تاخیر کلام در کودکان معمولا با سوالات این چنینی همراه است. چه زمانی باید نگران تاخیر در صحبت کردن کودکان شد؟ پسر شما دوساله شده است ولی همچنان نمی تواند صحبت کند؟ با اینحال می تواند چند کلمه ای ادا کند؟ اما در مقایسه با همسالانش فکر می کنید که خیلی عقب تر است؟ خواهر بزرگترش می توانست در همین سن چندین جمله کامل ادا کند؟ در نهایت با این امید که هر کودکی روش رشدی خاص خود را دارد نگرانی خود را برطرف می کنید و منتظر می مانید. در این مقاله به مسئله تاخیر کلام در کودکان می پردازیم و تلاش می کنیم این مسئله را کمی دقیق تر بررسی کنیم.
سناریویی که در بالا به آن اشاره شد در بین والدین کودکانی که دیر به سخن می آیند متداول است. بعضی از والدین در پیگیری تخصصی تاخیر کلامی کودکان مردد هستند و به خود می گویند «با بزرگتر شدنش این مسئله را پشت سر می گذارد» و یا «کودک من از ابتدا به مسائل فیزیکی علاقه بیشتری داشت.»
با دستیابی به اطلاعات بیشتر در مورد آنچه که در رابطه با سخن گفتن کودکان «طبیعی» و یا «غیر طبیعی» است. می توانید با این موضوع برخورد دقیق تری داشته باشید و بدانید که چه زمانی باید به دنبال کمک تخصصی باشید.
رشد طبیعی زبان و کلام
در مورد رشد طبیعی زبان و کلام و همچنین تاخیر کلام در کودکان بهتر است در هر ملاقات با پزشک کودک در مورد روند رشد زبان او با دکتر خود صحبت کنید. غان و غون کردن جز اولین مراحل رشد کلام در کودک است. همانطور که کودک رشد می کند (حدوداً 9 ماهگی) آنها بعضی اصوات را سرهم بندی می کنند و بعضی از تون های صدا را با هم ادا می کنند و کلماتی مانند «ماما» و «دادا» را ادا می کنند (البته کودک در این زمان نمی داند که معنای این کلمات چه چیزی می تواند باشد.)
حدود 12 ماهگی، کودکان نسبت به اصوات توجه بیشتری نشان می دهند و حتی نام بعضی از اشیا را می توانند تشخیص دهند مثل «شیشه». کودکانی که به دقت به اشیا نگاه می کنند اما به اصوات توجهی ندارند به احتمال مبتلا به آسیب های شنوایی باشند.
از 12 ماهگی تا 15 ماهگی
کودکان در این سنین، در غان و غون های خود اصوات متنوعی را تولید می کنند (مانند ب، پ، م، د، یا ن) و تلاش می کنند به طور تقریبی کلماتی را که از اعضای خانوده می شنود تقلید کنند. این کودکان نوعاً می توانند یک یا دو کلمه را خود به خود ادا کنند (البته این کلمات شامل «ماما» و «دادا» نمی شوند). انتظار می رود کودک شما بتواند در این سنین دستورات ساده را بفهمد مانند «لطفاً این اسباب بازی را به من بده».
از 18 تا 24 ماهگی
اگرچه در توانایی کلامی کودکان در این سنین تنوع گسترده ای وجود دارد، اغلب نوپایان می توانند حدود 20 کلمه را تا 18 ماهگی و 50 کلمه یا بیشتر را تا 2 سالگی ادا کنند. از حدود 2 سالگی کودک می تواند دو کلمه را با هم ترکیب نموده و جملات ساده ای مانند «آب بده» بسازد. کودک دو ساله باید بتواند اشیا ساده را شناسایی کند (چه در واقعیت و چه در عکس)، به چشم، گوش و بینی اش اشاره کند و بتواند دستورات دو بخشی مانند « لطفاً عروسک را بردار و آنرا به من بده» را انجام دهد.
از 2 تا 3 سالگی
در این دوره سنی، والدین اغلب دستاوردهای بزرگی را در تکلم کودک مشاهده می کنند. دایره لغات کودک شما افزایش پیدا می کند (بیشتر از حدی که بتوان شمرد) و او می تواند به طور معمول سه کلمه یا بیشتر را برای ساختن جملات ترکیب کند. در این سن توان فهم کودک نیز افزایش پیدا می کند. در حدود 3 سالگی کودک متوجه می شود که جمله «آن را روی میز بگذار» و یا «آن را زیر میز بگذار» به چه معناست. کودک شما در این سن می تواند رنگ ها را شناسایی کرده و مفاهیم توصیفی (مانند بزرگ در مقابل کوچک) را درک کند.
تفاوت بین زبان و کلام
اغلب موارد این دو واژه با هم اشتباه گرفته می شوند، در صورتیکه زبان و کلام تفاوت های زیادی دارند:
- کلام، بیان کلمه ایِ زبان است و شامل تلفظ و طرز گفتار است.
- زبان حیطه گسترده تری است و به کل نظام ابراز و دریافت اطلاعات به روشی معنادار اشاره دارد. زبان به طور خلاصه به فرایند فهمیدن و فهمیده شدن اشاره دارد.
اگرچه مشکلات زبان و کلام با هم تفاوت دارند، اما هم پوشانی زیادی بین این دو وجود دارد. کودکی که مشکل زبان دارد، شاید بتواند به خوبی کلامت را تلفظ کند اما در قرار دادن بیش از دو کلمه در کنار هم ناتوان باشد. یا شاید کلام کودک دیگری سخت فهمیده شود آما معنادار باشد.
نشانه های نگران کننده در مورد مشکلات احتمالی
اگر شما در مورد رشد زبان و کلام کودک خودن گران هستید، می توانید به دنبال علائم زیر باشید: بیشترین نگرانی در مورد کودکی است که به صداها پاسخ نمی دهد و یا هیچ صدایی تولید نمی کند.
در بین 12 تا 24 ماهگی، علائم نگران کننده در این مورد از این قرار هستند:
- از حالات بیانگر (مثل بای بای کردن در 12 ماهگی) استفاده نمی کند.
- کودک بیشتر از 18 ماه دارد ولی همچنان ترجیح می دهد به جای حرف زدن از حالات بیانگر استفاده کند (برای بدست آودن اشیا به آنها اشاره می کند تا والدین برایش بیاورند)
- در 18 ماهگی در تقلید صداها مشکل دارد.
- در فهم جملات ساده دستوری مشکل دارد.
در حدود 2 سالگی اگر علائم زیر وجود داشت به دنبال یک ارزیابی تخصصی باشید:
- کودک فقط می تواند کلام و رفتارها را تقلید کند و در تولید کلمات و عبارات خود به خود ناتوان است.
- تنها بعضی اصوات معین را مکرراً ادا می کند و نمی تواند از زبان شفاهی بیشتر از برآورده ساختن نیازهای اولیه اش استفاده کند.
- نمی تواند از دستورات ساده تبعیت کند.
- تن صدای کودک غیر طبیعی است (برای مثال تو دماغی است)
- نمیتوان به راحتی حرفهای کودک را متوجه شد (انگار که بزرگتر از سنش صحبت می کند) والدین و مراقبین کودک باید بدانند که در حدود 2 سالگی حداقل باید نیمی از کلام کودک قابل فهم باشد و در حدود 3 سالگی دو سوم زبان کودک برای افراد غریبه باید قابل فهم باشد.
علل تاخیر کلام و زبان
مسائل متنوعی می تواند منجر به تاخیر در کلام و زبان شود. گاهی نقایص دهانی، مانند مشکلاتی در زبان و یا حنجره، می توانند منجر به مشکل در کلام کودک شوند. اکثر کودکان دارای تاخیر کلام، دچار مشکلات دهانی حرکتی هستند. به این معنا که ارتباط مناسبی بین نواحی مسئول تولید زبان در مغز شکل نگرفته است.
از طرفی مشکلات شنوایی در غالب موارد همراه مشکلات کلامی ظاهر می شوند. کودکی مشکل شنوایی دارد، در تلفظ، تقلید و فهم لغات هم مشکل خواهد داشت.
در انتها به یاد داشته باشد که رشد زبان و کلام تلفیقی از ژنتیک و تاثیرات محیطی خواهد بود. اگر کودک در خانه به اندازه کافی تحریک کلامی و زبانی نشود، میتوان انتظار داشت که در رشد کلام و زبان دچار تاخیرهایی شود. برای کودک خود کتاب بخوانید، از حدود 6 ماهگی می توانید برای کودک خود خواندن را آغاز کنید. زمان مناسبی را برای تعامل با کودک خود صرف کنید. حتی در دوران نوزادی نیز باید با کودک خود زیاد صحبت کنید.
برای اینکه توانایی کودک شما در کلام و زبان ارتقا یابد در مورد موضوعات روزانه صحبت کنید، در هنگام انجام کارهای خانه برای کودک بازگو کنید که در حال انجام چه کاری هستید، در هنگام خرید به کودک بگویید که در حال خریدن چه چیزهایی هستید. در آخر به یاد داشته باشید که تشخیص و درمان به موقع تاخیر رشدی کلام و زبان می تواند در درمان این پدیده اثرات قابل توجهی داشته باشد.
منبع: kidshealth.org، parents.com
