اغلب والدین می توانند کودکان خود را بعد از دیدن یک کابوس آرام کنند، اما اگر کودک شما دچار وحشت خواب (اختلال وحشت زدگی شبانه) شده است، تلاش برای آرام کرده کودک اغلب بی فایده خواهد بود، چرا که ترس کودک، تسلی ناپذیر خواهد بود. این اختلال اغلب در بین کودکان 3 تا 13 ساله اتفاق میافتد و بیشترین شیوع آن در بین کودکان سنین 3 تا 5 سال است.
همانطور که در مقاله دیگری (اختلالات شایع خواب در کودکان) توضیح داده شده است، خواب انسان از دو مرحله کلی تشکیل شده است؛ خواب با حرکات سریع چشم و خواب با حرکات غیر سریع چشم. اغلب حمله های وحشت خواب در طی مرحله خواب با حرکات سریع چشم رخ می دهد. وحشت خواب نوعی محرومیت از خواب به حساب می آید که شباهت هایی به کابوس دارد، اما جلوه های آن شدیدتر است. اگرچه مشاهده حمله وحشت خواب در کودک برای والدین می تواند نگران کننده به نظر برسید، اما معمولاً این موضوع نشان از مسئله مهمی ندارد و به عنوان یک مشکل پزشکی حاد در نظر گرفته نمی شود.
حملات وحشت خواب تفاوت های خاصی با کابوس های معمولی دارند، ویژگی بارز حملات وحشت خواب گریه های شدید و مکرر و همینطور ترس شدید در خواب، بهمراه دشواری در بیدار کردن کودک است. برعکس کابوس، اغلب کودکانی که حمله وحشت خواب را تجربه کرده اند، صبح روز بعد از آن حمله و محتوای آن چیزی به خاطر نمی آورند. البته باید گفت که پدیده وحشت خواب می تواند برای والدین و خانواده ترسناک باشد.
اختلال وحشت زدگی شبانه در کودکان (علل)
به نظر می رسد وحشت خواب در خانواده ها به صورت ارثی وجود داشته باشد و این در صورتی است که اغلب حمله های خواب دارای علت مشخصی نیستند. اما در بعضی مواقع این حمله ها می توانند بوسیله بعضی عوامل مانند آنچه که در ادامه مطرح می شود، تشدید شوند:
- حوادث تنش زای زندگی
- تب
- محرومیت از خواب
- مصرف داروهایی که بر سیستم اعصاب تاثیر بگذارند
- مصرف اخیر داروهای بیهوشی
- خوابیدن کودک در مکانی جدید
- خستگی در طول روز
- مصرف یک داروی جدید
علائم وحشت خواب
علی رغم دو علامت اصلی گریه های شدید و مکرر و ترس شدید در خواب، بهمراه دشواری در بیدار کردن کودک، این کودکان ممکن است بعضی علائم دیگر را نیز تجربه کنند:
- تاکی کاردی (تپش قلب)
- تاکی پنه (نفس نفس زدن سریع)
- عرق کردن در طی خواب
یه حمله معمولی وحشت خواب تقریباً حدود 90 دقیقه بعد از به خواب رفتن اتفاق میافتد. کودک در تخت می نشیند و جیغ می کشد. شاید به نظر آید که کودک بیدار است، اما اینطور نیست و کودک کاملاً در خواب است. در این حالت کودک کاملاً گیج و سردرگم است و نسبت به هیچ محرکی پاسخ گو نیست، او حتی حضور والدین در اتاق را متوجه نخواهد شد و معمولاً در این شرایط هیچ سخنی نمی گوید. ممکن کودک خود را به اطراف تخت پرت کند و والدین نتوانند او را آرام کنند.
معمولاً هر دوره وحشت خواب حدود 1 تا 2 دقیقه طول می کشد، اما گاهی این حملات می تواند تا 30 دقیقه نیز ادامه داشته باشند. اگر کودک در حین دوره وحشت خواب بیدار شود، شاید تنها قسمت های کوچکی از آن را به یاد بیاورد، به طور معمول، کودکان چیزی از حملات وحشت خواب خود به یاد نمی آورند.
چه زمانی باید به دنبال کمک تخصصی بود؟
یکی از نگرانی های والدین در مورد این اختلال، محرومیت خواب کودک در سال های اولیه زندگی اش است. نزدیک به نیمی از کودکان در طول دوران کودکی خود مبتلا به یک نوع اختلال خواب می شوند که ملاقات با یک متخصص ضرورت می یابد. در طی ملاقات با متخصص (روان پزشک، روان شناس بالینی و یا متخصص اعصاب)، می توان نسبت به بررسی دیگر عواملی که قادرند حملات وحشت خواب را ایجاد کنند، یک ارزیابی کامل انجام داد. اما باید به یاد داشت که این اختلال به ندرت می تواند نشانگر یک مسئله جدی باشد. در بررسی بالینی این اختلال احتمالاً متخصص از شما به عنوان والد می خواهد که کودکتان را برای انجامِ:
- یک نوار مغزی (الکتروانسفالو گرام یا ای ای جی EEG)
- تست پلی سامنوگرافی (مجموعه ای از تست ها برای بررسی تنفس کودک حین خواب)
آماده کنید. در اکثر مواقع انجام تست سی تی اسکن و یا ام آر آی ضرورت ندارد.
درمان اختلال وحشت خواب در کودکان
درمان اختلال وحشت خواب در کودکان با دارو درمانی توسط روانپزشک و بازی درمانی یا قصه درمانی توسط روانشناس کودک تا میزان بسیار زیادی کاهش پیدا می کند. ولی متاسفانه همچنان درمان و پروتوکول دقیقی برایدرمان اختلال وحشت خواب در کودکان وجود ندارد. از دیگر موارد کار شده برای درمان اختلال خواب به آموزش والدین در مورد اختلال وحشت خواب و صحبت در مورد بی خطر بودن این حملات اشاره کرد. در موارد شدید که در آن عملکرد روزانه کودک دچار اختلال شده، بعضی داروها تجویز شده و از آن به عنوان درمان موقت استفاده خواهد شد.
پیشگیری از اختلال وحشت خواب
اگر کودک شما دچار حملات وحشت خواب می شود، میتوانید با بیدار کردن کودک در فواصل زمانی معین از بروز چنین حملاتی جلوگیری کنید.
چند روش برای پیشگیری از اختلال وحشت خواب:
- در ابتدا توجه کنید که معمولاً وحشت خواب در چه زمان های در طی خواب کودک اتفاق میافتد؟ (برای مثال دو ساعت بعد از به خواب رفتن)
- سپس 15 دقیقه قبل از زمان مورد انتظار، کودک را بیدار کرده و او را از تخت بیرون بیاورید و برای 5 دقیقه او را بیدار نگه دارید. برای اینکار می توانید کودک را به دستشویی ببرید تا ادرار کند.
- این الگو را برای یک هفته ادامه دهید.
راهکارهایی برای والدین
اختلال وحشت خواب در اغلب موارد به صورت خود به خود برطرف شده و عمر کوتاهی دارد، برای کوتاه تر کردن دوره این اختلال، میتوانید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- اتاق خواب کودک را امن کنید، تا در طی حملات کودک آسیب نبیند.
- از هرگونه عاملی که خواب کودک را پریشان کند پرهیز کنید.
- برای خواب و بیداری کودک یه برنامه منظم تنظیم کنید.
- تلاش کنید تا کودک در طول روز با تنش کمتری روبرو شود.
- مطمئن شوید که کودک شما در طول روز به اندازه کافی استراحت می کند.
- اجازه ندهید که کودک تا دیروقت بیدار بماند.
منبع: kidshealth.org، webmd.com
