آمیگدال (Amygdala) هسته ای در لوب گیجگاهی مغز است که به دلیل شباهتش با بادام در فارسی به هسته بادامه ترجمه شده است. آمیگدال در تثبیت و ماندگاری حافظه هیجانی نقش پر رنگی دارد. به همین دلیل اگر فردی دچار آسیب هسته آمیگدال شود، تفاوتی بین یک طناب و مار زنگی را درک نمیکند. همچنین آمیگدال همچون پدال گازی برای ابراز احساسات است که هیپوکامپ برای آن مانند ترمز عمل میکند. هر دو هسته در سیستم لیمبیک و مدار پاپز در لوب گیجگاهی نقش زیادی دارند. حال تصور کنید آسیب یا تحریک هر هسته باعث چه خطراتی برای انسانها میشود. بطور خلاصه، آمیگدال نقش کلیدی در فرآیندهای عاطفی انسان و سایر حیوانات دارد و به ما کمک میکند تا احساسات را بشناسیم، ابراز کنیم و به آنها پاسخ دهیم و با شرایط متغیر محیطی سازگار شویم.
آسیب یا تحریک آمیگدال چه اختلالاتی را ایجاد می کند؟
موقعیت مکانی آمیگدال در مغز
بورداخ در سال ۱۸۱۹ برای توصیف توده بادامی شکلی که در عمق کورتکس گیجگاهی انسان قرار گرفته، واژه Amygdala را بکار برد که معادل کلمه Almond به معنی بادام است. در واقع دو غده کوچک است که هر یک به شکل بادام و هر کدام در یکی از لبه های مغز قرار دارد. آمیگدال یا بادامه در ناحیه ای از مغز که سیستم لیمبیک (Limbic system) نامیده می شود، قرار دارد و کل سیستم لیمبیک، محور کنترل پاسخ های هیجانی است. بعلاوه نقش سیستم لیمبیک بیشتر در ارتباط با ادراک، ابراز هیجانات و بخاطر آوردن خاطرات است. در میان خاطرات آنهایی که بار هیجانی دارند به این قسمت مربوط می شوند. آمیگدال به داخل قشر گیجگاهی مغز (Temporal lobe) توسعه یافته است و شامل حدود ۱۳ هسته است که هر کدام از این هسته ها، کارکردهای متفاوتی دارند.
عملکرد آمیگدال
نقش مهم آمیگدال در ایجاد پردازش، تشخیص و تنظیم احساسات و واکنشهای هیجانی بویژه احساسات منفی مانند ترس، اضطراب، خشم و پرخاشگری و بخاطر سپردن اطلاعاتی است که با جنبه هیجانی همراهند. همچنین آمیگدال وظیفه دارد که ﺧطر را تشخیص دهد و مسئول خبر رساندن به سیستم ترﺷﺢ کورتیزول است. ﺑﺎﻻ ﺑودن میزان کورتیزول ﺧون نیز می تواند آمیگدال را تحریک کند. همچنین در خطرات فوری آمیگدال با تحریک محور HPA یعنی (هیپوتالامیک-هیپوفیز-آدرنال) که در چند میلی ثانبه انجام میگردد به حفظ بقای انسان کمک میکند.
بهترین روانشناس گروه روانشناسی اینجا مکث در سال 1402: بهزاد متین
ارتباط آمیگدال با ترس در آزمایش
نتایج آزمایشات مختلف نشان می دهد که زمانی که آزمودنی ها، با محرک های خطرناکی چون مشاهده حیوانات وحشی و یا نزدیک شدن به پرتگاه روبرو می شوند، بخش آمیگدال مغز آنان فعال می شود و موجب می شود که فرد واکنش های زیادی نشان دهد. همچنین نتایج این آزمایش ها نشان داده است که هنگامی که کلمه های تهدید آمیزی چون خشونت و یا کتک خوردن را به افراد نشان می دهند، این بخش فعال می گردد. بعلاوه نتایج برخی دیگر از تحقیقات بیان می کند به هنگام حالت برانگیختگی و یا غمگینی، آمیگدال واکنش نشان می دهد و فعالیت آن افزایش می یابد. از سوی دیگر آمیگدال در تشخیص خاطرات هیجانی، تجربه های غم انگیز و ایجاد حالات نشخوار فکری نقش کلیدی دارد.
مثال جالب
از آنجایی که آمیگدال در کارکرد حافظه هیجانی دخیل است، برای همین هم هست که بوهای خوشایند مانند عطر افراد در خاطر ما باقی می ماند و همراه با هیجان تداعی می شود.
در بعضی از مطالعات برای مشخص شدن عملکرد یک ناحیه از مغز، آنرا تحریک و یا تخریب می کنند. در مطالعات انجام شده در مورد این ناحیه از مغز، آمیگدال را مرکز هیجانی مغز بر شمرده اند. بطوریکه اطلاعاتی که جنبه هیجانی دارند، از آمیگدال می گذرند و حافظه مربوط به آنها بهتر ذخیره می شوند و نیز آمیگدال نقش اصلی را در شروع پاسخ به ترس دارد. بعلاوه آمیگدال تثبیت و ذخیره کردن حافظه ها را در نواحی دیگر مغز تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین آمیگدال جزئی از یک سیستم است که بعنوان تنظیم کننده قدرت حافظه ها با توجه به اهمیت هیجانی آنها عمل می کند. بعبارت دیگر در یادگیریهایی که با هیجان همراه باشند، با توجه به اینکه آمیگدال فعال می شود، ذخیره آنها بهتر صورت می گیرد.
نقش آمیگدال در هیجانات
نقش مهم دیگر بخش آمیگدال مغز در ارتباط با ادراک هیجانات و واکنش هیجانی نسبت به وقایع بیرونی است. به عبارتی، زمانی که ما در مقابل محرکی بیرونی و یا حتی فکری که یادآور خاطره ای است که هیجانی را فراخوان میدهد؛ مانند ترس، خشم، تعجب، نفرت و یا حتی شادی. در این حالتها بخش آمیگدال مغز فعال شده و به کمک قشر مغز (Cortex) برای ما امکان ادراک هیجانات فراهم میشود. نقش بادامه در ارتباط با ادراک و تشخیص هیجانات، پژوهشهای زیادی را به خود اختصاص داده است. بر اساس نتایج آزمایشات علمی هنگامی که بخش آمیگدال توسط الکترودهایی تحریک میشوند، حیوان مورد آزمایش علایمی از حالات مختلف هیجانی از خود نشان میدهد. همچینن زمانی که قسمتی از آمیگدال مغز حیوانی تخریب شود، این حیوان قادر به بروز حالات هیجانی مختلف نخواهد بود و نمیتواند هیجاناتی مانند خشم و یا ترس را از خود نشان دهد.
نقش آمیگدال در حافظه
بخش خاصی از مغز مسئولیت حفظ اطلاعات در مغز را بعهده ندارد، بلکه مناطق مختلفی از مغز مسئول درست عمل نمودن سیستم حافظه می باشند. آمیگدال در سیستم حافظه نیز نقش اساسی دارد. چرا که در بازیابی اطلاعاتی که همراه با هیجانات مختلف در مغز ذخیره شده اند، نقش کلیدی را ایفا می نماید. بر اساس نظر محققان این حوزه، سیستم حافظه شامل انواع مختلفی است که این سیستم به حافظه بلندمدت و کوتاه مدت تقسیم می شود.
حافظه بلند مدت
حافظه بلند مدت شامل حافظه معنایی و حافظه رویدادی است. تمام اطلاعاتی که ما آنها را می آموزیم و در ذهن مان ذخیره مینماییم مانند اسامی پایتخت کشورها و یا مکانهای تاریخی در حافظه معنایی ذخیره میشود. حافظه رویدادی نیز اشاره به نگهداری اطلاعاتی دارد که با خاطرات شخصی فرد مرتبط است. این اطلاعات معمولا دارای بار هیجانی هستند که فرد در تجربه آن رویداد هیجان مورد نظر را تجربه نموده که در این حافظه آمیگدال فعالیت زیادی خواهد داشت. به عبارت دیگر بخش آمیگدال خاطراتی را که جنبه هیجانی دارند، در خود نگهداری مینماید. زمانی که فرد تجربه هیجانی مشابهی را به خاطر می آورد این قسمت از مغز به بازیابی خاطراتی که تجربیاتی هیجانی همسان با خاطره موجود هستند کمک میکند.
نقش آمیگدال در تجربیات حسی (حافظه کوتاه مدت)
حافظه کوتاه مدت شامل دو نوع حافظه حسی و حافظه فعال است که حافظه حسی مربوط به نگهداری اطلاعات توسط اعضای حسی مانند بینایی، شنوایی، لامسه است. ویژگی این نوع حافظه آن است که اطلاعات وارده شده به اعضای حسی به مدت کسری از ثانیه در گیرنده های حسی اعضای حسی باقی می مانند و بعد وارد حافظه دیگری که به نام حافظه فعال است، می شود. بطور کلی تجربیات حسی وضعیت هیجانی را نیز درگیر می کنند. بعلاوه فرایند ادراک، روندی است که در آن مغز احساسات مناسب را انتخاب و تفسیر می کند.
در این فرایند، هر ادراک دارای دو بخش فیزیکی و هیجانی است. در این فرایند بخش فیزیکی ادراک در هیپوکامپ و بخش هیجانی آن در آمیگدال ضبط و ذخیره می شود. بعلاوه اطلاعات جامعی که به قشر گیجگاهی می رود به منظور ذخیره خاطرات حسی و بازخوانی آن در تجربیات دیگر حسی می باشد. در این ذخیره سازی بطور موازی همراه با ذخیره حافظه درک فیزیکی، بر اساس شرایط پاداشی یا تنبیهی که فرد تجربه می کند و میزان هوشیاری نسبت به شرایط، در آمیگدال نیز وضعیت هیجانی در آمیگدال ذخیره می گردد.
نقش آمیگدال در بیماری های روانی
نتایج برخی از پژوهش ها نشان داده است که در کارکرد آمیگدال مبتلایان به برخی از اختلالات روانی، تغییراتی رخ می دهد. متخصصان علوم اعصاب اعتقاد دارند که علت اصلی ظاهر شدن علایم اختلالات افسردگی و وسواس، تغییرات در کارکرد آمیگدال می باشد. بر اساس تحقیقات، افزایش فعالیت آمیگدال با کاهش آزاد شدن انتقال دهنده عصبی سروتونین مرتبط است که در این صورت کاهش سروتونین موجب ظهور علایم افسردگی و اختلال وسواسی - اجباری و اضطراب می شود که برای رفع اضطراب می توانید مقاله درمان قطعی اضطراب را بخوانید این مقاله را می شود.
در بیماری افسردگی، میزان فعالیت آمیگدال افزایش می یابد. همچنین نتایج پژوهش ها نشان می دهد که آمیگدال در این بیماران به علت افزایش فعالیت بخش آمیگدال، میزان بخاطر آوردن خاطرات ناخوشایند افزایش یافته است که به تبع آن فرد در چرخه تکراری افکار منفی غوطه ور می شود. بعلاوه تحقیقات دیگری نشان می دهد که در افسردگی مزمن میزان حجم آمگیدال کاهش می یابد. همچنین این بیماران در آزمون های مربوط به بازیابی واژه ها به میزان بیشتری واژه هایی را بخاطر می آورند که حالت تهدید کنندگی دارند.
تاثیر حجم آمیگدال
بطور کلی بیش فعالی آمیگدال یا داشتن یک آمیگدال کوچکتر از دیگری با اختلالات ترس و اضطراب همراه است. ترس پاسخی احساسی و فیزیکی به خطر است، در حالی که اضطراب پاسخی روانشناختی به واقعه ای است که خطرناک تلقی می شود. اضطراب می تواند منجر به حملات هراس (Panic attack) شود. این حملات زمانی رخ می دهند که آمیگدال سیگنال هایی مبنی بر اینکه فرد در معرض خطر است، بفرستد. این سیگنال ها حتی زمانی که تهدید واقعی وجود ندارد نیز مخابره می شوند. اختلالات اضطرابی مرتبط با آمیگدال عبارتند از اختلال وسواسی اجباری (OCD)، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال شخصیت مرزی (BPD) و اختلال اضطراب اجتماعی.
مرکز مشاوره روانشناسی و روانپزشکی مکث با داشتن افراد زبده قادر است بسیاری از اختلالات مانند OCD، BPD، PTSD را با رواندرمانی و دارو درمان کند.
