اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) به عنوان یک نوع اختلال شخصیت غیرعادی طبقه بندی میشود. افراد مبتلا به اختلالات شخصیت غیرعادی، رفتارهایی از خود نشان می دهند که ممکن است برای دیگران عجیب یا غیرعادی به نظر رسد. یک فرد مبتلا به PPD به افراد دیگر بسیار مشکوک است و ممکن است در زندگی و فعالیت های روزمره اش اختلال ایجاد کند. آنها به انگیزه های دیگران بی اعتماد هستند و معتقدند که دیگران می خواهند به آنها آسیب برسانند. اختلال شخصیت پارانوئید یک بیماری مزمن و نسبتا کم در جامعه است، که با الگوهای مختل کننده فکر، رفتار و عملکرد مشخص میشود. تصور میشود این اختلال بین 1 تا 4.4٪ از بزرگسالان مرد دارای اختلالات بالینی را تحت تأثیر قرار میدهد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید که بدگمانی، بی اعتمادی و شک زیادی نسبت به همه دارند در معرض خطر بیشتری برای تجربه افسردگی، سوء مصرف مواد و آگورافوبیا و یا حتی آسیب به خود و دیگران هستند.
علائم ظاهری افراد پارانوئید (تشخیص پارانوئید همسر)
افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید به طور معمول علائمی را تجربه می کنند که در زندگی روزمره آنان مداخله می کند. به طور کلی، افراد مبتلا به این بیماری نسبت به دیگران احساس شک و ظن دارند. اگرچه این بی اعتمادی بی اساس است، بی اعتمادی آن ها به دیگران، ایجاد روابط را دشوار می کند و می تواند در بسیاری از جنبه های زندگی از جمله عملکرد فرد در خانه، مدرسه و محل کار اختلال ایجاد کند. افراد مبتلا به PDD رفتارهای خود را غیر معمولی نمی بینند بلکه دیگران را دارای رفتارهای خصمانه و مشکوک میدانند. مشخصه اصلی این بیماران بی اعتمادی مزمن و فراگیر و بدگمانی به دیگران است. علائم دیگر اختلال شخصیت پارانوئید عبارتند از:
- احساس دروغگویی، فریب یا بهره برداری از سوی افراد دیگر
- اعتقاد دارند که دوستان، خانواده و شریک عشقیشان غیر قابل اعتماد و بی وفا هستند
- طغیان عصبانیت در پاسخ به فریب درک شده
- اغلب به عنوان افرادی سرد و بی عاطفه، حسود، پنهان کار و جدی توصیف می شوند
- برای جلوگیری از سوء استفاده دیگران، بیش از حد در روابط کنترل گر هستند
- به دنبال معانی پنهان در حرکات و مکالمات هستند
- برایشان سخت است در آرامش باشند
- اغلب نظرات منفی نسبت به افراد دیگر دارند
- بیش از حد نسبت به انتقاد حساس اند
- در پاسخ به انتقاد درک شده بیش از حد واکنش نشان می دهد
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM5) مشخص می کند که علاوه بر داشتن علائم سوء ظن و بی اعتمادی فراگیر، تشخیص PPD مستلزم این است که این علائم نباید مربوط به دوره ای از اختلال روانی دیگری همچون اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی یا اختلال افسردگی باشد.
چگونه اختلال شخصیت پارانوئیدی تشخیص داده می شود؟
در صورت وجود علائم جسمی، پزشک ارزیابی دقیق را با تاریخچه کامل پزشکی و روانپزشکی و در صورت بیان، معاینه بدنی آغاز می کند. اگرچه آزمایشگاه خاصی برای تشخیص اختلالات شخصیت وجود ندارد، اما پزشک شما ممکن است از انواع تست های تشخیصی استفاده کند تا یک بیماری جسمی را به عنوان علت علائم شما رد کند. اگر پزشک دلیل جسمی علائم را پیدا نکند، ممکن است این فرد را به روانپزشک یا روانشناس، یک متخصص مراقبت های بهداشتی که در تشخیص و معالجه بیماری روانی تخصص دارد، ارجاع دهد. روانپزشکان و روانشناسان از ابزار مصاحبه و ارزیابی استفاده می کنند که به طور خاص برای ارزیابی فرد برای یک اختلال شخصیت طراحی شده است.
چه عوارضی با اختلال شخصیت پارانوئید همراه است؟
تفکر و رفتارهای مرتبط با PPD می تواند در توانایی فرد در حفظ روابط و همچنین توانایی آنها در عملکرد اجتماعی و در موقعیت های کاری اختلال ایجاد کند. در بسیاری از موارد، افراد مبتلا به PPD درگیر مشاجرات حقوقی می شوند و به افراد یا شرکت هایی که به عقیده آن ها اعتراض می کنند شکایت می کنند.
چشم انداز افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟
چشم انداز افراد مبتلا به PPD متفاوت است. این یک بیماری مزمن است، به این معنی که تمایل به پایدار ماندن در طول زندگی یک فرد دارد. اگرچه برخی از افراد می توانند با PPD نسبتاً خوب عمل کنند و قادر به ازدواج و نگه داشتن شغل باشند، اما برخی دیگر در اثر ابتلا به این اختلال کاملاً ناتوان می شوند. از آنجا که افراد مبتلا به PPD تمایل به مقاومت در برابر درمان دارند، نتیجه اغلب اوقات ضعیف است.
آیا میتوان از اختلال شخصیت پارانوئید پیشگیری کرد؟
اگرچه جلوگیری از PDD ممکن نیست، اما بعضی اوقات درمان می تواند به فردی که مستعد این بیماری است، این امکان را بدهد که روش های پربارتر برای مقابله با شرایط را بیاموزد.
علل اختلال پارانوئید
در حالی که دلایل دقیق اختلال پارانویا مشخص نیست، اعتقاد بر این است که هم عوامل ژنتیکی و هم روانشناختی در ایجاد آن نقش دارند. همچنین یک عامل ژنتیکی قوی وجود دارد زیرا سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی و اختلال هذیانی، یک عامل خطر برای اختلال شخصیت پارانوئید در نظر گرفته می شود. تجربیات و آسیب های کودکی نیز ممکن است در پیشرفت شرایط نقش داشته باشند.
سایر عوامل مؤثر عبارتند از:
- زندگی در یک خانواده کم درآمد
- جدا شدن یا طلاق گرفتن
- بیوه بودن
- ازدواج نکردن
تفاوت اختلال پارانوئید و اضطراب
بسیاری از مراجعینی که ضربه روحی یا تروما را تجربه کرده اند علائمی مبنی بر هوشیاری بیش از حد را توصیف می کنند. آن ها ممکن است نسبت به محیط اطراف خود محتاط باشند، نسبت به خطرات احتمالی از جانب دیگران هوشیار باشند و آماده پاسخگویی در هنگام هرگونه اتفاق باشند. آن ها ممکن است مکررا خطرات را بررسی کنند و رفتارهایی را انجام دهند که خطرات را کاهش دهد مثلا سعی کنند تا اعمال دیگران را کنترل کنند. برخی از مراجعان خود را پارانوئید توصیف می کنند اما در واقع اینگونه نیست.
درمان اختلال شخصیت پارانوئید
درمان غالب برای اختلال شخصیت پارانوئید به طور کلی روان درمانی همراه با دارو است. با درمان مداوم و پشتیبانی مناسب، افراد مبتلا به این بیماری می توانند علائم خود را مدیریت کرده و در زندگی روزمره مؤثرتر عمل کنند. با این حال، افرادی که مبتلا به PPD هستند، معمولاً به این دلیل که احساس نمی کنند مشکل دارند، به دنبال درمان خود نیستند. برای افراد مبتلا به PPD، سوء ظن آن ها نسبت به دیگران توجیه شده است و مسئله در واقع افراد دیگر هستند. عدم اعتماد به نفس و پارانویایی که این بیماری را توصیف می کند، اعتماد به پزشکان و درمانگران خود را برای افراد مبتلا به PPD دشوار می کند.
روان درمانی برای اختلال شخصیت پارانوئید
درمان PPD معمولاً در کمک به افراد برای توسعه مهارت های مقابله متمرکز است. درمان اغلب بر ایجاد همدلی، اعتماد، ارتباط، اعتماد به نفس، روابط اجتماعی، مهارت های ارتباطی و توانایی های مقابله عمومی متمرکز است. درمان شناختی - رفتاری اغلب در کمک به افراد برای تنظیم الگوهای تفکر تحریف شده و رفتارهای ناسازگار کمی مؤثر است. درمان شناختی - رفتاری (CBT) نوعی روان درمانی است که به بیماران کمک می کند افکار و احساسات تأثیرگذار بر رفتارها را درک کنند. در طول دوره درمان، فرد یاد می گیرد چگونه الگوهای فکری مخرب یا مزاحم را که تأثیر منفی بر رفتار دارند، شناسایی و تغییر دهند.
اعتقادات فرد پارانوئید و افکار ناسازگارانه اش، در حفظ اختلال شخصیت پارانوئید نقش دارند، به همین دلیل پرداختن به این افکار و عقاید از طریق CBT می تواند مفید باشد. درمان شناختی - رفتاری ممکن است به افراد مبتلا به PPD کمک کند تا بتوانند به دیگران اعتماد بیشتری داشته باشند. با به چالش کشیدن افکار ناسازگار و تلاش برای تغییر رفتارهای مضر، افراد مبتلا به این بیماری ممکن است نسبت به دیگران از جمله دوستان و خانواده کمتر مشکوک شوند و این باعث بهبود روابط و تعاملات اجتماعی می شود.
علاوه بر پرداختن به افکار و عقاید مضر، CBT همچنین به افراد مبتلا به PPD کمک می کند بهتر بتوانند پاسخ های خود را نسبت به دیگران مدیریت کند. برای مثال فرد به جای پاسخ دادن به اظهار نظرها با عصبانیت یا خصومت، می توانند روش های مناسب تری برای مقابله با احساسات خود بیاموزند.
دارو درمانی برای اختلال شخصیت پارانوئید
در حالی که معمولاً از دارو برای درمان اختلال شخصیت پارانوئید استفاده نمی شود، اما ممکن است در مواردی که علائم شدید باشد یا در صورت بروز بیماری مانند افسردگی یا اضطراب نیز مورد استفاده قرار گیرد. داروهای تجویز شده شامل داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد اضطراب هستند. داروها به تنهایی یک درمان توصیه شده برای اختلالات شخصیت نیستند و در ترکیب با روان درمانی بهترین نتیجه را می دهند.
منابع: webmd.com و healthline.com
