راه های زیادی برای تعریف آسیب پذیری وجود دارد. برای درک بهتر مفهوم آسیب پذیری، موقعیتی را تصور کنید که درخواست کمک از فرد دیگری دارید یا پس از بحث شدید با پارتنرتان شما اولین نفری هستید که عذرخواهی میکنید. هنگامی که در مقابل شخص دیگری ابراز احساسات میکنید یا سعی در قبول کردن اشتباهتان دارید و یا حتی سایر اعمال مرتبط با خودافشایی میتواند باعث ایجاد حس ناخوشایند آسیب پذیری در افراد شود. علاوه بر این رنج، جراحت، بیماری، مرگ، دلشکستگی و از دست دادن، مواردی هستند که معنای زندگی انسانها را تعریف میکنند و به عنوان تهدیدی دائمی به نظر میرسند.
در یک جمله میتوان گفت انسان بودن یعنی به طرز طاقت فرسایی آسیب پذیر بودن. بطور کلی آسیب پذیری یک ضعف، ناتوانی گذرا یا چیزی نیست که بتوانید بدون آن زندگی را از پیش ببرید. آسیب پذیری یک انتخاب نیست. آسیب پذیری زیربنای همیشه حاضر و پایدار وضعیت طبیعی و جاری زندگی آدمی است. اما به لحاظ فرهنگی این موضوع فراگیر است که آسیب پذیری خواه فیزیکی، عاطفی یا وجودی باشد، مانند یک مسئله شرم آور، نقطه ضعف نفرت انگیزی است که بهتر است پنهان نگه داشته شود و از آن طفره رفت یا از طریق واکنشهای پرخاشگرایانه و مخرب با آن مقابله کرد.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: تله آسیب پذیری و نحوه درمان آن
انواع آسیب پذیری چیست؟
اشکال مختلف آسیب پذیری وجود دارد که باعث ایجاد محدودیت در انسان ها می شود. از آنجایی که انسان موجودی محدود و فانی هست، آسیب پذیری در برابر تروما به عنوان یک ویژگی ضروری و جهان شمول هر فردی است. انواع آسیب پذیری می تواند در همه عرصه ها از سیاست گرفته تا مسایل شخصی اعمال شود. هر چه دنیا را آسیب رسان تر بدانید، بیشتر از خود دفاع میکنید. انواع آسیب پذیری احساساتی را در پی دارد. آیا شما نیز احساس آسیب پذیری می کنید؟ مشکلی نیست. فقط حس خود را بروز دهید. این امر در بازگرداندن حس قدرت و کنترل عالی است اما به چه قیمتی؟ شما را به چیزهایی که میخواهید نزدیکتر میکند و از چیزهایی که ممکن است به شما آسیب برساند دور میکند.
در توضیح آسیب پذیری احساسی میتوان گفت اغلب اوقات بجای اینکه بطور کامل یک آسیب پذیری احساسی ناخوشایند را تجربه کنید و به آن اذعان کنید. ممکن است کارهایی انجام دهید که حواستان را پرت کند. به عنوان مثال وقتی احساس غمگینی میکنید، ممکن است با یک دوست برای اینکه از شما حمایت عاطفی کند، تماس بگیرید و از او راهنمایی بخواهید. وقتی احساس عصبانیت میکنید، ممکن است از طریق عادات سالم (مثلاً دویدن) یا عادت ناسالم (مثلاً نوشیدن الکل) تا حدی انرژی اضافی را از بین ببرید. وقتی احساس اضطراب میکنید، ممکن است برای بدترین سناریوها آماده شوید.
پذیرش احساسات یک فرآیند فعال است که شامل چرخش به سمت احساسات و درگیر شدن عمیق با آن احساسات است. مهمتر از همه پذیرش احساس یک تسلیم منفعلانه نسبت به احساسات یا موقعیت فرد نیست. بلکه اذعان به وجود چیزی و تلاش برای مبارزه ذهنی با آن امر است. این امر نیز به این دلیل است که اغلب بهتر است احساسات دردناک خود را بپذیرید تا اینکه سعی کنید از آنها اجتناب کنید. با این حال، توجه به این نکته نیز مهم است که انجام این کار همیشه واقع بینانه نیست. زیرا اگر در طول روز به تک تک احساسات و حالات فکر کنید، از نظر عاطفی خسته خواهید شد. لذا آسیب پذیری احساسی را می توان به عنوان یک فرآیند دو مرحله ای در نظر گرفت:
- اولین قدم این است که به سادگی احساسات خود را مشاهده کنید. به عنوان مثال، بدون اینکه فکر کنید یا بر اساس آن عمل کنید، به احساس خشم، غم یا اضطراب تان توجه کنید.
- مرحله بعدی اعتبار بخشیدن به احساسات تان است. اعتبار بخشیدن به احساسات به این معنی است که به خودتان یادآوری کنید که احساس کردنِ هر احساسی که در حال گذراندن آن هستید هیچ اشکالی ندارد. این بدان معناست که احساسات تان تحت هیچ قضاوت و انتقادی قرار نگیرد.
آسیب پذیری چه ویژگی هایی دارد؟
آسیب پذیر بودن ممکن است موقعیت دشواری به نظر برسد، زیرا اغلب لازم است احساسات دردناک فرد تایید و تصدیق شود. اما گاهی اوقات آسیب پذیری همان قدرتی است که فرد به آن نیاز دارد. اینکه نمایش آسیب پذیری چقدر مثبت به نظر میرسد به این موضوع بستگی دارد که شما یا شخص دیگر چگونه نقش آسیب پذیری را در بر بگیرید. توجه داشته باشید که معمولا افراد تصور انتزاعی تر از تجربه های دیگران دارند. اما وقتی نوبت به آسیب پذیری خود فرد میرسد، تاکید پررنگی نسبت به آنچه ممکن است اشتباه باشد، دارد. خودافشایی کردن به دنبال آسیب پذیری در مورد جزئیات شخصی میتواند به ایجاد صمیمیت بیشتر در روابط کمک کند. لذا تمرکز بر معایب آسیب پذیری میتواند باعث از بین رفتن ویژگیهای مثبت آسیب پذیری شود.
از ویژگیهای آسیب پذیری این است که
- جدا از احساس خجالت یا خطر واکنش منفی، نکات مثبتی را نیز در بر دارد: خودافشایی کردن بدنبال آسیب پذیری، می تواند باعث عمیق تر شدن روابط بشود و صراحت نیز باعث ایجاد احترام می شود. در آسیب پذیری، بر اساس میزان انعکاس ویژگی هایی مانند شجاعت یا ضعف و اینکه به طور کلی چگونه دیده می شوید، می توان امتیاز بیشتری برای واکنش های مثبتدر نظر گرفت.
- آسیب پذیری رابطه شما با خودتان را بهبود می بخشد. آسیب پذیرتر بودن می تواند احساس ارزشمندی شما را تقویت کند زیرا تجربه (گاهی ترسناک) به شما می آموزد که چگونه حتی در مواجهه با چیزهایی که نمی توانید آنها را کنترل کنید، از خود دفاع کنید.
- آسیب پذیری یک امر اجتناب ناپذیر است که در پس زمینه زندگی هر فردی به طور مداوم زمزمه می کند.
- آسیب پذیری نه ضعف است و نه خطر. قبول آسیب پذیری، لحظه ای است که خواسته هایت را محققمی کند.
- آسیب پذیری ممکن است یک واقعیت زندگی باشد یا گفته شده است که گاهی صرفا تجربه احساسات است!
- احساس آسیب پذیری تحریک شده ممکن است بیشتر مربوط به گذشته شما باشد تا آنچه اکنون در حال رخ دادن است.
- آسیب پذیری با وجود برخی خطرات بسیار جذاب است. چه بسا که پاداش هایش بسیار بیشتر از خطرات آن است.
اهمیت پذیرش آسیب پذیری
توجه نکردن به آسیب پذیری نه تنها بر توانایی انسان برای مؤثر بودن تأثیر می گذارد، بلکه ممکن است منجر به فرسودگی شغلی رنج و شفقت نیز شود. توجه به آسیب پذیری برای زندگی حیاتی است. روانشناسان، آسیب پذیری را به عنوان یک عمل شجاعانه توصیف می کنند که می تواند مستقیماً توانایی افراد را در ارتباط با دیگران افزایش دهد. برای من، ارتباط واقعی و صمیمانه بدون آسیب پذیری غیرممکن خواهد بود. بیایید از منطقه امن خود خارج شوید و آسیب پذیری را به عنوان الگوی زندگی بپذیرید. من دائماً پذیرش آسیب پذیری خود را به عنوان یک عمل شجاعانه تشویق و تقویت می کنم و به ماهیت فروتنانه این کار توجه می کنم.
چگونه آسیب پذیری خود را آشکار کنید؟
آشکار کردن آسیب پذیری در حالی مطرح می شود که از آسیب پذیری شما بارها و بارها علیه شما در گذشته استفاده شده است. اما هنگامی که یاد بگیرید چگونه آسیب پذیری خود را نشان دهید، متوجه تأثیر آن در توانمندسازی خود می شوید و به شما این امکان داده می شود که زندگی خود را تحت کنترل بگیرید. بدین منظور:
- در ابتدا فردی که حامی واقعی است را انتخاب کنید. اگر اطرافتان با افراد آزاردهنده احساسی احاطه شده و بخواهید جنبه آسیب پذیر خود را به آنها نشان دهید، ممکن است به شیوه ای تمسخر آمیز، بی رحمانه و دستکاری کردن به شما واکنش نشان دهند. در مقابل افراد شگفت انگیزی وجود دارند که، عاقلانه است که به دنبال این دسته از افراد باشید تا به شما کمک کنند تا سفر درونی خود را شروع کنید یا شاید در نظر داشته باشید که به یک درمانگر مراجعه کنید که به شما کمک کند تا جنبه آسیب پذیر خود را بپذیرید.
- برای ناراحت شدن (یا عصبانی یا ناامید) آماده باشید. اگر زندگی خود را صرف مخفی کردن مواردی کرده اید که به نظر شما غیرقابل قبول و شرم آور است، زمانی که شروع به افشای مطالب می کنید، برای کمی سونامی احساسی آماده باشید.
- قدم به قدم پیش بروید. ممکن است از این که آسیب پذیری های خود را آشکار می کنید، احساس لذت کنید. طوری که وسوسه می شوید بیش از حد احساس تان را به اشتراک بگذارید. اگر چه انجام این کار در اتاق درمانی بی خطر است اما با دوستان، خانواده و همکاران، بهتر است اطمینان حاصل کنید که مرزهای احساسی و ایمن ایجاد کرده اید که به شما امکان می دهد احساس قوی از خود داشته باشید. نیازی نیست عجله کنید و می توانید به آرامی یاد بگیرید که نشان دادن آسیب پذیری های تان چه احساسی دارد و سپس با ادامه رشد عاطفی، این یادگیری را تقویت کنید.
آسیب پذیری چه مزایایی دارد؟
چنانچه مطرح شد، اصطلاح آسیب پذیری به معنای مستعد بودن در برابر آسیب است. یا به عبارت دیگر، برای توصیف آسیب پذیری می توان گفت به کسی که «در معرض خطر» می باشد، اطلاق میشود. در اصل، این آسیب ناشی از تجربیات عاطفی و احساسی شماست. آسیب پذیر بودن از نظر عاطفی شامل فرآیند تصدیق احساسات، به ویژه آنهایی که ناراحت کننده یا دردناک هستند، می باشد. چنانچه گفته شد، به رسمیت شناختن احساسات دردناک نیز می تواند دشوار باشد زیراطبیعت انسان اینگونه است که از تجربیاتی که به او آسیب میزند اجتناب کند. اما در هیایوی آسیب پذیری، اگر از طرف فرد مورد پذیرش واقع شود، باعث رشد تجارب و بلوغ شخصیتی انسان می شود. در ادامه به مزایای آسیب پذیری طی چند مورد اشاره شده است.
برخلاف تصور رایج، آسیب پذیری باعث کاهش اضطراب میشود. بسیاری از افرادی که از اضطراب مزمن رنج می برند بر این باورند که احساس بد مضر است و باید از احساسات منفی ترسید. وقتی شروع به تمرین آسیب پذیری می کنید، پیام متفاوتی به مغزتان می فرستید یا وقتی شروع به پذیرش احساسات خود می کنید و به خود اجازه می دهید آنها را تجربه کنید، گویا یک سیگنال برای خودتان است که احساسات منفی آنقدرها هم بد نیستند، بلکه می تواند اضطراب کلی شما را کاهش دهد.
آسیب پذیری می تواند روابط را با ایجاد اعتماد و صمیمیت تقویت کند. تمایل به قبول آسیب پذیر بودن انسان، می تواند منجر به خودآگاهی بیشتر و روابط بین فردی بهتر شود. اولین قدم این است که با پذیرش احساسات نسبت به خود، آسیب پذیر باشید تا بتوانید در کنار عزیزانتان، مانند دوست یا شریک زندگی تان نیز، آسیب پذیر باشید. میتواند به شما کمک کند تا خودآگاهی بیشتری داشته باشید. با شناخت احساسات و الگوهای فکری تان، مکانیسم های دفاعی و گره های احساسی خود را تشخیص می دهید. اغلب اینگونه است که هر چه بیشتر سعی کنید احساسات دردناک را از بین ببرید، آنها قوی تر می شوند. بنابراین آگاهی از احساسات اغلب مفید است.
چگونه آسیب پذیرتر باشید؟
راهکارهایی که در ادامه مطرح شده است؛ رویکردهای عملی برای تصدیق آسیب پذیری شما می باشد.
- احساسات خود را نامگذاری کنید. سعی کنید احساس خود را با ساده ترین عبارت توصیف کنید. به جای متوسل شدن به توصیفات مبهم، مانند «من کمی استرس دارم»، صریح باشید و بگویید: «از دعوای دیروزم با همکلاسی ام احساس عصبانیت و آسیب می کنم». تصور کنید که در حال توصیف احساس خود برای یک کودک هستید.
- نوشتن احساسات را امتحان کنید. این روش، می تواند ابزاری قدرتمندی برای کمک به آسیب پذیری بیشتر شما باشد. سعی کنید احساس خود را بیان کنید و آن احساسات را تأیید کنید. این موضوع به شما کمک می کند تا احساسات خود را با خودتان آشکارا بیان کنید که در نتیجه می تواند به شما کمک کند تا به آرامی آنها را برای دیگران نیز ابراز کنید.
- عدم ترس از احساس شرم. پذیرش شرم از جمله دلایلی است که شما از آسیب پذیری خود اجتناب نکنید. مانند هر تغییری در رفتار، با نشان دادن آسیب پذیری خود، شیوه جدیدی از بودن را یاد می گیرید.
- به دنبال کمک حرفه ای باشید. درمان یا مشاوره فرصتی شگفت انگیز برای شماست تا بتوانید به طور منظم ابراز احساسات خود را تمرین کنید. نه تنها باید احساس خود را بیان کنید، بلکه ممکن است درمانگر به شما کمک کند تا احساسات دردناکی را که ممکن است در گذشته سرکوب کرده اید را نیز بپذیرید. آسیب پذیری کلید رابطه درمانی نیز است. مهمترین کیفیتی که یک درمانگر بهتر است داشته باشد این است که به آسیب پذیری مراجع اش دسترسی داشته باشد.
در مجموع
پذیرش آسیب پذیری میتواند تجربه سختی باشد. به خصوص زمانی که قربانی آزار و اذیت شده اید. اما بسیار مهم است که این کار را انجام دهید زیرا آسیب پذیر بودن می تواند به رشد و بهبود روابط شما کمک کند. در واقع، به اشتراک گذاشتن نقاط ضعف و چالش ها پیام شما را طنین انداز تر می کند و توانایی شما را برای بدست آوردن قدرت افزایش میدهد. فرار از آسیب پذیری به معنای فرار کردن از ذات خود است.تلاش برای آسیب ناپذیر بودن، به ویژه این که درکی از غم و اندوه دیگران نداشته باشید، تلاشی بیهوده است.
به طور جدی تر با امتناع از آسیب پذیری خود، گویا هویت خود را بی حرکت میکنید. تنها انتخابی که فرد بالغ دارد این است که چگونه در آسیب پذیری به زندگی خود ادامه دهد. امیدواریم این مقاله با استراتژی هایی که توانسته ارائه دهد به شما کمک کند تجربه آسیب پذیر بودن را با سهولت بیشتری مدیریت کنید.
منابع:
- Ford, B. Q., Lam, P., John, O. P., & Mauss, I. B. (2018). The psychological health benefits of accepting negative emotions and thoughts: Laboratory, diary, and longitudinal evidence. Journal of personality and social psychology, 115(6), 1075-1092.
- psychologytoday.com benefits of vulnerability
- Brown, B. (2015) Daring greatly: How the courage to be vulnerable transforms the way we live, love, parent and lead. Gotham Books.
- psychologytoday.com teaching vulnerability
- Turbulence Ahead: New Leaders Required (December 27th 2021), Financial Times editorial.
- Parker, Sandra (2022). Embracing Unrest: Harness Vulnerability to Tame Anxiety and Spark Growth. Vancouver, BC: Page Two.
