مراحل فراگیری زبان در کودکان و توسعه زبان و مهارت های کلامی و شنیداری یکی از مهمترین دستاوردهای کارآمد و تأثیرگذار است که در پنج سال اول زندگی رقم می خورد. رشد و توسعه زبان در نتیجه تعاملات بین عوامل مختلفی چون اجتماع، زبان و تأثیرات رشد شناختی اتفاق می افتد. محققان معتقدند که اجتماع و محیط اطراف کودک بیشترین تاثیر را در رشد زبان کودکان دارد.
استانداردهای مراحل رشد زبان در کودکان
استانداردهای مربوط به رشد زبان در کودکان بر استفاده کودکان از زبان برای دستیابی به اهداف اجتماعی و ارتباطی است در این استانداردها چهار جنبه از کاربردهای زبان مورد تاکید است.
اولین جنبه
تاکید بر توانایی کودک برای کاربرد زبان در اهداف مختلف است. در این جنبه هدف رشد توانایی های کودک در توسعه و گسترش زبان در رسیدن به اهداف مختلف تعاملی است (جنشی، 1988).
دومین جنبه
تمرکز بر توانایی و ظرفیت کودکان در یادگیری و کاربرد کلمات و حروف به صورت قابل درک و قابل فهم است. کودکان معمولاً در ابتدا با اشتباهات زیادی صحبت می کنند و گاهی کلام آنها غیرقابل درک است. لذا هدف تصحیح زبان، کاهش اشتباهات کلامی در کودکان است.
سومین جنبه
موردنظر، تاکید بر افزایش درک کودکان از قراردادهای ارتباطی موجود است. هدف آشنایی کودک با قراردادهای رایج زبانی در ارتباط با دیگران است. در واقع باید فراگیری قراردادهای زبانی کودک آرام آرام می تواند قوانین و قواعد اجتماعی را نیز بیاموزد.
چهارمین جنبه
موردتاکید، تاکید بر توانایی کودک در کاربرد زبان برای رسیدن به اهداف روایی است. هدف رشد و توسعه مهارت های زبانی کودکان در ایجاد رشد روایی و روانی محبت کردن در کودکان است. چرا که کودکان به مرور یاد می گیرند که قصه ای را روایت کنند یا از آنچه رخ داده است صحبت کنند. روایت های کودکان در چهار و پنج سالگی به بعد معمولاً طولانی تر بوده و حاوی معانی و اطلاعات بیشتری هستند.
اهمیت رشد دایره لغات در مراحل رشد زبان در کودکان
رشد دایره لغات، یکی از ضروری ترین ابزارها برای رشد مهارت های زبانی در کودکان است. در واقع این ابزار به کودکان برای یادگیری، کسب دانش و مفاهیم جدید کمک می کند و آنها را برای برقراری ارتباط ها و تعاملات بهتر با همسالان و بزرگسالان آماده می کند. میزان دایره لغات کودکان تاثیر بسزایی بر یادگیری لغات و مفاهیم پیچیده تر زبان دارد. هرچه میزان دایره لغات کودک افزایش یابد، به مراتب درک و یادگیری لغات و مفاهیم جدید برای او آسان تر است. رشد دامنه لغات در کودکان بسیار سریع اتفاق میافتد. معمولاً در مدرسه کودک در هر سال تحصیلی، 3000 تا 5000 لغت جدید می آموزد.
درک بهتر کودک از محیط و افزایش هوش با یادگیری بهتر زبان
مراحل فراگیری زبان در کودکان با افزایش میزان لغات سبب می شود، کودک درک بهتر و عمیق تری از محیط اطراف و دنیایی که در آن زندگی می کند، داشته باشد. همچنین از طرفی موجب موفقیت کودک در مدرسه خواهد شد. کودکان در سنین مختلف توانایی های زبانی متناسب با سن خود دارند. به طوری که کودکان در حدود 48 ماهگی (4 سالگی) می توانند از مفاهیم زبانی برای رسیدن به اهدافی مانند درخواست کردن، توضیح دادن، اظهار نظر کردن، رد کردناستفاده کنند. کودک در این سن باید بتواند طوری واضح صحبت کند تا دیگران مثلاً بزرگسالان آشنا حرف های او را بفهمند.
برای مثال: کودک می تواند با کلمات لازم از مربی یا والدین درخواست آب یا غذا بکند کودکان در این سن می توانند با استفاده از زبان، روایت های واقعی یا داستانی بسازند. یا مثلاً می تواند تا حدودی اتفاقاتی را که برایش در مهد یا در خانه رخ داده تعریف کند، همچنین می تواند بر اساس تصاویر مورد نظر داستانی کوتاه بسازد. همچنین کودکان در 48 ماهگی شروع به درک واژگان متناسب با سن خود می کنند. او این واژگان متناسب با سن خود را درک کرده و می تواند کلمات پذیرفته شده را برای اجسام، اشکال، اعمال و ویژگی هایی که اغلب با آن مواجه می شود به کار ببرد.
مراحل رشد زبان کودکان در 60 ماهگی
مراحل فراگیری زبان در کودکان در 60 ماهگی درک خود را از کاربردهای زبانی برای برقراری ارتباط و تعامل با دیگران گسترش و بهبود می بخشند. کودک در این سن می تواند از زبان و لغات مناسب برای ایجاد ارتباط با بزرگترهای آشنا و غیر آشنا برای رسیدن به اهداف خاص خود مانند درخواست کردن، حل یک مشکل یا مسئله، جستجوی اطلاعات جدیداستفاده کند. کودکان می توانند از کلمات و واژگان برای توصیف و ارتباط بین عناصر استفاده کند.
مثلاً کودک می تواند با دیدن مجموعه ای از حیوانات مختلف و غذای آنها، هر حیوان را به غذای مورد نظر ارتباط دهد یا مثلاً با دیدن پدر و برداشتن کیف دستی به او می گوید که او می خواهد به سر کار برود. کودک در این سن باید به اندازه کافی واضح و روشن صحبت کند تا بزرگترهای آشنا و غیرآشنا بتوانند منظور او را درک کنند. کودک باید بتواند برای درخواست چیزی از واژه های مودبانه استفاده کند. او باید بداند که در داخل کلاس و هنگام درس و آموزش مربی باید آرامتر حرف بزند. او می تواند برای مربی یا همسالان خود داستانی جذاب بسازد یا داستان را از روی شکلهای کتاب قصه اش بازسازی کند.
کودک 60 ماهه یا پنج ساه واژگان متناسب با سن خود را درک کرده و می تواند کلمات پذیرفته شده را به طور گسترده تر برای اجسام، اشکال، رفتارهاهم واقعی و هم غیرواقعی به کار ببرد. آنها می توانند از کلمات و واژگان بیشتر و پیچیده تر برای توصیف و ارتباط بین عناصر استفاده کنند. مثلاً با دیدن حیوانات مختلف توضیح می دهد که هر حیوان چه می خورد، در کجا زندگی می کند و چه تفاوت ها و شباهت هایی با دیگر حیوانات دارد (دپارتمان تعلیم و تربیت آمریکا، 2008).
نکته آخر
لازم به ذکر است که والدین در اهمیت رشد دایره لغات در مراحل رشد زبان در کودکان مهارت های زبانی نقش عمده ای خواهند داشت. والدین گرامی می توانند با آموزش های لازم، مهارت های زبانی را در کودکان رشد داده و پایه های پیشرفت او را در آینده مستحکم تر کنند. در این راستا مطالعه، کتاب خواندن و روایت قصه و داستان، صحبت کردن با کودکمی تواند در این زمینه اثرگذار باشد. مرکز مشاوره اینجا مکث پیشرو در درمان کودکان می تواند شما را در این مسیر همراهی کند.
