پژوهش های روانشناسی و تربیتی نشان می دهد که آغاز رشد خلاقیت و آفرینندگی در کودکان سن آمادگی و پیش دبستان است. بازی یکی از اعمال روزمره کودک است و کوششی است که به تمام وجود او بستگی دارد. بازی بهترین شکل فعالیت طبیعی هر کودک محسوب می گردد و مناسب ترین راه برای بروز و رشد استعداد او به شمار می رود. در جریان بازیهای ذهنی و جسمی کودک، یعنی: دقت، تخیل، نظم و ترتیب، چالاکی در کودک رشد می یابند و علاوه بر این بازی راهی کسب تجارب اجتماعی کودک است. کودک از راه بازی می تواند به استعدادها، توانایی ها، خواسته ها، ضعف ها و نکات مثبت و منفی خود پی ببرد و لذا با شناخت ویژگی های خود ساخت شخصیت خود را تحکیم بخشد.
6 نوع بازی مختلف برای کودکان
بازیهای مختلفی وجود دارد که کودک با درگیر شدن در همه این بازیها فرصتی را برای یادگیری در زندگی روزمره در آنان فراهم می کند. محققان حداقل شش نوع مختلف از بازی را شناسایی کرده اند که شامل:
1. بازیهای انفرادی یا مستقل
هنگامی است که کودک به تنهایی بازی می کند، او در بازیهای انفرادی تمرکز را یاد می گیرد، او با خودش فکر می کند و با ایده های خلاقانه آشنا شده و به تنظیم احساسات خود می پردازد که همه این موارد، اهمیت زیادی برای یادگیری کودک دارد. بازی مستقل و انفرادی برای کودک امری مهم و طبیعی است.
2. موازی بازی یا بازی موازی
شامل بازی در کنار یک کودک دیگر است - اما نه واقعاً با - بچه های دیگر. در این نوع بازی وقتی شما خوب نگاه کنید متوجه می شوید با آنکه کودکان در حال بازی با اسباب بازیهای خود هستند، هیچگونه تعامل رسمی بین کودکان وجود ندارد. این نوع بازی اغلب در کودکان 1-3 سال بسیار رایج است. بازی موازی به کودکان مقررات بازی با همسالان، مشاهده و مهارت اندوزی را می آموزد و راهی برای استقلال کودکان نیز هست.
3. بازی گروهی یا مشارکتی
یک نوع سازمان یافته تر از بازی است. در این بازی کودک به عنوان بخشی از یک گروه بزرگتر است و در یک بازی جمعی نقش ایفا می کند. هدف از این بازی انجام یک پروژه در طول یک بازی است. در این بازی، برخی از کودکان نقش رهبر و برخی در نقش پیرو هستند.
4. بازیهای مهارتی یا تسلطی
این بازی زمانی رخ می دهد که کودک شروع به یادگیری یک چیز جدید می کند. در این نوع بازی، کودک با استفاده از آزمون و خطا بارها و بارها به تکرار مهارت های مشابه اقدام می کند تا به تسلط در آن مهارت دست یابد. مانند پرتاب یک توپ، دوچرخه سواری، شنا
5. بازیهای حسی - حرکتی
بازیهای حسی - حرکتی زمانی رخ می دهد که کودکان از پنج حواس خود و مهارت های حرکتی خود استفاده می کنند. این بازیها مستلزم به کارگیری عضلات و هماهنگی حواس و عضلات با هم است. مانند: برای تلفن بازی، بازی با شن و ماسه، گل بازی، آب بازی یا بازی با خاک رس.
6. بازیهای پرانرژی و جست و خیز کردن
این نوع بازیها معمولاً همراه با فعالیت های شدید و پرانرژی است. این نوع بازی معمولاً قوانین خاصی ندارد و همراه با فعالیت جسمانی زیاد و سرعتی بالا می باشد. مانند کشتی گرفتن، دویدن، این بازیها اغلب با حضور یک همبازی انجام می شود مانند کشتی با پدر.
به چه نوع بازی، بازی آموزش می گویند؟
از میان بازیهای موجود، بازیهای آموزشی، نوعی از بازی است که برای تقویت و رشد قوای حسی و ذهنی کودک می باشد. آنچه در بازیهای آموزشی مهم است، رشد قوای حسی حرکتی و به فعالیت واداشتن کودک است. از جمله بازی های آموزشی میتوان به پازل ها و جورچین ها اشاره نمود. نظارت مربیان و والدین در بازیهای آموزشی بسیار بااهمیت و حساس است، اما میزان این نظارت باید تا حدی محدود باشد. با این که هدف از انجام بازیهای آموزشی، بیشتر آموزش است تا بازی، اما جنبه بازی گونه بودن آن باید حفظ شود. باید سعی شود کنترل اصلی در اختیار کودک بوده و جهت و مسیر آن را خود کودک تعیین کند، تنها هنر مربی یا والدین، هدایت جهت و مسیر بازی به صورت غیرمستقیم به سوی آموزش است.
خرید اسباب بازی در کودکان
در مورد خرید اسباب بازی برای کودکان، متخصصان علوم رفتاری معتقدند اسباب بازی باید باعث تفکر و رشد تخیل کودک شود یا او را با مفاهیم مختلف (رنگ ها، شکل ها) آشنا سازد. از طرف دیگر اسباب بازی باید متناسب با سن کودک باشد. اگر اسباب بازی برای کودک ناشناخته و سخت باشد او را خسته و اعتماد به نفس او را کم می کند. از سوی دیگر اگر خیلی هم ساده باشد کودک را به تفکر وادار نمی کند. اسباب بازی مناسب، اسباب بازی است که کودک خود با آن بازی کند نه اینکه اسباب بازی، بازی کند و کودک تماشاگر باشد. به عنوان مثال اسباب بازی هایی که به تقویت عضلات کودک کمک می کند شامل سه چرخه، واگن، عروسک های بزرگ
اسباب بازیهای متناسب برای تقویت فکر و ذهن کودک
مکعب ها، پازل ها، جورچین ها، توپ در اندازه های مختلف، اسباب بازی هایی که قدرت تصور و تخیل کودک را رشد می دهد مانند کتاب های عکسدار، مدلهای نقاشی، لوازم خانه، مطعات مقوا، شن و ماسه، بازیهای نیمه تمام و تکمیل آنها، چوب، کاغذ و قیچی برای کاردستی
والدین باید در نظر داشته باشند که
- کودک به چه بازیهای علاقمند است و چه بازیهایی او را به نشاط در می آورد.
- محیط بازی به گونه ای انتخاب شود که بتوانند دورادور مراقب کودکان باشند و همچنین محیط بازی کودک نیز باید امن و به دور از هر گونه خطر باشد.
- در روز ساعتی را به بازی و تعامل با کودک خود اختصاص دهید.
- لازم است تا کودکان پیش دبستانی در هنگام بازی، قوانین مختلف زندگی، نظم، احترام به قانون، همدلیرا بیاموزند.
- از انجام بازیهای خشن و بازیهایی که به کودک خشونت را می آموزد، پرهیز کنید.
- سنین پیش دبستانی سنین مناسبی برای بازیهای قانونمند است مانند ماروپله و بازیهای فکری و ذهنی، همچنین ورزشهایی مانند ژیمناستیک نیز برای کودکان مناسب است. چرا که به رشد و انعطاف عضلات کودک کمک می کند.
