یکی از عواملی که در بروز مشکلات روانی و رفتاری در کودکان تاثیرگذار است، نحوه برخورد والدین و شیوه اعمال کنترل بر فرزندان است. افرادی که در کودکی والدین کنترل کننده داشته اند، در اوایل بزرگسالی شکایات جسمانی مرتبط با پریشانی و آشفتگی را تجربه کرده اند. اختلاف بین والدین و فرزندان در سنین نوجوانی یکی از موضوعات مهم و گسترده در بین اعضای خانواده می باشد. نحوه برخورد والدین در کاهش اختلافات و مشکلات ناشی از آن اهمیت زیادی دارد. توجه به پختگی فکری والدین و این اصل که والدین بهتر و سریع تر می توانند شیوه برخورد خود با فرزند را تغییر بدهند، می تواند در کاهش مشکلات ارتباطی و موضوعات مربوط به کنترل فرزند توسط والدین کمک کننده باشد.
ممکن است این را قبول نداشته باشید ولی ارتباط با فرزند نوجوانتان، سخت تر از زمانی که کوچک تر بوده است نیست. اینکه در خیلی از مواقع نمی توانید با او کنار بیایید بیشتر به خاطر رفتاری است که شما دو نفر انتخاب کرده اید. رفتار فرزند نوجوانتان عوض شده چون بزرگ شده و تغییرات روحی و جسمی زیادی کرده است و شما نیز رفتاری را انتخاب می کنید که پدرها و مادرها، نسل ها آن را روی نوجوانان آزموده اند.
در شرایطی که فرزند نوجوانتان از شما پیروی نمی کند و شما نمی توانید بر رفتار او کنترل داشته باشید، عموماً برخی برخوردهای ناکارامد، قهر یا فشارهای رفتاری برای اجبار کنترل بر فرزندان انجام می دهید. عدم پیروی فرزند از یک سو و استمرار رفتارهای کنترل کننده و پر فشار والدین از سوی دیگر به صورت یک چرخه معیوب در می آید. در چنین شرایطی مشکلات ارتباطی بین والدین و فرزندان هرروز افزایش می یابد.
اصلاح رفتار والدین اولین عامل موثر در تعامل با فرزند
وقتی در کنار فرزند نوجوانتان نیستید نمی توانید رفتارش را کنترل کنید. وقتی هم با او هستید، شاید فقط کمی بتوانید او را کنترل کنید. اما چیزی که می توانید کنترل کنید، رفتار خودتان است. رفتار خودتان تنها چیزی است که می توانید آن را کنترل کنید. پس عاقلانه است که رفتار نابجا را کنار بگذارید و شیوه های رفتاری سودمند را در پیش بگیرید. هر آدمی مثل شما که نمی تواند با فرزند نوجوانش، یا برخی از اطرافیانش کنار بیاید، ناخشنود است. این حالت ذهنی و ناراحتی در فرزند نوجوان شما یا هرکسی که به اندازه دلخواه نمی توانید با او کنار بیاید، وجود دارد.
وقتی ناخشنودیم اولین فکری که به ذهنمان خطور می کند این است که باید کاری بکنیم، پدر یا مادری که از فرزند نوجوانش ناخشنود است همیشه می خواهد با انجام عملی قهر آلود، فرزندش را عوض کند. والدین معمولاً تهدید، تنبیه و تطمیع را انتخاب می کنند. شما ممکن است فکر کنید حبس کردن دختر نوجوانتان در خانه اشکالی ندارد حتی اگر بی تاثیر باشد. تصور می کنید اگر این عمل را بیشتر و بیشتر انجام دهید موثر واقع می شود. اگر همان کاری که پدر و و مادرتان با شما انجام داده اند با فرزندتان انجام دهید چیزی تغییر نخواهد کرد. رفتارهای قهر آمیز بر مبنای پرخاشگری و تنبیه بر تغییر رفتار فرزندان و اصلاح تفکر آن ها تاثیری ندارد.
به کارگیری مشورت و همراهی والد - فرزند در تصمیم ها
فرزندان با ورود به دوره نوجوانی می خواهند احساس استقلال داشته باشند و از این طریق شایستگی خود را ثابت کنند. والدین با تاکید و توجه بر این حس فرزندشان و به کارگیری مشورت در کارها با فرزند می توانند آن ها را با خود همراه کرده و خود را نیز در انتخاب های فرزند دخیل کنند. وقتی نمی توانید با فرزند نوجوانتان، همسرتان یا هر آدم دیگری کنار بیایید او را مجبور نکنید قبول کند شما راست می گویید و او اشتباه می کند. مشکل این نیست که چه کسی راست می گوید و چه کسی اشتباه می کند. سعی کنید کل ماجرای خود و فرزندتان را در نظر بگیرید و انتخاب عاقلانه ای داشته باشید.
برای آنکه او را قانع کنید شاید حق با شماست، نیازی نیست این قدر به او فشار بیاورید، بلکه سعی کنید به روایت او از ماجرا گوش دهید. بد نیست به او بفهمانید که نمی خواهید قدرت را قبضه کنید و می خواهید قدرت را با او تقسیم کنید.
اگر این جمله ساده و موثر را بپذیرید که هرکاری را که انجام می دهیم، انتخاب می کنیم و هیچکس شما را وادار نمی کند فلان حرف را بزنید یا فلان عمل را انجام دهید، دیگر نخواهید گفت «او باعث شد این کار را انجام دهم». برعکس، اگر به آخرین باری که با فرزند نوجوانتان خشمگینانه برخورد کردید فکر کنید، می بینید همان استدلال پدر و مادرتان را به کار برده اید که شما را مجبور می کردند از خانه بیرون نروید. اگر برای کاهش چالش ها با فرزندتان و انجام امور مختلف روزانه بر مبنای تصمیمات مشترک و استفاده از عقاید فرزندتان اقدام کنید کمک زیادی به تسهیل در روابطِ خود کرده اید. در این شرایط هم شما و هم فرزندتان، احساس خشنودی و حال بهتری خواهید داشت.
نکات کلیدی و کاربردی برای والدین کنترل گر
وقتی با فرزند نوجوانتان اختلاف دارید فوراً به این فکر نکنید که چه کسی راست می گوید و چه کسی اشتباه می کند. ببینید کاری که انجام می دهید به نفع رابطه شما و فرزندتان است یا به ضرر آن. برای حفظ رابطه تان و حتی بهبود بخشیدن به آن، گاهی اوقات باید تسلیم شوید.
به مفهوم ساده، روشن و قابل فهمِ ناخشنودی، فکر کنید. برای خشنودتر شدن، رابطه خود با فرزند نوجوانتان را بهبود ببخشید. وقتی موفق شوید، شما و فرزندتان خشنود خواهید شد. احساس بهتری خواهید داشت. برای کنترل بهتر بچه ها بهتر است رفتار خود را عوض کنید و یاد بگیرید با آن ها کنار بیایید. هرچه رابطه شما با آنها محکم تر باشد، بیشتر طبق میل شما عمل خواهند کرد. انتخاب های بهتری کنید، حال بهتر و خشنودی از دسترستان دور نخواهد بود.
وقتی فرزند نوجوانتان فهمید نظرات او برای شما اهمیت دارد، او نیز به نظرات شما اهمیت می دهد هم چنین وقتی این را فهمید که شما بر افکار و عقایدتان اصرار زیاد از حد ندارید، احتمال دارد این طرز فکر را که شما همیشه اشتباه می کنید و او همیشه راست می گوید را کنار بگذارد؛ با این تفاوت که از این پس سعی می کند رابطه اش را با شما محکم و استوار نگه دارد.
چطور والدی کنترل گر نباشیم؟
- با ترس های خود مواجه شوید و با آن ها مقابله کنید؛ بسیاری از والدین از بروز اتفاقات برای فرزندشان واهمه دارند اما ترس های خود را نگرانی های عادی تلقی می کنند اما باید دیر یا زود با ترس های خود رو به رو شوند و در جهت بهبود قدم بردارند.
- بپذیرید که اشتباه کردن خیلی هم بد نیست! همه انسان ها در طول زندگی مرتکب اشتباه می شوند و درس گرفتن از همین اشتباه ها هستند که باعث رشد و پیشرفت می شود؛ بنابراین بپذیرید که فرزندتان باید تجربه کند تا درس های زندگی خودش را بگیرد.
- این واقعیت را بپذیرید که کنترل گری به فرزندتان آسیب می زند. برخی والدین مصمم هستند که کنترل گری می تواند زندگی فرزندشان را امن تر کند اما این طرز تفکر آسیب زننده است.
- برای خودتان بیشتر وقت بگذارید. تمام زندگی والدین، در فرزندان آن ها خلاصه نمی شود و والدین باید به فکر خوشحالی و تفریح خود نیز باشند و زمان هایی را به دور از فرزندان بگذرانند.
