کنش درد در جهت جلب توجه ما و البته دیگران است. دیگرانی که ممکن است پاسخ هایشان به قسمی بر درد فرد تاثیر کند. از آنجایی که کودکان و نوجوانان به مقدار زیادی وابسته به توجه والدین هستند، این تاثیر ممکن است بویژه در درد کودکان برجسته باشد. روی هم رفته، اسناد پژوهشی به این نکته اشاره دارند که رفتار والدین ممکن است بطرز نافذی بر تجربه درد کودکان تاثیر داشته باشد. از آنجایی که اینگونه رفتارها همواره انطباقی نیستند، فهم اینکه هر والد در واکنش به کودک دردمند خود به چه رفتارهای بخصوصی دست می زند و همینطور بررسی نتایج احتمالی آن، قابل اهمیت خواهد بود.
تغییر نگرش به درد
در مورد ویژگی های کیفی زندگی کودکان و نوجوانان و همین طور خانواده های آنان باید گفت که زندگی والدینِ کودکان دچار شرایط پزشکی مزمن، اغلب با پریشانی بیشتر در والدگری و هیجان پذیری فزونی یافته در هر دو والد همراه است. از طرفی به نظر میرسد که کیفیت عملکرد والدین با عملکرد کودک دچار درد مزمن، درهم تنیده باشد. در ادامه این متن به بعضی رفتارها و عوامل متداولی که در مواجه با دردهای مستمر و یا عود کننده کودکان از طرف والدین انجام می شود و می تواند بر درد کودک تاثیراتی داشته باشد، اشاره ای مختصر خواهد شد.
پریشانی والدین در هنگام مواجه با درد کودکان
باید اشاره کرد که پریشانی والدین به عنوان یک پاسخ هیجانی معمول به شرایط پزشکی مزمن کودک در نظر گرفته میشود تا دلالتی بر یک آسیب شناسی روانی. با این حال حتی سطوح زیرآستانه ای پریشانی والدین به عنوان عاملی که میتواند بر عملکرد هیجانی، جسمانی و خانوادگی کودک تاثیری منفی داشته و در تصمیم گیری راجع به درمان کودک تداخل داشته باشد، مهم در نظر گرفته میشود. کمک به والدین در جهت کاهش پریشانی هیجانی بعد از استقرار تشخیص بالینی کودک به عنوان یک حالت پزشکی مزمن، قسمتی متعارف در کار بالینی کودک و البته حیاتی در نظر گرفته میشود.
به نظر میرسد که بعضی رفتارهای معین والدین (مانند ناامید ساختن تلاشهای کودکان، فراهم آوردن توجه ویژه) با پریشانی بلند مدت، دشواری در سازش با درد و احتمال ابتلای به درد مزمن همراه باشد. سطوح بالای پریشانی روانشناختی والدین و عملکرد ناسالم خانواده با ناتوانی بیشتر مرتبط با درد در جوانی ارتباط خواهد داشت. در یک مطالعه بر نوجوانان مبتلا به سردرد مزمن، سطوح پایین تر استقلال متناسب با سن، با فزونی در ناتوانی مرتبط با سردرد ارتباط داشته و معلوم شد که ارتباط والد - کودک عاملی با اهمیت در پدیده سردرد مزمن کودکان است. تمام این شواهد بر این نکته دلالت دارند که اگرچه در مواجه با کودکی درد می کشد، سطحی از پریشانی ناگزیر است، اما پریشانی شدید هیجانی و رفتاری والدین میتواند اثرات منفی بر درد کودک و روند درمانی او داشته باشد.
حمایت بیش از حد و مفرط
عوامل خانواده و والدین به عنوان عوامل تعدیل کننده انطباق کودکان با درد مشخص شده است. اهمیت این موضوع تا بدان جا بود که والکر و زمان اصطلاح «تشویق رفتار بیماری» را در مورد رفتارهای دلواپس گونه والدین در مقابل رفتار درد کودکان و فزونی رفتارهای بیماری کودکان سکّه زدند (به معنی توجه مکرر به علائم درد کودک و تشویق ترک فعالیت های روزمرّه). تا به امروز مطالعات نشان داده اند که بین پاسخ های حمایت گرانه و دلواپس گونه والدین و پیامدهای درد کودکان ارتباطی وجود دارد که این نکته بیانگر آن است که عوامل فردی والدین مانند پریشانی هیجانی و الگوی های شناختی تفکر احتمال انطباق ضعیف تر کودک با درد را تعدیل میکند.
حمایت مفرط به علت نگرانی از این که شرایط بیماری و درد کودک بدتر شود می تواند اثرات مخری بر روند درمانی کودک داشته باشد. باید بدانیم که علی رغم اینکه کودک مبتلا به درد نیازمند حمایت و پشتیبانی عاطفی والدین است، در عین حال ضرورت دارد که سطحی از استقلال و آزادی عملکرد به او داده شود.
بزرگ انگاری و تفکر فاجعه آمیز در مورد درد کودک
این الگوی تفکری است که به عنوان تفکری بدبینانه نسبت به توانایی فرد در مواجه با درد در نظر گرفته می شود، در افراد مبتلا به درد مزمن و همین طور در افرادی که در الگوهای ارتباطی خاصی با این بیماران قرار دارند، تاثیرگذار قلمداد می شود. این دسته از والدین، به هنگام مواجه با درد کودک خود، شرایط را به نوعی ادراک می کنند که انگار کودک در شرایط وخیمی قرار دارد و کمکی به او نمیتوان کرد. این الگوی تفکر در دراز مدت می تواند شرایط (برای مثال بسامد حمله های سردرد کودک) را وخیم تر کرده و همچنین راه کارهای درمانی را با مشکل روبرو کند. پژوهش ها حاکی از آنند که فاجعه پنداری والدین و احساس های پریشانی (پریشانی های هیجانی مانند اضطراب و افسردگی) با پیامدهای وخیم تری برای کودک، مانند ناتوانی فزونی یافته و درد بیشتر مرتبط است.
احساس همدردی با کودک
احساس های همدردی والدین در پاسخ به درد کودکشان می تواند با پریشانی و درد کمتری همراه باشد. بهتر است به جای آنکه والدین دچار پریشانی شوند و یا فعالیت های معمول کودک را محدود سازند و یا اینکه در مواجه با درد کودک دچار افکار فاجعه آمیز شوند، با کودک خود همدردی کنند و تلاش کنند که حتی مقداری توجه کودک را از دردی که متحمل شده است دور کنند و به موضوعات دیگری بپردازند تا توان تحمل کودک بیشتر شود.
