شب ادراری در کودکان یکی از معضلاتی است که خانواده ها در مورد فرزندانشان با آن مواجه میشوند. کودکان از ۴ سالگی میتوانند ادرار خود را در خواب کنترل کنند. در واقع ماهیچه هایی که باعث کنترل ادرار میشوند در این سن قدرت نگه داری و کنترل ادرار را دارند. اما کودکانی هستند که در طول شب این قابلیت را ندارند و دچار شب ادراری میشوند. علت اصلی شب ادراری در کودکان چیست؟ شایع ترین علت شب ادراری در دوران کودکی عدم کنترل مثانه است. کودکان معمولاً در سنین 2 تا 4 سالگی یاد می گیرند که مثانه خود را کنترل کنند. معمولاً کودکان در سنین 4 تا 6 سالگی هنگام رشد و سازگاری با بدن خود، تخت خود را خیس می کنند.
شب ادراری در چه سنی مشکل ساز است؟
اکثر بچه ها تا سن 5 سالگی به طور کامل توالت رفتن را آموزش دیده اند، اما واقعاً هیچ تاریخ هدفی برای کنترل کامل مثانه وجود ندارد. بین سنین 5 تا 7 سالگی، شب ادراری برای برخی از کودکان یک مشکل باقی می ماند. پس از 7 سالگی، تعداد کمی از کودکان هنوز رختخواب را خیس می کنند. اگر این موضوع ادامه پیدا بکند احتمالا ناشی از تنش در خانواده، تروما در کودک یا استرس است.
شب ادراری در کودکان یکی از مسائلی که باعث اذیت شدن والدین می شود. شب ادراری فرزندشان است. بسیاری از خانواده ها برای درمان این مسئله به روانپزشک می روند. شب ادراری نه فقط برای خانواده بلکه برای خود کودک نیز آزار دهنده است.
چرا پسر 14 ساله من هنوز تخت را خیس می کند؟
شرایط پزشکی که می توانند باعث شب ادراری ثانویه شوند عبارتند از دیابت، ناهنجاری های دستگاه ادراری (مشکلات در ساختار دستگاه ادراری فرد)، یبوست و عفونت های دستگاه ادراری (UTIs). مشکلات روانی. برخی از کارشناسان معتقدند که استرس می تواند با شب ادراری مرتبط باشد.
آیا کودک هم از شب ادراری ناراحت می شود؟
اگر فرزند شما هم دچار شب ادراری است حتماً می دانید که این مشکل می تواند بسیاری از والدین را خسته و کلافه کند. البته این تنها والدین نیستند که از این مشکل رنج می برند. بلکه خود کودک هم ممکن است به عنوان تلخ ترین تجربه زندگی اش از آن یاد کند. این مشکل حتی از هیولای زیر تخت و پشت پرده اتاق خواب هم بیشتر کودک شما را آزار می دهد. به طوری که او جرات نمی کند حتی یک شب در جای دیگری غیر از منزل بخوابد تا رازش آشکار نشود البته یادتان باشد اگر فرزند شما یکی دوبار اتفاقی جایش را خیس کند، نباید به او برچسب ابتلا به شب ادراری را بزنید.
ملاک های تشخیص شی ادراری در کودکان
متخصصان معتقدند دست کم ۲ بار در هفته و به مدت ۳ هفته باید این اتفاق برای کودک بیافتد تا اینکه تشخیص شب ادراری برای او قطعی شود. باید به این نکته توجه کرد که همانطور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود. در دوران شیرخوارگی، کودکان کنترلی بر دفع ادرار ندارند و به محض پر شدن مثانه، گیرنده های جدار مثانه تحریک می شود و عمل دفع صورت می گیرد. اما با بزرگتر شدن کودک و رسیدن به سن حدود ۱ تا ۲ سالگی، او متوجه پرشدن مثانه خود می شود و این توانایی را دارد که تخلیه آن را به تعویق بیاندازد. معمولاً کودکان ۲ ساله قادرند در طول روز ادرارشان را کنترل کنند اما توانایی کنترل شبانه آن را ندارند؛ در مقطع ۴ تا ۵ سالگی، مراکز عصبی مغز قادر است انقباضات مثانه را در خواب هم کنترل کند. اما بعضی مواقع کودکان در سنین بالاتر دچار شب ادراری می شوند.
انواع شب ادراری در کودکان (2 دسته)
- اگر از ابتدای تولد هنوز کودک در شب ادرار میکند به این حالت شب ادراری اولیه میگویند.
- اگر کودک شب ادراری نداشته و بعداً دچار آن شده به آن شب ادراری ثانویه گویند.
بیشتر دختران تا سن ۶ سالگی و بیشتر پسران تا سن ۷ سالگی از این حالت خارج میشوند. تا سن ۱۰ سالگی نزدیک به ۹۵٪ از کودکان بهبود مییابند. مهمترین دلیل برای درمان کاهش اضطراب کودکان و نگرانی کودک و همچنین ناامیدی خانواده است. بسیاری از کودکانی که شب ادراری را تجربه میکنند احساس تنهایی میکنند چون گمان میکنند که فقط آنها هستند که این مشکل را دارند.
دلایل شب ادراری کودکان
ضعف ماهیچه ها یکی از این دلایل است که برای رفع این مشکل مادران میتوانند کودک را یک یا دو بار در طول شب تشویق به دستشویی رفتن کنند که از لحاظ رفتاری در کنترل ادرار کودک، تأثیر گذار است.
از سویی دیگر کودکانی که قبل از خواب به دستشویی نمیروند و مقدار زیادی نوشیدنی و آب مصرف میکنند نیز دچار این مشکل میشوند که کنترل میزان آب مصرفی کودک پیش از خواب و نیز مراجعه کودک به دستشویی پیش از خوابیدن یکی دیگر از راهکارهای رفتاری در کنترل ادرار کودک در شب است.
عوارض خیس کردن بستر چیست؟
شب ادراری می تواند هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهد. علل بالقوه شب ادراری ممکن است شامل عدم تعادل هورمونی، استرس، ظرفیت کمتر مثانه و مشکلات خواب باشد. کودکان خردسال اغلب از شب ادراری به طور طبیعی رشد می کنند. در کودکان بزرگتر، نوجوانان و بزرگسالان می تواند نشان دهنده یک (بیماری زمینه ای) باشد.
عامل استرس در شب ادراری کودکان
یکی از دلایل بسیار مهم در شب ادراری کودکان استرس است. کودکانی که استرس و اضطراب زیادی را در طول روز متحمل میشوند در طول شب دچار شب ادراری میشوند که با بررسی شرایط محیطی و خانوادگی کودک میتوان سطح اضطراب و استرس کودک را بررسی کرد و آن را نیز کنترل کرد.
از دیگر دلایلشب ادراری چیست؟
بیماری عصبی (مشکلات مغز یا اعصاب).
گاهی اوقات یک مشکل نخاعی که با رشد ایجاد می شود یا در اوایل دوران کودکی وجود دارد می تواند باعث شب ادراری شود. اگر فرزند شما علائم دیگری مانند بی حسی، گزگز یا درد در پاها داشته باشد، ممکن است مشکل ستون فقرات در نظر گرفته شود.
روش های کاربردی برای درمان شب ادراری در کودکان
- اعضای خانواده که قبلاً در دوران کودکی شب ادراری داشتند باید از خاطرات کودکی خود و احساسی که در آن زمان داشتند با کودک صحبت کنند، فهمیدن این مسئله که فرد دیگری هم در خانواده این مشکل را در کودکی تجربه کرده بوده و توانسته آن را حل کند برای کودک شما بسیار امیدبخش و کمک کننده است.
- برنامه ای را تنظیم کنید که کودک در طول روز آب کافی بنوشد و بدنش کامل آبرسانی شود تا از غروب تا زمان رفتن به رختخواب احساس تشنگی کمی را تجربه کند و در این ساعات حداقل میزان آب را استفاده کند.
- رعایت رژیم غذایی خاص: بهتر است کودک از مواد تحریک کننده مثل ادویه جات، فلفل، سرکه، نوشیدنی های گازدار و افزودنی های خوراکی کمتر استفاده کند. از خوردن نوشیدنی های دارای کافئین هم خودداری شود.
- آموزش آداب توالت: در این زمینه پشتکار و حوصله والدین شرط اول است و باید با روش های شکل دهی رفتار همراه با تشویق و تقویت، (به مقاله آموزش توالت رفتن به کودکان مراجعه شود). این آموزش ها داده شود. تغییر محیط و فضای توالت برای کاهش استرس کودکانی که از رفتن به دستشویی امتناع میکند توصیه می شود. در این ارتباط استفاده از تکنیک های تشویقی ضروری است.
- تشویق کودک برای اینکه قبل از خواب به دستشویی برود و مثانه خود را خالی کند عادت بسیار مناسبی است که می توانید در کودکتان ایجاد کنید. استفاده از جدول های تربیتی و اختصاص برچسب های اختصاصی برای این کار به شما کمک خواهد کرد.
یکی از روشهای موثر تشویق کودکان به ورزش است. در اینجا منظور ورزشی است که به تحریک و تقویت هرچه بیشتر عضلات مثانه بپردازد. چند نوع ورزش پیشنهاد می شود:
- ورزش دراز و نشست (تعداد بستگی به توان جسمی کودک دارد)
- کودک می ایستد دست هایش را جلو می برد و ده بار می نشیند و بلند می شود (تکرار 4 بار در روز)
- کودک ورزش شنا سوئدی را انجام دهد (حداقل 4 بار در روز تکرار شود)
- گاهی استرس های روانی، اجتماعی و عوامل اضطراب زا می تواند نقش مهمی در بروز شب ادراری کودک شما داشته باشد. باید تلاش کنید تا این عوامل به حداقل ممکن کاهش دهید. برای این منظور ترس های کودکتان را شناسایی کنید و برای رفع آنها با روانشناس کودک در تماس باشید. ایجاد آرامش برای کودک به منظور کاهش تنش و استرس یکی از گام های مثبت برای رفع مشکل کودک است. خواندن کتاب داستانهای مرتبط با شب ادراری، صحبت کردن با کودکان، بازی، تفریح و قرار دادن او در محیط های شاد از عوامل ایجاد آرامش در کودک است که میتواند روی کاهش و یا گاهی حتی قطع شب ادراری در کودک شما کاملاً موثر باشد.
- استفاده از (تشک های زنگ دار) هم میتواند کمک کننده باشد. به محض ایجاد رطوبت تشک صدا میدهد و بیدار میشود و میتواند به دستشویی برود. این تشک ها را میتوانید از داروخانه تهیه کنید.
آیا شب ادراری یک ADHD است؟
مشکلات شب ادراری را نیز می توان با دارو درمان کرد. ثابت شده است که دو دارو به طور موقت شب ادراری را در برخی از کودکان متوقف می کنند: داروی هورمون مانند دسموپرسین و داروی ضد افسردگی ایمی پرامین. هر دو باید توسط پزشک یا روانپزشک تجویز شوند.
بررسی روانشناختی مشکل شب ادراری
بنابراین کودک تحت نظر یک روانشناس کودک میتواند تغییری در رفتار خود ایجاد کند. از آنجایی که خانواده ها در حال شکایت از شب ادراری فرزندشان هستند، باید بدانند شب ادراری میتواند تبدیل به یک عادت رفتاری شود که با سخت گیری و یا آسان گیری نیز کم یا زیاد میشود.
سخت گیری به کودک
سخت گیری به معنای کنترل بیش از حد کودک در رفتارهای تخلیه ایی مانند: سخت گیری در مورد اینکه چرا کودک باعث کثیف کاری و رفتارهایی از این دست میشوند، بنابراین کودک احساس میکند رفتن به دستشویی و عمل دفع یک عمل ناراحت کننده است که باعث ناراحتی مادر و اطرافیان میشود. بنابراین کودک تصمیم میگیرد که عمل دفع را به تعویق بیندازد و هراس از دفع را پیدا میکند. همین استرس باعث میشود کودک یا چند روزی دفع نداشته باشد و بنابراین در خواب عمل ادرار را انجام دهد.
آسان گیری به کودک
در روشهای آسان گیری نیز والدین با آسان گیری نامتعادل و بیش از حد باعث میشوند کودک در هر موقعیتی و بدون کنترل ذهنی بر روی رفتار و عمل دفع به این عمل بپردازد. تأثیرات این آسان گیری در رفتار کودک در آینده، بی نظمی، بی مبالاتی، هرج و مرج و نداشتن هدف و رفتارهایی از این دست را به همراه خواهد داشت.
چه هورمونی خیس شدن در بستر را متوقف می کند؟
به طور معمول، مغز هورمونی به نام وازوپرسین یا هورمون آنتی دیورتیک (ADH) تولید می کند که تولید ادرار کلیه را کند می کند. به ترشح کمتر ادرار در شب کمک می کند. هنگامی که مغز ADH کافی تولید نمی کند یا زمانی که کلیه ها به آن پاسخ نمی دهند، ادرار بیشتری تولید می شود.
آیا کورتیزول بالا می تواند باعث شب ادراری شود؟
هورمون استرس کورتیزول به طور مستقیم بر هیپوفیز و همچنین بر روی سنتز و ترشح هورمون آنتی دیورتیک بازخورد منفی اعمال می کند که کمبود آن به دلیل تولید ادرار بیشتر از ظرفیت مثانه با شب ادراری همراه است.
چگونه فرزندم را تشویق کنم که تخت را خیس نکند؟
- آموزش تخت خشک یک رویکرد عملی تر و توسط والدین است.
- در شب اول هر ساعت یک بار کودک را تا ساعت 1 بامداد بیدار کنید و از او بپرسید که آیا باید از دستشویی استفاده کند یا خیر.
- شب دوم، او را فقط یک بار، سه ساعت پس از به خواب رفتن، بیدار کنید.
- شب های سوم تا پنجم، هر شب یک بار کودک را بیدار کنید.
آیا شب ادراری با ADHD در ارتباط است؟
این در واقع یک مشکل نسبتاً رایج برای کودکان مبتلا به ADHD است. احتمال بروز مشکل شب ادراری در آنها سه برابر بیشتر از سایر کودکان است. کاملاً مشخص نیست چرا. برخی از محققان فکر می کنند به این دلیل است که شب ادراری و ADHD هر دو با تاخیر در رشد سیستم عصبی مرکزی مرتبط هستند.
چرا کودک 10 ساله من ناگهان رختخواب را خیس می کند؟
شب ادراری که به طور ناگهانی شروع می شود یا با علائم دیگری اتفاق می افتد می تواند نشانه یک بیماری پزشکی دیگر باشد، بنابراین با پزشک خود مشورت کنید. پزشک ممکن است علائم عفونت دستگاه ادراری (UTI)، یبوست، مشکلات مثانه، دیابت یا استرس شدید را بررسی کند.
آیا شب ادراری یک مشکل روانپزشکی است؟
عوامل روانی به وضوح در تعداد کمی از کودکان مبتلا به شب ادراری مؤثر است. این کودکان استرسی مانند درگیری والدین، ضربه روحی، بدرفتاری یا بستری شدن در بیمارستان را تجربه کرده اند. در این چند مورد، خیس شدن به عنوان یک نشانه پسرونده در پاسخ به استرس دیده می شود.
نتیجه گیری
دقت کنید که هیچ وقت کودکتان را به خاطر شب ادراری تنبیه، توبیخ و تحقیر نکنید و از روش های سخت گیرانه برای اصلاح این مسئله استفاده نفرمایید. اگر پس از گذشت 3 هفته از اجرای تکنیک های بالا تغییری در شب ادراری کودک شما ایجاد نشد. حتماً به پزشک اورولوژیست و روانشناس کودک مراجعه کنید.
در دوران کودکی نیز در موارد زیادی شب ادرای و عمل دفع کنترل نمی کنند. بنابراین والدین با نظرات بر رفتار خودشان و آگاهی از آنچه که انجام میدهند، میتوانند به صورت مستقیم بر روی کودک و رفتار او در عمل دفع او اثرگذار باشند.
منبع: pediatriceducation.org
