اختلال تیک در واقع به حرکات و یا صداهای ناگهانی و تکراری (تیک) گفته می شود که به نظر می رسد خود فرد نسبت به این رفتارها آگاهی نداشته باشد. تیک ها ممکن است در هر قسمت از بدن شامل صورت، شانه ها، دست ها و یا پاها تظاهر کنند. بیمار قادر به کنترل تیک ها برای مدت کوتاهی است. معمولاً اختلال تیک در دوران کودکی شروع می شود. ما در این مقاله انواع اختلال تیک عصبی را به شما معرفی خواهیم کرد. در ادامه به شناخت و درمان اختلال تیک عصبی نیز خواهیم پرداخت.
آیا اکثر تیک های دوران کودکی از بین می روند؟
تیک ها چقدر دوام دارند؟ در بیشتر موارد، تیک ها با گذشت زمان بهبود می یابند یا به طور کامل متوقف می شوند. گاهی اوقات ممکن است فقط چند ماه دوام بیاورند، اما اغلب طی چندین سال می آیند و می روند. آنها معمولاً از حدود 8 سالگی تا نوجوانی شدیدتر هستند و معمولاً بعد از بلوغ شروع به بهبود می کنند. اما این مورد در صورتی است که زیر نظر یک روانشناس کودک تمریناتی مانند مدیتیشن انجام دهند.
انواع مختلف اختلالات تیک
تیک ها حرکات تکراری (تیک حرکتی) و یا اصواتی (تیک صوتی) هستند که افراد نمی توانند جلوی بروز آنها را بگیرند. در اغلب موارد تیک ها به صورت خود به خود ناپدید می شوند، اما افرادی که بیشتر از یکسال (منطبق با نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) علائم تیک را داشته باشند، به عنوان مبتلایان به اختلال تیک شناخته می شوند. به طور معمول تیک ها برای اولین بار در دوران کودکی فرد ظاهر می شوند، همچنین تیک ها می توانند با مسائل دیگری مثل اختلال وسواس و اختلال نقص توجه و بیش فعالی هم آیند شوند.
انواع مختلفی از اختلال تیک وجود دارد که به اختصار به آن اشاره می شود:
اختلال توره (TS) چیست؟
در این اختلال ترکیبی از تیک های صوتی و حرکتی دیده می شود، این اختلال را باید در یک طیف اختلالات رفتاری که شامل تیک ها، رفتار و افکار وسواسی و اختلال بیش فعالی و نقص توجه است، مورد بررسی قرار داد. برای تشخیص این اختلال فرد بیمار باید حداقل یکسال علائم را داشته باشد.
بعضی کودکان مبتلا به سندروم توره (TS) ممکن است در تکلم خود از کلمات زشت استفاده کنند که سبب آزار اطرافیان شده و یا حرکات زشت و وقیحانه از خود نشان دهند. بایستی به یاد داشت که بیماران قادر به کنترل این الفاظ و حرکات نیستند و نبایستی آنها را بخاطر این اعمال سرزنش کرد. تنبیه بیمار توسط والدین، مسخره نمودن توسط همکلاسی ها و سرزنش توسط معلمین هیچ کمکی به بیماران نکرده و بلکه باعث صدمه به اعتماد به نفس بیمار می شود.
در سندرم توره چندین تیک حرکتی و یک یا چند تیک صوتی در طی بیماری وجود دارد، اگرچه همزمانی این تیک ها الزامی نیستند. این تیک ها سبب اختلال شدید در عملکرد اجتماعی، تحصیلی و انجام فعالیت های روزانه کودک می شوند. این اختلال در قبل از 18 سالی تشخیص داده می شود و معمولاً اولین تظاهرات بیماری به صورت تیک های صورت مانند چشمک زدن سریع یا حرکات دهانی هستند. حدود 50 درصد کودکان علائم همزمان بصورت اختلال تمرکز و بیش فعالی را دارند. آیا هوش با تیک در ارتباط است؟
پیشنهاد می کنیم این تست را بزنید: تست هوش کودک
حدود یک سوم بیماران، علائم بیماری وسواسی جبری و یا سایر اشکال اضطرابی را نشان می دهند. مشکلات یادگیری شایع هستند. بنظر می رسد که علت بیماری، متابولیسم غیر طبیعی دوپامین (یک انتقال دهنده عصبی که وظیفه انتقال پیام های عصبی را در مغز به عهده دارد) است. بررسی های ژنتیک نشان دهنده توارث ژن در خانواده است.
تشخیص وجود بیماری تیک توره
در صورت وجود بیماری در یک والد، احتمال 50 درصد شانس بروز بیماری در فرزندان وجود دارد. در صورت وجود ژن بیماری در مونث ها، 70 درصد احتمال بروز علائم و در مذکرها 99 درصد احتمال بروز علائم وجود دارد. هیچ تست تشخیصی جهت تعیین بیماری وجود ندارد و تشخیص بیماری بر اساس وجود علائم بالینی است. البته ممکن است پزشک جهت بررسی بعضی بیماری هایی که ممکن است علائم مشابه داشته باشند از CT (سی تی اسکن) و یا نوار مغز استفاده کند.
درمان تیک توره
در صورتی که رفتارهای کودک مخرب، تهاجمی و یا عجیب به نظر آید، ممکن است توسط سایر کودکان، دوستان، خانواده و یا معلمین مورد تمسخر قرار گیرد و یا طرد گردد. معلمین و سایر کودکان ممکن است وحشت زده شده و کودک را از فعالیت های اجتماعی کنار بگذارند. حوالی دوران بلوغ، مشکلات اجتماعی کودک افزایش می یابد، لذا جهت حفظ اعتماد به نفس کودک و حالات هیجانی وی، شروع زودرس درمان ضرورت دارد.
وجود علائم به تنهایی ممکن است زندگی بیمار را مختل نکند، لذا درمان در همه بیماران ضروری نمی باشد. در صورتی که علائم بیماری با زندگی طبیعی کودک تداخل نماید، درمان دارویی می تواند سبب بهبود توجه، کاهش بیش فعالی، تیک ها و علائم وسواس - اجبار گردد. سندروم توره روی هوش کودک تاثیر نمی گذارد ولی بسیاری از بیماران، مشکلات یادگیری و اختلال توجه دارند. لذا غالباً آموزشهای اختصاصی جهت این بیماران لازم است داده شود.
آنچه والدین باید درباره بیماری تیک توره بدانند
در کودکانی که به تازگی تشخیص سندروم توره دریافت کرده اند، معمولاً اولین سوال والدین در مورد روش تشخیص، شدت بیماری در کودک است. باید یادآور شد که هیچ روش قطعی جهت تعیین شدت بیماری وجود ندارد و ماهیت و سیر بیماری در کودکان متفاوت است. نگرانی سبب افزایش استرس کودک و تشدید علائم وی می شود. لذا بهترین روش حمایت از کودک و کمک به وی در قبول شرایط است. در غالب موارد چگونگی این کمک بر اساس روش آزمون و خطاست.
از طرفی باید به یاد داشت که تمامی علائم ناشایست به علت بیماری کودک نیستند و بعضی از این رفتارها به علت تربیت نادرست کودک هستند. نباید کودک را جهت بررسی دقیق علائم تحت نظر دقیق قرار داد. اگر کودک تصور کند که تمامی اعمال غیر قابل قبول وی به علت بیماری او هستند، پیشرفتی در اصلاح رفتارهای ممکن رخ نخواهد داد. باید به کودک انضباط و رفتارهای مناسب آموزش داده شود و محدودیت های وی مشخص شوند. برقراری انضباط به معنای تنبیه نیست بلکه بر اساس آموزش است. شرکت والدین و کودکان در انجمن های حمایت کننده این گونه بیماران سبب بهبود رفتاری کودکان و اموزش و آرامش والدین می شود.
باید به خاطر داشت که توره یک مجموعه از علائم بالینی است و یک بیماری کشنده نیست. کودک خود را در چشمان والدین می بیند و در صورت مشاهده ترس و یا اضطراب در والدین، این حالات روی کودک تاثیر منفی خواهند داشت، درر صورت افسردگی در والدین، کودک دچار افسردگی و یا اضطراب خواهد شد. اگر والدین به زندگی خود به طور ناامیدانه بنگرند، این احساس در کودک نیز بروز خواهد کرد. در صورتیکه والدین به کودکان خود روش های واقع گرایانه برخورد با علائم و مدیریت آنها را آموزش دهند، موثرترین قدم درمانی را برداشته اند.
ناشناختی تیک توره
در مورد اختلال توره، اکثر افراد نمی دانند که این اختلال چیست و به احتمال نمیدانند که در مقابل فرد مبتلا به اختلال توره باید چطور رفتار کنند فرد در نتیجه با خیره شدن و گاهی تمسخر این کودکان و نوجوانان باعث خجالت زدگی و ناکامی آنها می شوند. فرد مبتلا به اختلال توره باید یاد بگیرد که در مورد اختلالش بتواند به دیگران توضیح دهد و یا نسبت به رفتارهای تحقیرآمیز آنها راهبردی سازشی اتخاذ کند.
اختلال تیک حرکتی و یا صوتی مزمن چیست؟
صداهایی که به طور غیر ارادی ایجاد می شوند (مانند صاف کردن صدا) را تیک صوتی می نامند. در این اختلال فرد فقط تیک های حرکتی و یا صوتی را نشان می دهد و در باقی موارد مانند اختلال توره است.
اختلال تیک موقت چیست؟
در این اختلال فرد تیک های متعدد صوتی یا حرکتی و یا ترکیبی از این دو نشان می دهد که کمتر از یکسال وجود داشته است. اکثر تیک ها خفیف هستند ولی در عده ای، تیک ها ممکن است به تعداد فراوان و شدید تظاهر کرده و روی زندگی کودک تاثیر منفی بگذارد. شایع ترین فرم بیماری تیک گذرا است که در 10 درصد از کودکان در سال های اولیه مدرسه رخ می دهد. بعضی موارد تیک ها با گذشت زمان برطرف نمی شوند که به آنها تیک مزمن می گویند.
پیچیده ترین نوع تیک کدام است؟
پیچیده ترین و نگران کننده ترین اختلال تیک، اختلال توره است. در مواقعی که فرد تحت تنش و استرس قرار می گیرد، شدت، طول مدت و بسامد تیک ها افزایش می یابد. شاید بعضی از کودکان بتوانند برای مدت کوتاهی تیک های خود را کنترل کنند، اما در این مدت سطح تنش کودک بالا رفته و این فشار در نهایت در قالب تیک برون ریزی خواهد شد. اگر کودک دائماً بر کنترل تیک و علائم آن متمرکز باشد، تمرکز بر چیز دیگر (کلاس درس) ناممکن خواهد بود. در نتیجه برای کودکانی که مبتلا به اختلالات تیک (بخصوص توره) هستند، شاید انجام یک مکالمه ساده دشوار باشد.
تیک های پیچیده و ساده چگونه مشخص می شود؟
تیک ها را به دو دسته پیچیده و ساده تقسیم بندی می کنند، تیک های ساده حرکتی صرفاً شامل حرکت یک گروه از عضلات می شوند. برای مثال می تواند به پلک زدن مکرر اشاره کرد. در مقابل، تیک های حرکتی پیچیده، شامل گروه های عضلانی بیشتری است و مانند مجموعه ای از حرکات به نظر خواهد رسید. برای مثال در بعضی موارد نادر اختلال توره، تیک فرد مبتلا به صورتی است به خود آسیب می رساند مانند سرکوبش. تیک های صوتی ساده شامل صاف کردن مکرر گلو، یا سرفه کردن است. در صورتی که تیک های پیچیده صوتی می تواند شامل تکرار کلمات افراد دیگر و یا فحاشی کردن غیر ارادی باشد.
درمان انواع تیک ها
در درمان انوع تیک ها معمولاً در حالی که اختلال توره یک مسئله عصب شناختی (نورولوژیک) و نیازمند راهبردهای دارودرمانی خاص خود است، در بعضی موارد این کودکان را به روانشناس و روانپزشک کودک ارجاع می دهند تا با آموزش و مهارت آموزی بیشتر بتوانند سطح تنش را کم کرده و با بیماری خود انطباق بهتری پیدا کنند. در دیگر اختلالات تیک که دارای علائم خفیف تری هستند، میتوان انتظار داشت که شدت و بسامد علائم تا حدود 11 سالگی کاهش یافته و ناپدید شود. اما در هر صورت پزشکان در صورت مشاهده پریشانی در عملکرد کودک بواسطه تیک ها، داروهایی را برای تخفیف علائم تجویز می کنند. از طرف دیگر آموزش های روانشناختی و جلسات روان درمانی می تواند بهبودی های قابل توجهی را برای این دسته از کودکان به ارمغان بیاورد. متخصص روانپزشک مکث همراه با شما برای درمان انواع تیک کودکان.
راهکارهای سازش کودکان با اختلال تیک خود
راهکارهای برای سازش بیشتر این کودکان و نوجوانان با اختلال تیک خود (بخصوص اختلال توره) ارائه می شود:
1. کودک را درگیر در فعالیت کنید
در بعضی پژوهش ها نشان داده شده که زمانی که کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال توره در یک فعالیت درگیر می شوند بسامد و شدت تیک هایشان تخفیف می یابد. ورزش کردن، انجام بعضی فعالیت های سرگرم کننده بهترین راه برای متمرکز نمودن انرژی ذهنی و جسمانی این کودکان و نوجوانان است. به یاد داشته باشید که بعضی از ورزشکاران بنام مانند تیم هاوارد (دروازه بان تیم فوتبال اورتون و همین طور تیم ملی انگلستان) مبتلا به اختلال توره هستند.
2. دست یاری دراز کنید
یکی از مشکلات درمان تیک دست و پنجه نرم کردن با اختلالی مانند توره است که باعث می شود که این کودکان نسبت به احساسات دیگران، بخصوص افرادی که دارای مشکلات خاصی هستند، فهم بهتری پیدا کنند. ممکن است این کودکان از این حساسیت خود در راستای کمک به دیگران استفاده کنند؛ اینکار باعث افزایش اعتماد به نفس آنها می شود.
3. از خلاقیت کودک استقبال کنید
فعالیت های خلاقانه مانند نقاشی کردن، نوشتن و نواختن موسیقی می تواند به کودکان در متمرکز نمودن ذهن بر مسائل دیگر کمک کند. گمانه زنی هایی در این راستا وجود دارد که موزارت موسیقی دان و ساموئل جانسون نویسنده نیز مبتلا به اختلال توره بوده اند.
4. به دنبال حمایت باشید
خانواده هایی را پیدا کنید که دارای کودکان مبتلا به انواع اختلال تیک (بخصوص در مورد اختلال توره) هستند و با آنها در مورد تجربیاتشان در مورد اختلال کودک مشورت و تبادل نظر کنید.
5. سوال بپرسید و جستجو کنید
دانش بیشتر در مورد اختلال موجب کنترل بیشتر بر روندهای درمانی خواهد شد، از پزشک کودک در مورد اختلال توره سوال کنید و تلاش کنید با جستجو و پژوهش اطلاعات بیشتری در مورد اختلال تیک بدست بیاورید.
هر فردی با اختلال توره به طور متفاوتی با چالش های هیجانی، فیزیکی و رفتاری این اختلال سازش می کند. الزامی وجود ندارد که اختلال توره تمام زندگی فرد را مختل نماید، در نتیجه نیاز نیست که کودکان مبتلا حوزه فعالیت های خود را محدود سازند. آنها میتوانند از انجام دادن فعالیت هایی که دیگران نیز انجام می دهند، لذت ببرند.
چگونه تیک های دوران کودکی را متوقف می کنید؟
چند کار ساده وجود دارد که می توانید انجام دهید که ممکن است به بهبود تیک های خود یا فرزندتان کمک کند. از استرس، اضطراب و بی حوصلگی دوری کنید – برای مثال، سعی کنید یک فعالیت آرامش بخش و لذت بخش (مانند ورزش یا یک سرگرمی) برای انجام دادن پیدا کنید. از خسته شدن بیش از حد خودداری کنید. سعی کنید تا حد امکان شب کودکتان را راحت بخوابانید.
چه زمانی باید نگران تیک های دوران کودکی باشم؟
خبر خوب این است که بیشتر تیک ها خود به خود از بین می روند. اما تیک هایی که این کار را نمیکنند یا روی زندگی روزمره کودک شما تأثیر می گذارند، ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. اگر فکر می کنید کودک شما دچار تیک شده است، با مراجعه به روانشناس اطفال شروع کنید.
چه ویتامین هایی به درمان تیک کمک می کنند؟
مکمل L-Theanine و ویتامین B6 ممکن است به درمان اختلالات تیک مرتبط با علائم اضطراب کمک کند. تفاوت های بین گروهی در شدت رتبه بندی شده توسط پزشک، فقط برای تیک ها به اهمیت آماری رسید.
چرا بچه ها دچار تیک می شوند؟
تیک های ساده و پیچیده 25 درصد از کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد و مشخص شده است که در اوایل سه سالگی ایجاد می شود. دقیقاً مشخص نیست که چه چیزی باعث ایجاد تیک می شود، اما برخی از مطالعات ارتباطی را با جوانان باهوش و با پیشرفت بالا و همچنین کودکانی که خیلی کم میخوابند، نشان داده شده است.
چه چیزی تیک های دوران کودکی را بدتر می کند؟
طبق یک نظرسنجی، شایع ترین عواملی که بیماران مبتلا به TS و خانواده هایشان با تشدید تیک ها مرتبط هستند عبارتند از استرس یا اضطراب، خستگی، تعطیلات، تولدها و بازگشت به مدرسه در پاییز.
منبع: kidshealth.org
