اختلال خواب (بی خوابی)، اختلالی است که در آن مشکل پر خوابی، کم خوابی، بی خوابی و بی قراری در خواب وجود دارد. مشکل در خواب گهگاه در اکثر افراد رخ میدهد، اما معمولاً فقط چند روز طول میکشد. سپس بدن بطور طبیعی خود را اصلاح میکند و افراد به الگوی عادی خواب برمیگردند. اما اگر بعد از گذشت چند ماه این مشکل بر طرف نشود، فرد دچار اختلای بی خوابی شده است. بی خوابی ممکن است کوتاه مدت (کمتر از سه هفته) یا مزمن باشد و بیش از سه هفته طول بکشد. اما آیا داروهای خواب آور و عوارض آنها را باید نادیده گرفت؟ سالها است که داروهایی مانند باربیتورات و بنزودیازپین ها بصورت بسیار ویژه و تنها در موارد ضروری به فردی که دچار این مشکل شده است تجویز میشود.
عوامل مؤثری که در بروز اختلال خواب وجود دارد، اما محدود به اینها نیستند عبارتند از:
- عادات بد خواب
- استرس
- داروها
- بیمار
- افسردگی
بی خوابی مزمن ممکن است استفاده از داروهای آرام بخش، خواب آور و روان درمانی را به دنبال داشته باشد. با این حال مهم است که روان پزشک یا روانشناس بالینی معالج یک ارزیابی تشخیصی کامل انجام دهد و همچنین سوابق مصرف دارو و مواد را نیز بررسی کند، تا تعیین کند که آیا این بی خوابی ثانویه به دلیل شرایط دیگری است که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد یا خیر. مطالعات نشان داده اند که بهترین راهبردهای درمان بی خوابی، شامل اصلاح رفتار است.
داروهای خواب آور و آرام بخش به طور کلی با افزایش فعالیت گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) که یک انتقال دهنده عصبی در مغز است کار میکنند. انتقال دهنده های عصبی مواد شیمیایی هستند که توسط مغز تولید و منتشر میشوند و به گیرنده های روی اعصاب دیگر متصل میشوند و بعنوان وسیله ای برای ارتباط بین اعصاب عمل میکنند. افزایش فعالیت GABA در مغز باعث خواب آلودگی می شود و خواب را تسهیل یا حفظ می کند.
برای چه شرایطی از داروهای خواب آور استفاده می شود؟
داروهای خواب آور برای درمان بی خوابی استفاده میشوند که با مشکلات به خواب رفتن یا حفظ خواب مشخص میشود. خواب آورهای خاصی مانند اینترمزو (زولپیدم تارتارات) را که توسط روانپزشک می توان برای بی خوابی شامل بیدار شدن در نیمه شب و به دنبال آن مشکل در بازگشت به خواب استفاده کرد.
پیشنهاد میکنیم بخوانید: بهترین روش درمانی برای بی خوابی چیست؟
آیا بین خواب آورها تفاوت هایی وجود دارد؟
داروهای خواب آور مختلفی وجود دارد که برای درمان بی خوابی استفاده میشود. تفاوت اصلی بین داروهای خواب آور مختلف نیمه عمر آنهاست. یعنی مدت زمان فعال بودن دارو در بدن. نیمه عمر، نوع و مدت اثرات خواب آور و عوارض جانبی ناخواسته را تعیین میکند. زمانی که داروهای خواب آور نیمه عمر طولانی دارند، خود دارو یا مواد شیمیایی که بدن از دارو میسازد با مصرف شبانه تجمع پیدا میکند. این میتواند باعث اختلال در عملکردهای طبیعی در طول روز شود که شامل تفکر و مهارت های حرکتی است. همچنین به دلیل اثر انتقالی داروی خواب آور، خطر تداخل با سایر داروها بیشتر است. در مقابل، هنگامی که داروهای خواب آور با نیمه عمر کوتاه مصرف میشوند، داروها قبل از مصرف دوز بعدی یا مصرف داروهای دیگر از بدن خارج میشوند. بنابراین اثرات انتقالی حداقل است یا وجود ندارد و بر تفکر و مهارت های حرکتی تأثیر نمیگذارد.
چند نمونه از داروهای خواب آور چیست؟
1. غیر باربیتورات ها
بنزودیازپین ها
بنزودیازپین ها کاربردهای مختلفی دارند که شامل ایجاد آرامش و خواب، رفع اضطراب، بی قراری و اسپاسم عضلانی و پیشگیری از تشنج میشود. بطور کلی آنها به افزایش کل زمان خواب کمک میکنند. بنزودیازپین ها ممکن است مسائل مربوط به وابستگی، سمیت و سوء مصرف را بوجود بیاورند.
نمونه هایی از بنزودیازپین ها:
- Prosom استازولام
- Dalmane فلورازپام
- Doral کوازپام
- Restoril تمایزپام
- Halcion تریازولام
- Valium دیازپام
غیر بنزودیازپین ها
این دسته جدیدتری از داروها هستند که برای درمان کوتاه مدت بی خوابی استفاده میشوند. آنها باعث میشوند که شروع خواب سریعتر اتفاق بیفتد و اجازه میدهند مدت طولانی تری در طول شب بخوابید. غیر بنزودیازپین ها نیمه عمر کوتاهی دارند و شانس کمتری برای ایجاد وابستگی، تحمل و اختلال در فعالیتهای روزانه به دلیل اثرات انتقالی دارند.
نمونه هایی از غیر بنزودیازپین ها:
- ایمیدازوپیریدین ها: زولپیدم
- سوناتا: پیرازولوپیریمیدین ها
- محرک گیرنده ملاتونین: روزرم
- نوتکس: کلرال هیدرات
- پریسدکس
- لونستا
دسته دیگری از داروهایی که به درمان بی خوابی کمک میکند که اخیراً در دسترس قرار گرفته است. با کاهش فعالیت در سیستم بیداری (هیپوتالاموس جانبی) مغز ما بجای افزایش فعالیت در مراکز خواب مغز ما عمل میکند. سوورکسانت (بلسومرا)، یک آنتاگونیست اورکسین است که فعالیت در مرکز بیداری را کاهش می دهد و در نتیجه خواب را تقویت می کند. تصور می شود که به طور کلی بی خطر است و به خوبی قابل تحمل است، اما برای برخی از بیماران ممکن است عوارض جانبی داشته باشند.
2. باربیتورات ها
باربیتورات ها برای درمان اضطراب، بی خوابی و اختلالات تشنج استفاده می شود.با این حال، به دلیل در دسترس بودن بنزودیازپین ها و غیر بنزودیازپین ها، اغلب آنها توسط روانپرشک ها تجویز نمی شوند. باربیتورات ها می توانند اعتیادآور باشند و علائم ترک قوی و اثرات بازگشتی (اغراق آمیز) روی خواب حرکت سریع چشم (REM) داشته باشند، زمانی که ناگهان متوقف شوند و می توانند با خواب تداخل کنند. بنابراین، توصیه می شود باربیتورات ها را با کاهش آهسته دوز آنها در یک دوره بیش از پنج یا شش روز زیر نظر متخصص متوقف کنید. همچنین استفاده از دوز صحیح باربیتورات ها مهم است زیرا مصرف بیش از حد ممکن است منجر به کما یا مرگ شود.
تفاوت اصلی بین باربیتورات ها نیمه عمر آنها (مدت اثر آنها) است. داروهایی مانند سکوباربیتال سدیم و پنتوباربیتال سدیم کوتاه اثر هستند، در حالی که داروهایی مانند آموباربیتال سدیم و بوتاباربیتال دارای اثر متوسط هستند و فنوباربیتال و مفوباربیتال طولانی اثر هستند.
نمونه هایی از باربیتورات ها:
- نمبوتال (فنوباربیتال)
- مبارال (مفوباربیتال)
- آمیتال سدیم (آموباربیتال سدیم)
- بوتیزول (بوتاباربیتال سدیم)
- سکونال سدیم پولولز (سکوباربیتال سدیم)
3. کمک های خواب بدون نسخه
توصیه می شود برای مشاوره در مورد هر یک از گزینه های دارویی مختلف خریداری شده در داروخانه با داروساز صحبت کنید.
نمونه هایی از کمک های خواب بدون نسخه:
- Unisom Nighttime Sleep-Aid
- Dormin
- Nytol
- Simply Sleep
- Sominex
- Extra Strength Tylenol PM
- Diphenhydramine hydrochloride
- Excedrin P.M.
- فرمولاسیون ملاتونین بدون نسخه
4. داروهای ضد پارکینسون (آگونیست های دوپامین)
این داروها ممکن است برای درمان شرایطی استفاده شوند که به اختلال خواب کمک می کنند، مانند سندرم پای بی قرار و اختلال حرکتی دوره ای اندام ها (سندرم میوکلونوس شبانه).
نمونه هایی از داروهای ضد پارکینسون:
- Sinemet، Sinemet CR، Lodosyn کاربیدوپا-لوودوپا
- Parlodel بروموکریپتین مزیلات
- Requip، Requip Xl (ropinirole Hcl)
- Permax گولید مزیلات
- Mirapex پرامیپکسول
5. مواد افیونی
این داروها ممکن است برای درمان شرایطی که به اختلال خواب کمک می کنند، مانند سندرم پاهای بی قرار به عنوان داروی خط دوم استفاده شوند.
- سولفات کدئین (کدئین)
- کامبونوکس (اکسی کدون HCI و ایبوپروفن)
- اندوست (اکسی کدون و استامینوفن)
- پرکوست (اکسی کدون و استامینوفن)
- پرکودان (آسپرین، اکسی کدون هیدروکلراید)
- متادوز (متادون)
- دی هیدرومورفین
6. داروهای ضد تشنج
این داروها ممکن است برای درمان شرایطی استفاده شوند که به اختلال خواب کمک می کنند، مانند سندرم پای بی قرار، سندرم شب خوری، اختلال حرکتی دوره ای اندام ها، و بی خوابی مرتبط با اختلال دوقطبی.
نمونه هایی از داروهای ضد تشنج:
- تگرتول (کاربامازپین)
- کارباترول (کاربامازپین طولانی رهش)
- دپاکن (اسید والپروئیک)
- دپاکوت (دیوالپروکس سدیم)
- نورونتین (گاباپنتین)
7. ضد مخدرها
این داروها ممکن است برای بهبود بیداری در طول روز و برای کنترل خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و از دست دادن کنترل عضلانی در افراد مبتلا به نارکولپسی استفاده شوند.
نمونه هایی از داروهای ضد مخدر:
- Provigil مودافینیل
- Nuvigil آرومودافینیل
- Xyrem سدیم اکسی بیت
عوارض جانبی داروهای خواب آور عبارتند از:
- سردرد
- عصبی شدن
- تهوع
- پرحرفی
- تشویش و واهمه
- تحریک پذیری
- سردرگمی
- سرخوشی
- احساس آرامش
- ضعف
- لرزش
- عدم تمرکز
- اختلالات هماهنگی
- افسردگی
- رویا دیدن/ کابوس
- بی خوابی
- تپش قلب
- دردهای قفسه سینه
- ضربان قلب بالا
- رفتارهای غیرطبیعی در حین خواب و سایر فعالیت های مرتبط با خواب و راه رفتن در خواب
عوارض جانبی مربوط به معده و روده عبارتند از:
- سوزش سر دل
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- یبوست
- درد شکم
- از دست دادن اشتها
- تغییرات در طعم دهان
- خشکی دهان
- ترشح بیش از حد بزاق (نادر)
در صورت تداوم یا بدتر شدن هر یک از این عوارض، باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود.
منبع: rxlist.com
