتفاقات به یاد نمی آورد.
زمان اختلال در اولین قسمت خواب شب اتفاق میافتد. معمولا فرد از جا بلند میشود و از رختخواب بیرون میرود و قدم میزند. اگر فرد خوابگرد را در خلال خواب بیدار کنند، دوباره به رختخواب میرود. بعضی از آنها از پله ها بالا میروند و گاهی اعمال کم و بیش پیچیده ای را انجام میدهند. از منظر مرکز مشاوره روانشناختی اینجا مکث و تحقیق DMD 5 میزان شیوع این اختلال به مراتب در پسران بیشتر از دختران است و تا سنین نوجوانی (حدود سن۱۴ – ۱۰ سالگی) رواندرمانی میشوند. چرخه خواب سایر افراد خانواده، رشد کودک، یادگیری، توجه و تمرکز، تنظیم رفتار، عملکرد تحصیلی و اجتماعی و در صورت تداوم عملکرد شغلی فرد تحت تأثیر این اختلال قرار میگیرد و حتی ممکن است دچار ناهنجاریهای وزنی، افسردگی، اضطراب، خستگی، آسیب به خود یا دیگران، احساس شرم، بی خوابی و خواب آلودگی شوند.
پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست آنلاین و رایگان میزان خشونت و عصبانیت
علائم اختلال خواب گردی
- راه رفتن و دویدن
- لباس پوشیدن
- انجام اعمال خشونت آمیز مثل پرت کردن اشیاء، مشت زدن، آسیب به خود یا دیگران
- یکی دیگر از علائم خوابگردی، نشستن در گوشه ای از خانه
- باز کردن درها مثل در کمد
- ادرار کردن در مکان های نامطلوب
- خارج شدن از خانه
- جا به جا کردن اثاث خانه
- حمام رفتن
- رانندگی کردن در مسافت های طولانی
- عدم یادآوری اتفاقاتی که رخ داده است
- گیجی و آشفتگی ظاهری
- عدم پاسخگویی به پرسش هایی که از او پرسیده می شود
- انجام حرکات ناشیانه و بی حواس
- مالیدن چشم ها به صورت مکرر
- چشم های خیره و چهره بی تفاوت
- باز بودن چشم ها بدون داشتن دید نرمال
- ثابت بودن مردمک چشم ها
- یکی دیگر از علائم خوابگردی، نداشتن تصور درست از محیطی که در آن قرار دارند
- خیس کردن تخت / رخت خواب
- وقفه تنفسی در خواب
- یکی دیگر از علائم خوابگردی، تند شدن نفس
- افزایش ضربان قلب
- عرق کردن
- لرزش بدن
- جیغ های وحشتناک
- گریه های شدید
- زیر لب زمزمه کردن
دلایل خواب گردی
علم نوروساینس و روانشناسی بر این باور است که ژنتیک مهمترین عامل بروز اختلال خوابگردی است، در صورت داشتن ریشه ژنتیکی دلایل زیر ممکن است شروع کننده این اختلال ها باشند؛
- به بلوغ نرسیدن سیستم عصبی مرکزی و یا وجود اختلالاتی در لوب گیجگاهی مغز
- محرومیت از خواب و کمبود خواب طولانی مدت
- از جمله عوامل خوابگردی خستگی شدید
- خواب نا منظم
- داشتن مشکلات جسمانی نظیر گواتر
- مشکلات تنفسی
- رفلاکس معده (بازگشت اسید به مری)
- آریتمی ها (ریتم های غیرطبیعی قلب)
- کمبود منیزیم
- از جمله عوامل خوابگردی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مسمومیت الکلی
- بارداری و قاعدگی
- استرس شدید
- خواب از هم گسسته
- خوابیدن با مثانه پر
- سوء استفاده های جنسی
- خوابیدن در محیط های بسیار شلوغ و پر سر و صدا
- خوابیدن در محیط جدید و دور از خانه
- مصرف برخی دارو های مخصوص استرس و افسردگی
براساس تجربه کارشناسان هوش نیک مبتلا بودن به اختلال بیش فعالی، شخصیت مرزی، اختلال دو قطبی، اسکیزوفرنی، افسردگی و اضطراب بر بروز این دو اختلال مؤثر است از جمله عوامل خوابگردی، خوابیدن طولانی مدت در طول روز مبتلا بودن به سایر اختلالات خواب نظیر آپنه انسداد خواب و سندروم پای بی قرار، درجه حرارت غیر طبیعی و بالای بدن، برخی از افراد اعتقاد دارند خواب گردی حالتی است که در واقع فرد در جست و جوی آرزوهای نهفته خود است، سر درد های میگرنی شدید، سکته مغزی و آسیب به سر.
درمان خواب گردی
خوابیدن به موقع و داشتن خواب کافی در طول شبانه روز از ابتدایی ترین راهکارهایی است که می تواند به بهبود اختلال خواب گردی کمک نماید. حتما ساعت مشخصی را برای رفتن به رختخواب و خوابیدن انتخاب نمایید. با استفاده از تکنیک های کاهش استرس میزان استرس و اضطراب خود را کنترل نمایید. از خوردن قهوه و نوشیدنی های حاوی کافئین پیش از خواب و در ساعت های پایانی شب به طور جدی خودداری نمایید. حتما کودک خود را پیش از خواب به دستشویی ببرید و مصرف مایعات او را در ساعت های پیش از خواب او کاهش دهید. انجام مدیتیشن و تکنیک های آرامش بخش نیز می توانند به بهبود این اختلال کمک نمایند. خوابیدن در محیطی آرامش بخش، آرام و بدون نویز اینترنتاز عوامل محرک بصری پیش از خواب به طور جدی دوری نمایید.
خوابیدن در محیطی امن
اگر دچار خواب گردی هستید، بهتر است زنگ هشدار برای باز شدن درب و پنجره ها قرار دهید. در صورتی که با رعایت نکات فوق نتوانستید اختلال خوابگردی را کنترل و درمان نمایید. بهتر است برای درمان جدی تر به روانشناس مراجعه نمایید. معمولا پزشک با استفاده از دارو درمانی و درمان های روان شناختی به درمان خواب گردی می پردازد. نکات قابل توجه در رابطه با افرادی که دچار این اختلال هستند، این است که افرادی که در حال خواب گردی می باشند، را به هیچ عنوان نباید بیدار کنید. درست است که این کار خطرناک نیست. اما می تواند موجب گیجی، مبهوت شدن و عدم درک فرد از محیط اطرافش شود.
دارو درمانی توسط روانپزشک
دارودرمانی در موارد زیر ضروری است:
- احتمال بروز آسیب جدی است رفتارهای فرد موجب بی خوابی خانواده و کاهش کیفیت خواب در طول روز شده است.
- سایر روش های درمانی مؤثر نبوده است.
مصرف دارو معمولا ۳ تا ۵ هفته کافی است.
منبع: ox.ac.uk
