بازیهایی برای رشد و یادگیری کودکان

به قول فرد راجرز «بازی کردن به کودکان این فرصت را میدهد که آنچه را که می آموزند، تمرین کنند». از بدو تولد، هر تعامل و بازیگوشی شکلی از آموزش است که به رشد کودک کمک میکند. بازی با نوزادان، کودکان نوپا و پیش دبستانی، موجب تجریک مغز شده و به رشد شناختی، فیزیکی و اجتماعی یا عاطفی کمک میکند. از اینرو بازیها فرصت خوبی برای هدایت ذهن در حال رشد کودکان هستند. بازی به کودکان فرصتی میدهد تا از خلاقیت خود استفاده کرده و در عین حال قوه تخیل خود را تقویت کنند. کودکان از طریق بازی کردن در سنین پایین با دنیای اطراف خود در تعامل هستند و در همین لحظات روزمره است که آنها خود را احساس کرده و با دیگران ارتباط برقرار میکنند.

درهنگام بازی با کودکان چه نکاتی را رعایت کنیم؟

زمانی که با کودکان بازی میکنید، مطمئن شوید که

کودک خود را تشویق میکنید

کودکان در هر سنی که باشند به همان اندازه ای به تشویق نیاز دارند که گیاهان برای بقا به آب نیاز دارند. در حقیقت تشویق آنها برای رشد سالم آنها امری ضروری است. زمانی که کودکان بتوانند با شما به عنوان یک همبازی بازیگوش و در عین حال هدفمند بازی کنند، پیامی قابل لمس را دریافت خواهند کرد که در حال حاضر شما به مهارتها و تواناییهای آنها باور دارید. چنین ارتباطی همراه با جملات تشویق کننده به کودک کمک میکند تا در مورد خود احساس اعتماد به نفس داشته باشد.

شاهد این باشید که فرزندتان در یک مهارت تسلط دارد

خود کودک باید احساس کند که در یک مهارت در حال پیشرفت است. از طرفی دیگر مشاهده اینکه فرزندتان مهارت جدیدی کسب میکند برای شما و آنها فوق العاده است. همچنین این موجب میشود تا فرزندتان تواناییهای جدیدی در حوزه های مختلف پیدا کند.

ارائه تمجید و تحسین

تحسین و تقویت ابزاری قدرتمند برای ایجاد حس مثبت کودک از خود است. این کار بویژه زمانیکه تقویت کودکان با توانایی آنها در تکمیل یک کار مانند یک پازل مرتبط باشد، به آنها کمک میکند تا احساس کنند افرادی توانمند، لایق و شایسته هستند. هر چه کودک بیشتر چنین احساساتی را درونی کند، موجب میشود تا خودپنداره ای مثبت و جهان بینی شجاعانه و انعطاف پذیر داشته باشند.

پیشنهاد بازی های مناسب برای کودکان و نوجوانان

در اینجا چند ایده برای بازی هایی که از بدو تولد تا نوجوانی میتوان انجام داد، آورده شده است:

تولد تا 1 سالگی

نوزادان تازه متولد شده همه چیز را از لحن صدایتان گرفته تا مراقبتی که انجام میدهید را به عنوان یک بازی میپذیرند. با وجود اینکه در ماه های ابتدایی نوزادان نمیتوانند در بازیها شرکت کنند، اما پس از گذشت چند ماه نوزادان بیشتر درگیر شرکت در بازیها خواهند شد. ابتدایی ترین بازیهایی که اغلب میتوانید با نوزادان انجام دهید، شامل تبادل و تشویق به لبخند زدن، تقلید چهره های خنده دار و یا قهقهه زدن میشود. میتوانید انواع فعالیتهای سرگرم کننده که حواس را درگیر میکنند، انجام دهید. این فعالیتها میتواند شامل دالی موشک، بازی با جغجغه ها (اگر جغجغه ندارید میتوانید با یک بطری پلاستیکی پر از لوبیا این کار را انجام دهید)، آواز خواندن و بازی کف زدن باشد.

همچنین میتوانید به کودک اجازه دهید بافتها و دماهای مختلف را لمس کند یا با لثه بجود (مانند لمس حیوانات عروسکی نرم یا با لثه جویدن یخ). اگرچه کودک شما ممکن است همه چیز را درک نکند اما مهارتهای زبانی، اجتماعی، حل مسئله و سایر مهارتهای نوزاد از توجه و پاسخ های شما به او در هنگام بازی رشد خواهد کرد.

1 تا 3 سالگی

کودکان در این دوره سنی، برای بازیهایی که مغز و بدن در حال رشد را تمرین میدهند، آماده هستند. میتوانید به آنها در کاوش و یادگیری مفاهیمی مانند «درون» و «خارج» کمک کنید. این کار را میتوانید از طریق قرار دادن یک شی در جعبه به کودک خود نشان دهید که «درون» چگونه به نظر میرسد، سپس با حذف آن توضیح دهید که «بیرون» چیست. همچنین میتوانید مرتب سازی اسباب بازیها را امتحان کنید، مانند تطبیق جفتها یا شناسایی شیای که مانند سایرین در یک گروه نیست. پنهان کردن اشیا برای یافتن نیز میتواند به کودک شما کمک کند تا مهارتهای حل مسئله را پرورش دهد. در ادامه دو بازی خاص که به رشد مهارتهای زبان، حافظه، مشاهده و هماهنگی فیزیکی کودکان در این دوره سنی کمک میکند آمده است:

• بازی «I spy»: یک فرد نشانه ای از یک شخص یا یک شی میگوید (مانند حرف اول یا رنگ) و دیگر اعضا باید حدس بزنند.
• بازی «سایمون میگه»: این بازی متشکل از یک رهبر و چند عضو است. در این بازی به عنوان نمونه، رهبر میگوید «سایمون میگه چشماتونو ببنید»، «سایمون میگه باباتونو بغل کنید»، «سایمون میگه گوشاتونو لمس کنید». اعضا گروه بایستی هرچه که رهبر گفت را اجرا کنند. حتما در ابتدای جمله، رهبر باید جمله سایمون میگه را بگویند. در غیر اینصورت اعضا نباید از دستورات رهبر تبعیت کنند وگرنه از بازی خارج خواهند شد. میتوانید به جای اسم سایمون، از یک اسم ایرانی نیز استفاده کنید.

پیشنهاد میکنیم انجام دهید: سنجش هوش آنلاین کودک

4 تا 5 سالگی

بازیهای این دوره سنی، اغلب شامل تعامل فیزیکی مانند بلوکها، پازل و لگو است. در این دوره سنی، بهتر است همراه کودکتان روی زمین بنشینید و با هم بازی کنید. این کار به ایجاد یک ارتباط مثبت و تقویت رشد آنها (شناختی، ذهنی، عاطفی، فیزیکی) کمک میکند. کودکان 4 تا 5 ساله همچنین میتوانند بازیهایی را انجام دهند که آنها را به چالش بکشد؛ چرا که در نهایت موجب رشد تمرکز و مهارتهای حل مسئله میشود. بازیهای فکری مانند کندی لند، Uno و گوفیش موجب رشد مهارتهای حافظه و شمارش میشود و مفهوم عواقب را به کودکان توضیح میدهد. البته این نکته را در نظر داشته باشید که برای بسیاری از کودکان، این بازیها چندان جذاب نیست و آنها ترجیح میدهند تا همان بازیهایی را انجام دهند که خودشان میسازند. در این شرایط سعی کنید با کودکتان همراه شده و بازیهایی که او خود میسازد را انجام دهید.

5 تا 8 سالگی

در این دوره سنی اغلب کودکان میخواهند به جای فعالیتهای صرفا فیزیکی، به حل مسائل پیچیده تری بپردازند. بنابراین برخی از بازیهایی که در این دروه سنی میتواند آنها مشغول کند شامل چکرز، جنگا، دومینو و کارت بازی میشود.

8 تا 12 سالگی

کودکان 8 تا 12 ساله اغلب میتوانند از طریق کلمات، اعداد و ترکیب سناریوهای مختلف به راحتی والدین خود را در یک بازی به چالش بکشند. بازیهای این دوره میتواند شامل بازیهایی از جمله اسکرابل، بازی تاسی یاتزی، بازی پیدا کردن کلمات گم شده، بازی حدس نقاشی و مونوپولی باشد.

جمع بندی

نه تنها بازی کردن همراه کودکتان و تشویق او موجب ایجاد خودپنداره مثبت میشود، بلکه بازیها به او فرصت کافی را میدهد تا خصایصی مانند صداقت، کار گروهی، نوبت گیری، عدالت، گوش کردن، باخت باشکوه و صبر را یاد بگیرد. این مهارتهایی است که موجب افزایش آگاهی اجتماعی و هیجانی کودکان میشود و به آنها برای داشتن زندگی بهتر کمک میکند. بنابراین از انجام این بازیها همراه فرزندتان لذت ببرید و بدانید این کار مانند یک سرمایه گذاری بلند مدت بوده و مؤثرتر از هر کتاب مدرسه ای عمل خواهد کرد.

منابع: first5la.org و psychologytoday.com