لورازپام دارویی از دسته بنزودیازپین ها است و اغلب با نام تجاری آتیوان شناخته میشود. این دارو همچنین با نامهای تجاری دیگری از جمله Tavor و تیمستا نیز فروخته میشود و دارای فرمول شیمیایی C15H10Cl2N2O2 است. از لورازپام برای درمان طیف وسیعی از اختلالات از جمله اضطراب و ترک الکل استفاده میشود. در کنار خاصیت درمانی آن، تعداد فزاینده ای از مردم در سراسر جهان تسلیم اعتیاد به لورازپام میشوند. با این حال مانند بسیاری از داروهای بنزودیازپین های دیگر معمولا بصورت تفننی مورد استفاده قرار میگیرد. به علت خاصیت اعتیادآور این دارو در برخی کشورها بطور کامل ممنوع و در برخی دیگر تنها با نسخه پزشک قابل دریافت است.
اعتیاد به لورازپام (آتیوان) چیست؟
برای توضیح اعتیاد به لورازپام، ابتدا لازم است با واژه اعتیاد آشنا شویم. اعتیاد یک پدیده روانشناختی است که در آن فرد علیرغم آگاهی از پیامدهای نامطلوب رفتاری، همچنان به آن رفتار خاص ادامه میدهد. بطور خاص در اعتیاد به لورازپام نیز همین رفتار مشاهده میشود. به این معنا که فرد با وجود آنکه از عوارض جانبی آن آگاه است، همچنان به مصرف لورازپام ادامه میدهد. البته در ابتدا برای اثرات لذت بخشی که ایجاد میکند، مورد استفاده قرار میگیرد.
لورازپام برای چه مواردی استفاده میشود؟
لورازپام بیشتر برای مدیریت کوتاه مدت اضطراب شدید کاربرد دارد. همچنین این دارو اغلب برای درمان شرایطی که منجر به تشنج میشود (از جمله صرع و سندرم ترک الکل) تجویز میشود. لورازپام بعنوان یک آرامش بخش برای افرادی که تنفس مکانیکی (تنفس کمکی، تنفس مصنوعی بوسیله یک دستگاه مانند ونتیلاتور) دریافت میکنند یا افرادی که به شدت آشفته و دچار هذیان هستند نیز استفاده میشود.
این دارو به عنوان یک داروی پیش از عمل جراحی نیز کاربرد دارد و در موارد نادر ممکن است برای درمان کاتاتونیا و کاهش تهوع و استفراغ در بیماران تحت شیمی درمانی استفاده شود. لورازپام به عنوان یکی از بنزودیازپینهای قوی در نظر گرفته میشود و به همین صورت پتانسیل اعتیادآور بودن آن بیشتر از بسیاری از داروهای مشابه است. بطور کلی تقریبا یک سوم افرادی که بنزودیازپینها را برای بیش از چهار هفته مصرف میکنند، به آنها وابسته میشوند. البته این نسبت احتمالا در مورد لورازپام بیشتر خواهد بود.
مکانیسم عصبی وابستگی لورازپام
هر فردی که لورازپام را در یک دوره زمانی معین مصرف میکند، در معرض خطر ابتلا به وابستگی قرار میگیرد. این پدیده به علت این است که پس از مدتی از مصرف، سیستم فرد مبتلا به مرور زمان از حضور لورازپام استفاده میکند و متناسب با آن تنظیم میشود. بطوری که در غیاب این دارو بدن قادر به عملکرد طبیعی نیست. با قطع مصرف لورازپام فردی که وابسته شده دچار علائم ترک میشود؛ یعنی عملکرد غیرطبیعی مغز و سیستم عصبی مرکزی در بدن و ذهن به دلیل عدم وجود لورازپام. لورازپام معمولا بصورت خوراکی به شکل قرص مصرف میشود اما میتوان آنرا بصورت تزریق وریدی یا عضلانی، زیر زبانی یا از طریق چسب ترانس درمال نیز مصرف کرد.
علائم و نشانه های سوء مصرف لورازپام
شناسایی سوء مصرف هر ماده ای به دلیل انگ اعتیاد و سوء مصرف مواد و تلاشهای متعاقب آن برای پنهان کردن، امری دشوار است. با این وجود برخی از علائمی که ممکن است نشان دهنده سوء مصرف لورازپام باشد عبارتند از:
- مستی منظم (با علائمی مانند اختلال گفتار، اختلال در کنترل حرکتی و خواب آلودگی)
- سطوح بسیار بالاتر مستی هنگام مصرف الکل یا سایر مواد
- بطور مداوم مشغول بدست آوردن و مصرف لورازپام
- مراجعه به چند پزشک برای دریافت نسخه
- تظاهرات علائم ترک پس از قطع مصرف
- علائم طولانی مدت از جمله اختلالات شناختی، اضطراب، بی خوابی و افسردگی
اعتیاد به لورازپام یا وابستگی آن؟
وابستگی و اعتیاد مفاهیمی هستند که اغلب در اذهان عمومی با هم ترکیب میشوند. نکته ای که باید به آن توجه کرد اینست که اعتیاد به آتیوان متمایز از وابستگی به آن است اما ارتباط نزدیکی دارد. هر دو شرایط به این معنی است که فرد مبتلا برای قطع مصرف لورازپام تلاش میکند اما در واقع ممکن است بدون کمک یک متخصص نتواند این کار را انجام دهد. همانطور که پیشتر مورد بحث قرار گرفت، اعتیاد یک پدیده روانی است که در آن فرد رفتارهایی را انجام میدهد که بطور بالقوه آسیب رسان هستند.
اما وابستگی یک مسئله فیزیکی است که به دلیل متکی شدن سیستم بدنی فرد به یک ماده خاص (که در اینجا به طور لورازپام مورد بحث است) رخ میدهد و بدون آن، فرد نمیتواند عملکرد طبیعی خود را حفظ کند. با وجود اینکه اغلب وابستگی و اعتیاد با یکدیگر رخ میدهند اما مهم است که توجه داشته باشید که هر یک میتواند بطور مستقل نیز رخ دهد.
چرا افراد در استفاده از لورازپام دچار سوء مصرف میشوند؟
همانند دیگر بنزودیازپینها، خواص آرامبخش لورازپام موجب میشود تا مصرف کننده احساسات لذت بخشی را تجربه کند. به همین علت لورازپام بطور گسترده در سراسر جهان بصورت تفننی مورد استفاده قرار میگیرد. متاسفانه از لورازپام در فعالیت های مجرمانه مختلف از جمله به عنوان داروی تجاوز جنسی و تسهیل سرقت نیز استفاده میشود. در مجموع چه افرادی که لورازپام برایشان تجویز شده و چه افرادی که آنرا صرفا از جنبه تفریحی مصرف میکنند، میتوانند به سرعت به نقطه ای برسند که دفعات مصرف و دوزهای آنها باعث سوء مصرف جدی مواد شود.
علل اعتیاد به لورازپام
اگرچه علم پزشکی هنوز پدیده اعتیاد را بطور کامل توضیح نداده است اما مشخص است که هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی در آن نقش دارند. آنچه واضح است این است که هر فردی که بیش از چند هفته لورازپام مصرف میکند در خطر ابتلا به وابستگی فیزیکی به این ماده قرار دارد. اعتیاد روانی میتواند حتی زودتر ظاهر شود. عواملی که احتمال اعتیاد به لورازپام را افزایش میدهد شامل موارد زیر است:
- عوامل ژنتیکی (سابقه خانوادگی سوء مصرف مواد و اعتیاد یا مشکلات سلامت روانی به ویژه افسردگی)
- عوامل محیطی
- تجربه یا تجربیات چالش برانگیز زندگی (مانند سوگ یا طلاق)
- بودن در گروهی که اعضای آن از مواد مخدر استفاده میکنند
- مصرف لورازپام به مدت طولانی یا دوز بالا با توصیه پزشک
لورازپام به دلیل کم هزینه بودن و فراگیر بودن، دارویی محبوب برای جوانان است. اگر فکر میکنید که یک جوان نزدیک شما ممکن است به لورازپام اعتیاد داشته باشد، با یک متخصص صحبت کنید. اینکه یکی از نزدیکان ما دچار اعتیاد به لورازپام شود، امری بسیار ناراحت کننده خواهد بود. اما باید دقت داشته باشید که هر اقدام بدون فکر میتواند برعکس عمل کرده و موجب آسیب شود. بهتر است با یک متخصص تماس بگیرید تا در مورد وضعیت صحبت کنید و در مورد نحوه ادامه کار مشاوره دریافت کنید.
نحوه ترک لورازپام
بطور کلی، ترک بنزودیازپین ها یکی از ناخوشایندترین و خطرناک ترین اشکال سندرم ترک در نظر گرفته میشود. اما اگر فردی واقعا تصمیم به ترک وابستگی یا اعتیاد به لورازپام را دارا باشد، مهار او غیرممکن خواهد بود. خوشبختانه برخی از ناراحت کننده ترین علائم را میتوان با کمک دارو کاهش داد. قطع مصرف بنزودیازپین ها بدون نظر پزشک میتواند کشنده باشد. مهم نیست چقدر تلاش میکنید؛ تا زمانی که بدون دستورالعمل پزشک پیش نروید، این کار فایده ای نخواهد داشت. مهم نیست که چقدر فوری نیاز به قطع مصرف لورازپام دارید. با یک پزشک یا متخصص ترک اعتیاد صحبت کنید تا دریابید که چگونه میتوانید بطور ایمن سم زدایی کنید.
منبع: uk-rehab.com
