انواع اختلالات شخصیت و گروه های آن همراه با درمان

آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که شخصیت انسان چگونه شکل می‌گیرد و چرا برخی افراد به گونه‌ای رفتار می‌کنند که برای دیگران غیرعادی به نظر می‌رسد؟ اختلالات شخصیت رازهایی عمیق و پیچیده در ساختار روان انسان دارند که درک آن‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا رفتارهای انسان را بهتر بفهمیم. در این مقاله، ما به بررسی سه گروه اصلی اختلالات شخصیت می‌پردازیم و سفری رمزآلود به دنیای ذهن انسان آغاز می‌کنیم.

اختلالات شخصیت چیست؟

اختلالات شخصیت، الگوهای پایدار و غیرعادی در فکر، احساس و رفتار هستند که باعث مشکلات در روابط اجتماعی و عملکرد شخصی می‌شوند. افراد مبتلا به این اختلالات اغلب از دیدگاه خودشان کاملاً طبیعی عمل می‌کنند، اما از نظر دیگران، رفتار آن‌ها غیرقابل‌درک است.

گروه A: شخصیت‌های دورافتاده و رمزآلود

گروه A شامل اختلالات شخصیت پارانوئید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپال است. این افراد اغلب در دنیای خود زندگی می‌کنند، با دیگران ارتباط اندکی دارند و رفتارشان پر از رمز و راز است.

پارانوئید: شک و تردید بی‌پایان

تصور کنید هر نگاه یا کلمه‌ای که از دیگران می‌بینید، تهدیدی برای شما باشد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید همیشه در حالت دفاعی هستند و به سختی می‌توان به اعتماد آن‌ها دست یافت. برای مثال، آن‌ها ممکن است هر پیام ساده‌ای را به عنوان توطئه‌ای علیه خود تفسیر کنند.

اسکیزوئید: تنهایی به انتخاب

افراد مبتلا به اختلال اسکیزوئید، زندگی در انزوا را انتخاب می‌کنند. آن‌ها نیازی به روابط نزدیک ندارند و از ارتباطات اجتماعی دوری می‌کنند. شاید تصور کنید که این افراد احساساتی ندارند، اما حقیقت این است که آن‌ها به سادگی دنیای خود را ترجیح می‌دهند.

اسکیزوتایپال: مرز باریک بین واقعیت و تخیل

زندگی این افراد شبیه دنیای داستان‌های علمی‌تخیلی است. آن‌ها افکار عجیب و غریب دارند، گاهی احساس می‌کنند قدرت‌های ماورایی دارند یا دنیا را از زاویه‌ای کاملاً متفاوت می‌بینند. برای مثال، ممکن است باور داشته باشند که افکارشان می‌تواند بر دیگران تأثیر بگذارد.

گروه B: درام‌های پرهیاهوی ذهنی

گروه B شامل اختلالات شخصیت نمایشی، خودشیفته، مرزی و ضد اجتماعی است. این گروه با احساسات شدید، رفتارهای تکانشی و روابط پرتنش شناخته می‌شود.

نمایشی: زندگی یک صحنه است

افراد نمایشی عاشق جلب توجه هستند. هر مکالمه‌ای برای آن‌ها فرصتی است تا در مرکز توجه باشند. آن‌ها به شدت احساساتی هستند و از کوچک‌ترین فرصت‌ها برای نمایش احساسات خود استفاده می‌کنند.

خودشیفته: آینه‌ای از من

تصور کنید که تمام دنیا باید حول محور شما بچرخد. افراد خودشیفته خود را خاص و برتر می‌بینند. برای مثال، آن‌ها ممکن است انتظار داشته باشند که در هر جمعی تحسین شوند، حتی اگر هیچ کار خاصی انجام نداده باشند.

مرزی: زندگی بر لبه تیغ

افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی با احساسات ناپایدار و ترس شدید از طرد شدن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. یک لحظه عاشق شما هستند و لحظه‌ای دیگر از شما متنفر. این تغییرات سریع و شدید می‌تواند روابط آن‌ها را به چالش بکشد.

ضد اجتماعی: فراتر از قوانین

قوانین؟ برای این افراد فقط یک مانع هستند. آن‌ها به راحتی دروغ می‌گویند، دزدی می‌کنند یا حتی به دیگران آسیب می‌رسانند بدون اینکه احساس گناه کنند. رفتارهای آن‌ها اغلب خطرناک و بی‌رحمانه است.

گروه C: ترس‌های پنهان و اضطراب‌های عمیق

گروه C شامل اختلالات شخصیت اجتنابی، وابسته و وسواسی-جبری است. این گروه با ترس و اضطراب‌های مزمن شناخته می‌شود.

اجتنابی: فرار از انتقاد

زندگی این افراد پر از ترس از رد شدن است. آن‌ها به سختی روابط نزدیک برقرار می‌کنند، زیرا از انتقاد یا تمسخر می‌ترسند. برای مثال، ممکن است دعوت به یک مهمانی را رد کنند چون نگران‌اند که دیگران درباره آن‌ها قضاوت کنند.

وابسته: نیاز به دیگران

این افراد همیشه به دنبال کسی هستند که از آن‌ها حمایت کند. برای مثال، ممکن است تصمیم‌های ساده‌ای مانند انتخاب غذا در رستوران را بدون مشورت با دیگران نتوانند بگیرند.

وسواسی-جبری: کمال‌گرایی بی‌پایان

این افراد با کمال‌گرایی و نیاز به کنترل همه چیز شناخته می‌شوند. برای مثال، ممکن است ساعت‌ها وقت صرف کنند تا یک گزارش بی‌نقص بنویسند، حتی اگر زمان کافی برای انجام آن نداشته باشند.

چگونه می‌توان اختلالات شخصیت را تشخیص داد؟

تشخیص اختلالات شخصیت نیاز به ارزیابی حرفه‌ای دارد. متخصصان روانشناسی از تست‌ها و مصاحبه‌های تخصصی استفاده می‌کنند تا الگوهای رفتاری و فکری افراد را شناسایی کنند.

انواع درمان برای اختلالات شخصیت وجود دارد؟

بله، درمان اختلالات شخصیت به طور کلی چندین رویکرد دارد که بسته به نوع اختلال، شدت علائم، و نیازهای فردی بیمار، انتخاب می‌شوند. در ادامه به انواع اصلی درمان‌ها اشاره می‌کنم:

1. روان‌درمانی (Psychotherapy)

روان‌درمانی یا گفتار درمانی، رویکرد اصلی در درمان اختلالات شخصیت است. روش‌های رایج عبارتند از:

الف) درمان شناختی-رفتاری (CBT)

• به شناسایی و تغییر الگوهای فکری و رفتاری ناسالم کمک می‌کند.
• برای اختلالات مانند اجتنابی یا مرزی مؤثر است.

ب) رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)

• طراحی‌شده برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی.
• روی تنظیم احساسات، تحمل استرس، و بهبود مهارت‌های ارتباطی تمرکز دارد.

ج) روان‌درمانی پویشی (Psychodynamic Therapy)

به بررسی تأثیر تجربیات گذشته، روابط اولیه، و تعارضات ناخودآگاه در شکل‌گیری شخصیت می‌پردازد.

د) درمان مبتنی بر طرحواره (Schema Therapy)

ترکیبی از CBT و روان‌درمانی پویشی.

برای بازسازی طرحواره‌های ناسالم که از کودکی شکل گرفته‌اند، استفاده می‌شود.

2. دارودرمانی (Medication)

داروها نمی‌توانند اختلال شخصیت را درمان کنند، اما می‌توانند علائم همراه مانند اضطراب، افسردگی، یا تکانشگری را مدیریت کنند.

• داروهای ضدافسردگی: برای علائم افسردگی و اضطراب.
• داروهای ضدروان‌پریشی: برای افکار پارانوئید یا رفتارهای غیرعادی (در اسکیزوتایپال یا مرزی).
• داروهای تثبیت‌کننده خلق: برای کاهش نوسانات خلقی.
• داروهای ضد اضطراب: در شرایط خاص برای مدیریت اضطراب.

نتیجه‌گیری

اختلالات شخصیت، رازهای عمیق ذهن انسان را نشان می‌دهند. درک این اختلالات می‌تواند به ما کمک کند تا با دیگران بهتر ارتباط برقرار کنیم و آن‌ها را بدون قضاوت درک کنیم. آیا تا به حال کسی را دیده‌اید که رفتارهای او شبیه این توصیفات باشد؟ شاید اکنون نگاهتان به آن‌ها تغییر کرده باشد.

منابع:

• DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی)
• کتاب "شخصیت و رشد انسانی" اثر النور مک‌کوبین
• کتاب "نظریه‌های شخصیت" نوشته جسی فیست و گرگوری جی. فیست