تله خویشتن داری ناکافی مجموعه ویژگی هایی است که اگر در فردی شکل بگیرد، او را تبدیل به موجودی می کند که خودکنترلی کافی ندارد و در مواجهه با شرایط یا مهار تکانه ها دچار مشکل می شود. چنین فردی مایل است از مسئولیت یا دشواری و درد ناشی از آن اجتناب کند، حتی زمانی که عواقب آن بسیار سنگین تر از خود مسئولیت باشد. افراد مبتلا به تله خویشتن داری ناکافی معمولاً عجولانه انتخاب می کنند، بدون فکر کردن عکس العمل نشان می دهند و از هر خواسته ای پیروی می کنند.
همچنین تحمل خستگی و ناراحتی برای آنها دشوار است تا اندازه ای که برای شروع کار یا مقابله با چالش ها انگیزه ای ندارند و از تلاش برای رسیدن به اهداف خود و نیل به خوشبختی پایدار باز می مانند. این افراد گاهی اوقات بدون توجه به عواقب امور، تمرکز خود را بر ارضای فوری نگه می دارند و در موارد افراطی، در پاسخ به تکانه های درونی به روش های مخرب مانند سوء مصرف مواد، الکل، رابطه جنسی، قمار یا ارتکاب جرم روی می آورند. تله خویشتن داری ناکافی می تواند با احساس گناه، شرم، تنبلی و بی کفایتی مرتبط باشد.
علل شکل گیری تله خویشتن داری ناکافی
رشد مغزی
هیچ باور یا فکر اصلی تله خویشتن داری ناکافی را هدایت نمی کند. این تله معمولاً به دلیل توسعه نیافتگی مرکز کنترل اجرایی مغز در قشر پیش پیشانی و شیوه تربیتی والدین ایجاد می شود. مرکز کنترل اجرایی مسئول مدیریت احساسات، نظم و انضباط، پیگیری برنامه ها و کنترل خود و در واقع سیستم ترمز مغز است. اگر کودک در چند سال اول زندگی، مورد آزار، سوء استفاده یا غفلت عاطفی واقع شده باشد، قشر پیش پیشانی ورودی احساسی لازم برای رشد بهینه اش را دریافت نمی کند. همچنین در کودکانی که استرس طولانی مدت را تجربه می کنند، عملکرد قشر پیش پیشانی به خطر می افتد.
شیوه تربیتی والدین
بچه ها فوری هستند. آنها آنچه را که می خواهند، می خواهند و اکنون هم می خواهند. اما همانطور که رشد می کنند، صبر کردن و چشم پوشی از تمایلات آنی برای آینده بهتر را یاد می گیرند. اگر والدین به اندازه کافی در کنار فرزندان نباشند، یا باشند ولی تلاش کافی برای آموزش انضباط، قانون، حد و مرز، صبر، به تاخیر انداختن رضایت آنی و خودکنترلی به فرزند خود نکنند، زمینه شکل گیری تله خویشتن داری ناکافی را در فرزند خود ایجاد می کنند. همچنین، والدینی که در خودکنترلی مشکل دارند، در مراقبت از نیازهای کودک از ساختار معینی پیروی نمی کنند و نظم، برنامه ریزی و اولویت بندی برای آنها مفهومی ندارد، الگوی مناسبی برای خویشتن داری نخواهند بود. تجربه محدودیت های گیج کننده، متناقض یا دارای نقص نیز در شکل گیری تله خویشتن داری ناکافی در کودکان موثر است.
تشخیص تله خویشتن داری ناکافی
اگر با 5 مورد یا بیشتر از گزاره های زیر هویت پیدا می کنید، به احتمال زیاد دچار تله خویشتن داری ناکافی هستید:
- حوصله ام سر می رود و به راحتی حواسم پرت می شود.
- غالباً احساس بیقراری و آشفتگی می کنم.
- پایبند بودن به یک برنامه یا دنبال کردن اهداف، برای من دشوار است.
- برنامه های جدید مرا بسیار هیجان زده می کنند ولی به سرعت علاقه خود را به آنها از دست می دهم.
- ترک رفتارهای مخرب مانند سیگار کشیدن و پرخوری برای من بسیار دشوار است.
- تحمل احساسات ناخوشایند برای من دشوار است.
- بسیار تکانشی هستم و اغلب کارهایی را انجام می دهم که بعداً از آنها پشیمان می شوم.
- اغلب نمیتوانم خویشتنداری کنم و در نهایت به هیجاناتم واکنش نشان می دهم.
- تمرکز کردن برای مدت طولانی برایم مشکل است.
- احساس میکنم انرژی زیادی دارم ولی به سختی می توانم آن را به سمت امور مولد هدایت کنم
نحوه درمان تله خویشتن داری ناکافی
هدف از درمان تله خویشتن داری ناکافی ایجاد تحمل موثر پریشانی، تنظیم هیجانها و اعتماد به توانایی های فردی است. درمان معمولاً توسط درمانگر حوزه طرحواره درمانی انجام می شود. درمانگر به مراجع کمک می کند که بفهمد چرا پیروی از یک شیوه ساختارمدارانه در زندگی برای او دشوار است. یاد گرفتن اینکه جهت رفع مشکلات نیاز به پذیرفتن ساختار است، گام مهمی است. مراجع همچنین یاد می گیرد که به محض فعال شدن تله خویشتن داری ناکافی، نحوه تجلی آن در زندگی روزمره خود را مشاهده کند و الگوهایی که او را از دستیابی به اهدافش باز می دارد تغییر دهد. درک این نکته کلیدی که شادی پایدار با رضایت فوری متفاوت است، نیز اهمیت دارد.
رعایت توصیه های زیر به مقابله موثر با تله خویشتن داری ناکافی کمک می کند
- تمرین «توقف - فکر - عمل». برای این کار باید بین یک تکانه و یک عمل یک فکر قرار دهید. قبل از عمل کردن، به عواقب تسلیم شدن در برابر تکانه ها فکر کنید.
- برای تکمیل وظایف، خود را به چالش بکشید تا نظم و انضباط و کنترل بیشتری بر خود داشته باشید. زمان، دارایی و امور مالی خود را سازماندهی کنید و ساختارهایی در زندگی خود ایجاد کنید. از تکمیل کارهای کمتر دشوار شروع کنید و به تدریج خود را برای انجام کارهای طولانی تر به چالش بکشید.
- تکنیک های تمرکز و کنترل هیجانها را یاد بگیرید. استراحت، مدیتیشن و تمرینات تمدد اعصاب نمونه هایی از این تکنیک ها هستند.
- فهرستی از مزایای کنترل هیجانات و ساختارمند بودن و مضرات عدم کنترل و ساختارمند نبودن تهیه کنید.
- تکمیل موفقیت آمیز خودکنترلی و سازماندهی را تجسم کنید. سپس احساساتی را که این تصویر سازی در شما ایجاد می نماید فهرست کنید.
منابع: mind-balance.org، app.securenest.org، jeffdwarshuis.com، hendriks.net.au، schematherapyonline.com
