تاثیر نیکوتین بر مغز و اعصاب به دلیل ارتباط با گیرنده ها و ناقل های عصبی متفاوت در مغز میتواند تاثرات گوناگونی داشته باشد. مثلا با توجه به ارتباط سیگار و دوپامین، ترک کردن سیگار امکان ایجاد افسردگی را بالا میبرد. هر چند ناقل های عصبی سروتونین و نوراپی نفرین ارتباط بیشتری با افسردگی دارند و دوپامین در جایگاه سوم است، اما عاملی مثل نیکوتین هم وجود دارد که فرد به آن اعتیاد پیدا میکند. طبق پژوهشهای جدید بر خلاف قبل سیگار عادت شناخته نمی شود بلکه جزو گروه مواد مصرفی اعتیاد زا طبقه بندی شده است.
سیگار چه قسمت هایی از مغز را بیشتر درگیر میکند؟
سیگار بر لوب پیشانی و گیجگاهی تاثیر زیادی دارد و مراکزی مانند لوب پیش پیشانی، پیش مرکزی، لیمیبک و هسته اکومبنس را تحریک می کند. گیرندهای نیکوتینی فعالیت لوب پیشانی را افزایش میدهند که باعث عملکرد سریع تر مغز میشود و دوپامین افزایش یافته بعد از مصرف فرد را خوشحال و ارضا میکند. اگر در ابتدا عملکرد مغز را 10 درصد در نظر بگیریم فرد در اوایل استفاده از سیگار عملکرد مغزش 20 در صد می شود. اما به مرور وابستگی و تحمل افزایش پیدا می کند به طوری که در زمان عدم مصرف کارکرد مغز 1 درصد می شود و بعد از مصرف به همان 10 درصد ابتدایی بر میگردد. این روند به همین شکل کاهش پیدا می کند و فرد مجبور به استفده بیشتری از سیگار می شود تا بههمان شرایط قبلی برگردد. نکته؛ اعداد ذکر شده در بالا تنها در جهت آموزش و یادگیری میباشد.
علت مغزی لغزش در سیگار
تاثیر نیکوتین و دوپامین بر قسمت های مختلف مغز که حالت طبیعی را عوض میکند و فرد به آن وضعیت جدید اعتیاد پیدا می کند یکی از اعوامل اصلی در لغزش میباشد. سیگار با کنترل تکانه و هیجانات منفی. مثبت در ارتباط است بنابراین در هنگام ترک و داشتن ثبات بهتر است با یک روانشناس یا روانپزشک در ارتباط باشید. در حال حاضر سیگار یکی از بالاترین رتبه ها را به عنوان ماده مصرفی که باعث مرگ میشود را در جهان دارد. بطوریکه در آمریکا سالانه ۴۸۰ هزار مرگ و میر به علت سیگار کشیدن گزارش شده است. با وجود اینکه نسبت به قدیم جمعیت بزرگتر از ۱۸ سال کمتری در جهان وجود دارد که سیگار میکشند ولی هنوز هم جمعیت آنها قابل ملاحظه است. برآوردهای مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها در ایالات متحده آمریکا تا سال ۲۰۱۵ نشان می دهد که ۱/۱۵ درصد از جمعیت بزرگسال یا تقریبا ۵/۳۶ میلیون بزرگسال سیگار میکشند.
7 نکته طلایی برای ترک سیگار
- هدف واقعی و اصلی شما برای ترک سیگار چیست؟
- چرا تصمیم گرفتید که سیگار را ترک کنید؟
- چه مقدار در مورد ترک سیگار اطلاعات دارید؟
- آیا به تنهایی می خواهید ترک کنید یا از یک روانشناس یا روانپزشک کمک بگیرید؟
- خودتان تصمیم به ترک گرفتید یا با فشار خانواده یا همسر تصمیم به ترک سیگار گرفتید؟
- تا چه اندازه در مورد تاثیر نیکوتین بر مغز و اعصاب اطلاعات دارید؟
- آیا برای همیشه می خواهید سیگار را ترک کنید یا به صورت موقت؟
تمام این سوالات و حتی سوالاتی بسیار بیشتر و دانستن آنها در مورد ترک موثر و مداوم سیگار برای شما بسیار موثر خواهد بود.
آیا نیکوتین اعتیاد آور شدیدی است؟
نیکوتینی که با استنشاق کردن به ریه ها می رود، در فاصله بین ۷ تا ۱۰ ثانیه به گردش خون و از آنجا به مغز میرسد. به محض این که نیکوتین به مغز رسید، تعدادی واکنش شیمیایی به راه می افتد که احساس لذت موقتی بوجود می آورد. سیگار کشید با نورترنسمیترهایی مانند استیل کولین، سروتونین، دوپامین و گیرنده های نیکوتینی در ارتباط است که در واقع باعث تحریک و افزایش آنها می شود و میتواند در مدت زمانی کوتاه اثر مثبتی داشته باشد. اما این احساسات کوتاه مدت هستند و در عرض چند دقیقه کاهش می یابند. پس فرد بعد از چند دقیقه یا چند ساعت دوباره مجبور به استفاده میشود که در بلند مدت مقاومت مغز هم افزایش پیدا میکند.
قرار گرفتن در معرض نیکوتین باعث تغییر عملکرد مغز می شود و به مرور که سطح نیکوتین در خون کاهش می یابد، فرد سیگاری احساس ناراحتی و تحریک می کند (شروع سندرم ترک نیکوتین). برای از بین بردن این ناراحتی، سیگاری ها سیگار دیگری را روشن می کنند و سپس دیگری و به همین ترتیب چرخه معیوب اعتیاد به نیکوتین ادامه می یابد. هر شخص سیگاری بخوبی می داند که یک سیگار هرگز کافی نیست و بعد از مدت اندکی به سیگار دیگری نیاز پیدا میکند. جهت موفقیت در ترک سیگار برای مدت زمان طولانی، درک ماهیت اعتیاد نیکوتین و آنچه که برای از بین بردن آن لازم است، به شما کمک خواهد کرد. در حقیقت اغلب سیگاری ها زمانی که متوجه می شوند که به ماده ای معتاد شده اند، شگفت زده می شوند.
آیا سیگار کشیدن یک عادت است یا اعتیاد؟
بسیاری از سیگاری ها معتقدند که سیگار کشیدن فقط یک عادت بد است و چیزی است که زمانی که تصمیم گرفتند، به راحتی می توانند متوقف کنند. ولی سیگار کشیدن یک عادت نیست بلکه یک اعتیاد است. بیایید نگاهی به نحوه چگونگی تاثیر نیکوتین بر شیمی مغز بیافکنیم و فرآیند آموزشی ای را شروع کنیم که به ما کمک می کند تا یکبار و برای همیشه به جنگ اعتیاد رفته و پشت آن را به زمین بسابیم. تصور کنیم که مغز ما همانند یک کامپیوتر است و مانند یک رایانه، اطلاعات را پردازش، ذخیره و از آنها استفاده می کند. در یک رایانه، اطلاعات از طریق سیم برق عبور می کند. انتقال اطلاعات یک فرآیند باینری است که سوئیچ ها آن را فعال یا خاموش می کنند. در مغز شما، نورون ها سلول هایی هستند که اطلاعات را ادغام میکنند و انتقال میدهند. هر نورون ورودی هایی را از هزاران نورون دیگر در مغز دریافت می کند و سپس این اطلاعات را پردازش کرده و هر تغییری که لازم باشد را قبل از برقراری پیام در سراسر بدن انجام می دهد.
زمانی که سیگنال ها از طریق نورون های فرد هدایت می شوند، گروهی از فرستنده های شیمیایی به نام انتقال دهنده های عصبی هستند که این پیام ها را بین نورون ها و سلول های دیگر انتقال میدهند. هر انتقال دهنده عصبی دارای خانواده خاصی از گیرنده ها است که تغییرات شیمیایی در مغز توسط هورمون ها و انتقال دهنده های عصبی، موجب تغییراتی در مابقی ارگانهای بدن می شود.
نیکوتین و استیل کولین
چون مولکول نیکوتین شبیه به انتقال دهنده استیل کولین است، به گیرنده های آن متصل می شود (بخصوص آنهایی که به گیرنده های نیکوتینی معروفند). بر خلاف استیل کولین، نیکوتین توسط بدن شما تنظیم نمی شود. این در حالی است که نورون ها معمولا مقادیر کمی از استیل کولین را تولید می کنند. نیکوتین بطور همزمان نورون های کولینرژیک را در بسیاری از مناطق مختلف مغز فعال می کند که بطور معمول این نورون ها توسط استیل کولین فعال می شوند. از آنجایی که تمام این تحریکات غیرمتعارف بدن شما باعث آزاد شدن استیل کولین می شود، منجر به افزایش فعالیت در مسیرهای کولینرژیک مغز می شود. فعالیت در مسیرهای کولینرژیک، بدن و مغز شما را فعال می کند و احساس می کنید دوباره انرژی گرفته اید.
نیکوتین و دوپامین
تحقیقات نشان داده است که نیکوتین، سطح دپامین را در مغز افزایش می دهد. دوپامین انتقال دهنده عصبی است که مسئول احساس لذت و بهزیستی است. تحریک نورونهای کولینرژیک همچنین باعث افزایش میزان دوپامین توسط سیستم لیمبیک می شود که مسیرهای پاداش در مغز را فعال می کند. این مسیر ها همان راه های پاداشی را در مغز فعال می کنند که سایر داروهای مخدر و محرک مانند کوکائین یا آمفتامین فعال می کنند. اگر چه فعالیت راه های پاداش در مصرق نیکوتین نسبت به دیگر داروها به میزان کمتری است.
هنگامی که مواد مخدر مثل کوکائین یا نیکوتین، مسیرهای پاداش را فعال می کنند، تمایل خود را برای استفاده از آنها دوباره تقویت می کند؛ زیرا احساس خوبی دارد. بنابراین این تاثیرات شدید نیکوتین در عرض چند دقیقه از بین می رود. به همین دلیل سیگاری ها باید روزانه دز مصرف خود را بطور متناوب ادامه دهند تا اثرات لذت بخش نیکوتین را حفظ کنند و از علائم ترک جلوگیری نمایند.
نیکوتین و گلوتامات
گلوتامات انتقال دهنده عصبی دیگری است که در یادگیری و حافظه دخیل است و ارتباط بین مجموعه نورون ها را افزایش میدهد. هنگامی که از نیکوتین استفاده می کنید، گلوتامات ممکن است یک حلقه حافظه از احساسات خوب شما ایجاد کند و میل بیشتری به استفاده از نیکوتین در اختیار شما قرار دهد.
نیکوتین و آدرنالین
هنگامی که فردی در معرض دود سیگار قرار می گیرد، نیکوتین موجود در این دود به سرعت در خون جذب می شود و در عرض 10 ثانیه بر مغز اثر می گذارد. در نتیجه هورمون آدرنالین که هورمون جنگ و گریز است، آزاد می شود. از نظر فیزیکی، آدرنالین میزان ضربان قلب و فشار خون را کاهش می دهد و جریان خون را به عضله قلب محدود می کند. وقتی این اتفاق می افتد، سیگاری ها دچار تنفس سریع و سطحی می شوند، طوریکه ضربان قلب مانند زمانی می شود که فرد در حال مسابقه است. همچنین آدرنالین به بدن دستور می دهد که گلوکز بیش از حدی را به جریان خون منتقل کند.
نیکوتین و انسولین
نیکوتین همچنین باعث آزاد شدن انسولین از لوزالمعده می شود. انسولین هورمونی است که مسئول حذف قند اضافی از خون فرد است. این در حالی است که فرد سیگاری را در یک وضعیت هایپرگلیسمی قرار می دهد. به این معنی که قند بیشتری از حد نرمال در خون فرد سیگاری موجود است. قند خون بالا به عنوان یک مهار کننده اشتها عمل می کند، بطوریکه سیگاری ها احساس میکنند که سیگار احساس گرسنگی را کاهش می دهد.
نیکوتین همچنین می تواند منجر به حساسیت به انسولین، مقاومت به انسولین و نیز افزایش خطر ابتلا به سندرم متابولیک، دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی عروقی شود. همچنین بر هورمونهای تیروئید، هورمون های هیپوفیز، هورمون های جنسی و هورمون های آدرنال نیز تأثیر می گذارد. مقاومت به انسولین در افراد سیگاری ممکن است بخاطر این باشد که نیکوتین، بدن را تحریک می کند تا سطح بالایی از آندروژن های آدرنال تولید کند. به عبارت دیگر همانطور که عنوان شد نیکوتین بر متابولیسم گلوکز بدن تاثیر می گذارد، منجر به هایپرگلیسمی می شود و سپس هایپرگلیسمی میتواند موجب مقاومت به انسولین شود.
مواد شیمیایی در سیگار
علاوه بر نیکوتین، دود سیگار از بیش از ۷۰۰۰ مواد شیمیایی سمی و قیر نیز تشکیل شده است. قیر که می تواند بین ۷ تا ۲۰ میلی گرم و یا بیشتر در هر سیگار متفاوت باشد، سیگاری ها را در معرض افزایش خطر سرطان ریه، آمفیزم و اختلالات برونش قرار می دهد. مونوکسیدکربن موجود در دود سیگار نیز احتمال بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد.
آژانس حفاظت محیط زیست به این نتیجه رسیده است که دود دست دوم سیگار باعث ایجاد سرطان ریه در بزرگسالان سیگاری و غیر سیگاری می شود و خطر بیماری های تنفسی در کودکان و مرگ ناگهانی نوزادان را افزایش می دهد.
همین الان سیگار را ترک کنید
آمارها نشان می دهند که فقط درصد کوچکی (حدود 7 درصد) از افرادی که سعی در ترک سیگار بدون حمایت دارند، یک سال بعد از آن در ترک باقی مانده اند. با این حال، افرادی که دارای برنامه ترک سیگار هستند که شامل آموزش در مورد اعتیاد به نیکوتین و یک گروه حمایتی نیرومند است، بسیار بهتر عمل می کنند. چه شما ترجیح دهید به تنهایی سیگار را ترک کنید یا اینکه برای کمک به ترک سیگار خود، از گروه های حمایتی ترک سیگار کمک بگیرید، این را بپذیرید که بهبود یافتن از اعتیاد به نیکوتین فرآیندی است تدریجی که نیاز به صبوری، زمان و پشتکار دارد.
ترک سیگار یک شبه اتفاق نمی افتد ولی با استقامت، رهایی از اعتیاد به نیکوتین عملی خواهد بود. این کار برای شما مزایایی را به ارمغان می آورد که به مراتب فراتر از آن چیزی است که احتمالا می توانید تصور کنید.
دود سیگار در محیط چه آسیب هایی دارد؟
استنشاق غیر فعال دود سیگار در مرگ ناشی از سرطان ریه و بیماری کرونری قلب افراد بزرگسال غیر سیگاری نقش دارد. هر سال حدود 3000 مرگ ناشی از سرطان ریه و 62000 مورد مرگ ناشی از بیماری کرونری قلب در بزرگسالان غیر سیگاری، به استنشاق غیر فعال دود سیگار نسبت داده میشود. در کودکان استنشاق غیر فعال سیگار در سندروم مرگ ناگهانی شیرخوار، تولد نوزادان کم وزن، عفونت های مزمن گوش میانی و بیماری های تنفسی (نظیر آسم، برونشیت و پنومونی) نقش دارد.
اهداف سازمان بهداشت ملی برای مقابله با دود سیگار چیست؟
دو هدف بهداشت ملی که بایستی تا سال 2020 محقق شود، عبارت هستند از:
- کاهش مصرف سیگار در بین افراد بزرگسال به میزان 12 درصد.
- کاهش نسبت افراد سیگاری در معرض محیط آلوده به دود توتون به میزان 45 درصد.
آیا هیپنوتیزم درمانی برای ترک سیگار مفید است؟
برای برخی بیماران که انعطاف پذیر هستند و مقاومت کمی دارند هیپنوتیزم درمانی در کنار مشاوره فردی عالی عمل میکند. یک دوره جلسات هیپنوتیزم بسیار مفید باشد. در این روش تلقیناتی در مورد مزایای ترک سیگار گفته شده است. همچنین از هیپنوتیزم برای ایجاد و تلقین مزه بد سیگار نیز استفاده شده است که طبق تحقیقات به عمل آمده این روش درمانی مفید بوده است. هر چند بهترین نوع ترک سیگار به نوع شخصیت و علت های ترک سیگار او ارتباط زیادی دارد.
1. آیا نیکوتین سلولهای مغزی را از بین می برد؟
نیکوتین شکل گیری سلول های جدید مغز را متوقف می کند. یک تیم پزشکی فرانسوی اعتقاد دارند که نیکوتین می تواند سلول های مغزی را از بین ببرد. همچنین ساخت سلول های جدید در هیپوکامپ را متوقف کند.
2. عوارض جانبی نیکوتین چیست؟
کاهش اشتها، افزایش خلق و خوی، افزایش ضربان قلب و فشار خون، گاهی تهوع، گاهی اسهال، حافظه بهتر و افزایش هوشیاری شناخته شده است.
3. آیا نیکوتین بر رشد مغز تأثیر می گذارد؟
از آنجا که رشد مغزی تا حدود سن 25 سالگی ادامه دارد، نیکوتین می تواند تأثیر منفی بر نوجوانان بگذارد. نیکوتین در واقع فعالیت سلولهای مغزی نوجوانان را در قسمتهایی از مغز که مسئول توجه، یادگیری و حافظه هستند را تغییر می دهد.
4. چه مدت طول می کشد تا گیرنده های نیکوتین به حالت عادی برگردند؟
علائم ترک نیکوتین معمولاً پس از ترک، 2 تا 3 روز به اوج خود می رسد و طی 1 تا 3 ماه از بین می روند. حداقل 3 ماه طول می کشد تا شیمیایی مغز شما پس از ترک سیگار به حالت عادی برگردد.
