در حال حاضر کافئین رایج ترین دارو در جهان است. این ماده در بسیاری از غذاها و نوشیدنی ها وجود دارد. به همین دلیل میتوان به آسانی فراموش کرد که نوعی دارو است. این ماده حتی در نوشیدنی ها و غذاهایی وجود دارد که به کودکان عرضه می شود. در حالی که کافئین فواید زیادی دارد اما تأثیرات منفی قابل توجهی نیز بر بدن و مغز دارد. برخلاف بسیاری از داروهای محرک دیگر، کافئین قانونی است و یکی از پرمصرف ترین مواد در جهان است.
طبقه دارویی کافئین
کافئین به عنوان یک محرک طبقه بندی می شود و باعث افزایش فعالیت در سیستم عصبی مرکزی می شود.
عوارض جانبی
کافئین می تواند سطح انرژی و هوشیاری را افزایش دهد اما عوارض جانبی می تواند شامل تحریک پذیری، لرزش، اضطراب، ضربان قلب سریع و بی خوابی باشد.
کافئین در چه موادی وجود دارد؟
کافئین در طیف گسترده ای از گیاهان وجود دارد؛ شامل لوبیای قهوه، برگهای چای و لوبیای کاکائو. این ماده بطور طبیعی و به عنوان یک ماده افزودنی در بسیاری از مواد غذایی و نوشیدنی ها از جمله قهوه، چای، شکلات و نوشیدنی های انرژی زا و نوشابه ها یافت میشود. به خودی خود هیچ طعمی ندارد و هیچ ارزش غذایی ندارد.
کافئین چه کاری انجام می دهد؟
از آنجا که کافئین به عنوان یک محرک عصبی مرکزی عمل می کند، مردم معمولاً آنرا مصرف می کنند تا هوشیارتر و پرانرژی تر شوند. کافئین می تواند خلق و خوی را بهبود بخشد و به افراد کمک کند احساس بهره وری بیشتری داشته باشند. اما نحوه فعالیت کافئین در مغز چگونه است؟ اعتقاد بر این است که کافئین با مسدود کردن گیرنده های انتقال دهنده عصبی آدنوزین، تحریک پذیری در مغز را افزایش می دهد.
مزایا و معایب کافئین چیست؟
تحقیقات نشان داده است که کافئین می تواند هم اثرات مثبت و هم منفی بر سلامت داشته باشد. اینکه کافئین می تواند عملکرد ذهنی را تا حدودی بهبود بخشد از مزایای کافئین است. در مطالعه ای که در سال 2012 منتشر شد، نشان داده شده است که کافئین عملکرد مغز را در طیف وسیعی از کارهای مختلف از جمله هوشیاری، زمان پاسخ، پردازش اطلاعات (اما نه همه) بهبود میبخشد. اما در نظر داشته باشید که کافئین میانبری برای بهبود عملکرد دائمی شما نیست.
هنگامی که بین افرادی که روزانه کافئین دریافتی آنها کم است (تا 100 میلی گرم کافئین در روز) و افرادی که بطور مرتب مقدار زیادی کافئین (بیش از 300 میلی گرم کافئین در روز) مصرف می کنند، مقایسه انجام شد، نشان داده شد که با کافئین بیشتر بهبود عملکرد کاهش می یابد و با افزایش مصرف عملکرد فرد بهتر نمی شود. برخی افراد که هر روز مقدار زیادی کافئین مصرف می کنند ممکن است با کافئین بیشتر عملکرد بهتر نشان دهند که علت این امر ممکن است این باشد که آنها به سادگی دچار وابستگی به کافئین شده اند. بنابراین با مصرف کافئین بیشتر، آنها به عملکرد مطلوبشان نزدیک می شوند. کافئین ممکن است زمان واکنش را بهبود بخشد اما انتظارات فرد نیز ممکن است در آن موثر باشد.
با توجه به مقاله منتشر شده در سال 2010، کافئین هوشیاری و واکنش را بهبود می بخشد. چهار مطالعه دیگری که در سال 2009 منتشر شد، به بررسی نکات ظریف این امر می پردازد و نشان می دهد که حداقل در برخی از زمان ها، این یک اثر انتظار است. اثرات انتظار نقش مهمی در تأثیراتی که داروها بر روی ادراک و رفتارهای افراد می گذارد، دارند. به نظر میرسد انتظارات مردم از تأثیر کافئین، عملکرد آنها را تحت تأثیر قرار می دهد.
در دوزهای توصیه شده، کافئین می تواند بر خلق و خوی تأثیر مفیدی داشته باشد. کافئین در انتقال دهنده های عصبی که در خلق و خوی و عملکرد ذهنی از جمله نوراپی نفرین، دوپامین و استیل کولین نقش دارند، تأثیر می گذارد. کافئین گاهی اوقات برای بهبود هوشیاری ذهنی در بیمارانی که دچار خستگی یا خواب آلودگی هستند، استفاده می شود. همچنین از کافئین سیترات به عنوان یک درمان کوتاه مدت برای مشکلات تنفسی در نوزادان نارس استفاده می شود.
عوارض جانبی کافئین چیست؟
کافئین می تواند هوشیاری را بهبود بخشد اما همچنین می تواند منجر به تعدادی از عوارض ناخوشایند شود، از جمله:
- بی قراری
- عصبی بودن
- هیجان
- بیخوابی
- ادرار بیش از حد
- اختلالات دستگاه گوارش
- پیچش عضلات
- تاکی کاردی یا آریتمی قلبی
- دوره های غیر قابل انعطاف پذیری
- مشکل در داشتن آرامش
ارتباط کافئین با اضطراب و ذهن
روحیه
در حالی که افراد اغلب برای بهبود خلق و خو از کافئین استفاده می کنند، مصرف بیش از حد کافئین می تواند اضطراب را افزایش دهد.
ضربان قلب
کافئین سرعت ضربان قلب را تسریع می کند، با این وجود اثرات قابل توجهی بعد از مصرف 360 میلی گرم وجود دارد (معادل حدود سه و نیم فنجان قهوه دم کرده در دوزهای بالاتر). کافئین با تغییر سرعت و نظم ضربان قلب می تواند اثرات قابل توجهی را در قلب ایجاد کند که به تاکی کاردی یا آریتمی قلبی معروف است و می تواند اثرات جدی داشته باشد. اگر فکر می کنید ضربان قلب شما غیر طبیعی است، با پزشک خود مشورت کنید.
فشار خون
مصرف کافئین ممکن است باعث افزایش فشار خون شود. این اثر کافئین معروف به «اثر فشار» در گروههای سنی و جنسیتی مشهود است که به ویژه در افراد مبتلا به فشار خون بالا دیده می شود. اگر مطمئن نیستید که این مسئله در مورد شما صدق می کند، از پزشک خود در مورد فشار خون خود سوال کنید و از توصیه های آنها در مورد تعدیل مصرف کافئین در مورد خود مطلع شوید. هنگامی که کافئین در مقادیر زیادی مصرف می شود، عوارض جانبی ممکن است از ناخوشایند تا شدید باشد. حتی گاهی منجر به سوء مصرف و اعتیاد به کافئین شود. کافئین همچنین می تواند خطرات زیادی را در هنگام مصرف با سایر مواد از جمله الکل ایجاد کند. استفاده از کافئین می تواند منجر به مصرف بیش از حد الکل شود زیرا اثرات تحریک کننده کافئین اثرات ضد افسردگی الکل را به همراه دارد.
علائم استفاده از کافئین
از آنجا که این یک داروی غیرقانونی نیست، افراد به ندرت سعی می کنند مصرف کافئین خود را کم کنند. نشانه هایی وجود دارد که ممکن است نشان دهد شخصی از کافئین به مقدار زیاد استفاده می کند. از جمله علائمی مانند بی خوابی، حالت تهوع، لرزش و تپش قلب، تغییر در روحیه از جمله اضطراب یا افسردگی، مصرف بیش از حد نوشیدنی های کافئین دار. مصرف بیش از حد کافئین می تواند منجر به علائمی مانند درد قفسه سینه، سردرگمی، توهم، تشنج و مشکل در تنفس شود. اگر شخصی این علائم را تجربه کرده است، لازم است سریعاً با اورژانس تماس بگیرد.
تحمل و وابستگی
مصرف مکرر کافئین می تواند به تحمل و وابستگی به این ماده منجر شود. تحمل هنگامی اتفاق میافتد که شما باید در هر بار، دوزهای بیشتر مصرف کنید تا همان تأثیرات یکسان قبلی را داشته باشد. وابستگی مستلزم نیاز به مصرف داشتن ماده برای جلوگیری از اثرات ناخوشایند عدم حضور ماده است.
چه مدت کافئین در سیستم شما باقی می ماند؟
اثر کافئین حدود یک ساعت بعد از مصرف به اوج خود می رسد اما ممکن است تا شش ساعت این اثرات تحریک کننده را احساس کنید.
اعتیاد
در حالی که استفاده از کافئین می تواند منجر به وابستگی جسمی یا روانی به آن شود اما تأثیر کافی بر سیستم پاداش مغز ندارد و در نتیجه اعتیاد واقعی ایجاد نمی کند. انستیتو ملی سوء مصرف مواد مخدر (NIDA) اعتیاد را به عنوان عواقب مزمن و غیرقابل کنترل از یک ماده با وجود پیامدهای منفی تعریف می کند. با این حال، افراد غالباً بطور اتفاقی از علاقه خود به قهوه و سایر نوشیدنی های حاوی کافئین به عنوان «اعتیاد» یاد می کنند.
مسمومیت با کافئین
در حالی که مصرف بیش از اندازه کافئین اعتیاد تلقی نمی شود، مسمومیت با کافئین به عنوان یک اختلال در DSM-5 شناخته می شود. مسمومیت با کافئین به عنوان مصرف بیش از 250 میلی گرم کافئین و به دنبال آن حداقل 5 علامت تعریف شده است که می تواند شامل بی قراری، هیجان، بی خوابی، ادرار بیش از اندازه، ناراحتی معده، تاکی کاردی و تحریک روانی باشد. این علائم باید باعث اختلال قابل توجه در عملکرد شود و نباید ناشی از وضعیت پزشکی دیگری باشد. فایده کوتاه مدت که از کافئین به شما می رسد می تواند با افزایش اضطراب در حالی که تحت تأثیر کافئین قرار دارید جبران شود.
تعدادی از اثرات ترک ناخوشایند کافئین
- سردرد
- کمبود انرژی
- لرزش
- تحریک پذیری
- اضطراب
- خستگی و خواب آلودگی
- مشکلات در تمرکز
- احساس ناخوشی
درمان اعتیاد به کافئین
اگر از مقدار زیادی کافئین استفاده می کنید (نوشیدن معادل بیش از سه فنجان چای یا قهوه در روز) ممکن است این امر تأثیر منفی بر سلامتی شما بگذارد. بنابراین کاهش مصرف را در برنامه خود قرار دهید. بهترین روش این است که به تدریج مصرف کافئین خود را کم کنید. انجام این کار وابستگی شما را به مرور کاهش می دهد و در عین حال اثرات منفی ترک را نیز به حداقل می رساند. مهم است که از همه منابع مختلف مصرفی شما از جمله غذاها، نوشیدنی های انرژی زا، کافئین، چای و نوشابه ها آگاه باشید. سعی کنید با جایگزین کردن آنها با کافئین پایین یا جایگزین های بدون کافئین، این منابع را به تدریج از بین ببرید.
1. آیا کافئین کارایی حافظه را بهبود می بخشد؟
برخی فکر می کنند کافئین کارایی حافظه را بهبود می بخشد، اگرچه براساس بررسی منتشر شده در سال 2015، شواهد تحقیقاتی برای این کار تایید شده است، تعدادی از مطالعات انجام شده در مورد بهبود حافظه با استفاده از نوشیدنی های انرژی زا همراه بود.
2. آیا مصرف کافئین باعث ناباروری می شود؟
یک تصور رایج این است که مصرف کافئین می تواند باعث ناباروری شود. یک مطالعه منتشر شده در سال 2017 نشان می دهد هیچ ارتباطی بین مصرف مقادیر کافئین (حدود 200 میلی گرم در روز یا کمتر) و مشکلات باروری وجود ندارد.
3. آیا قرص های کافئین و سایر محصولات با دوز بالا با مواد غذایی و نوشیدنی های حاوی کافئین متفاوت هستند؟
محصولاتی که حاوی مقادیر زیادی کافئین مانند قرص و پودر هستند، در حالی که از نظر شیمیایی با سایر اشکال محرک تفاوت ندارند، خطرات اضافی را به همراه دارند. از آنجا که این محصولات بسیار غلیظ هستند، اندازه گیری اختلاف بین دوز بی خطر و سمی دشوار است و این باعث افزایش خطر مصرف بیش از حد میشود.
