اختلال یادگار خواهی چیست؟

اختلال یادگارخواهی (Fetishism) یکی از انواع اختلالات جنسی است که در آن فرد به اشیاء بی جان یا قسمت هایی از بدن که معمولاً با تمایلات جنسی مستقیم مرتبط نیستند، به شکل غیرعادی و شدید دلبستگی جنسی پیدا می کند. این اشیاء یا قسمت ها می توانند شامل کفش، لباس زیر، مو، دست، پا، و حتی مواد خاصی مانند چرم یا لاستیک باشند. این دلبستگی ممکن است به حدی شدید باشد که فرد بدون این اشیاء قادر به تجربه لذت جنسی یا برانگیختگی جنسی نباشد.

در اختلال یادگارخواهی، فرد به جای برقراری ارتباط جنسی با یک شریک جنسی، بیشتر به تعامل با اشیاء یا بخش های بدن مرتبط با فانتزی های خود تمرکز می کند. این نوع اختلال می تواند در زندگی فردی و اجتماعی فرد مشکلاتی ایجاد کند، چرا که ممکن است فرد به دلیل این تمایلات خاص خود دچار احساس شرم، گناه یا انزوای اجتماعی شود. همچنین، در موارد شدیدتر، یادگارخواهی می تواند منجر به رفتارهای خطرناک یا غیرقانونی شود، به ویژه اگر فرد تلاش کند به صورت مخفیانه به اشیاء مورد علاقه اش دست یابد.

علل بروز اختلال یادگارخواهی هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما برخی نظریه ها به عوامل روانی، تربیتی و حتی بیولوژیکی اشاره می کنند. از نظر درمان، روان درمانی به ویژه از نوع شناختی-رفتاری (CBT) می تواند در کمک به فرد برای مدیریت تمایلات و کاهش وابستگی به اشیاء مؤثر باشد. در برخی موارد، داروها نیز ممکن است برای کنترل میل های جنسی شدید یا همزمانی با سایر اختلالات روانی تجویز شوند.

عضوخواهی (partalism) با اختلال یادگارخواهی (fetishism) تفاوت دارد

در عضو خواهی بیمار فعالیت خود را تنها به یک قسمت از بدن معطوف میکند و به قسمتهای دیگر بدن توجهی نمی کند؛ مانند فرج لیسی (cunnilingus disorde)، قضیب لیسی (fellatio disorder) و اختلال خاص (gender dysphoria disorder). زیگموند فروید معتقد بود سطوح مخاطی بدن شهوت زا هستند و قادرند احساس لذت ایجاد کنند.

پیشنهاد می کنیم این مقاله را بخوانید؛ خدمات مشاوره جنسی و سکس تراپی

روانشناسی اختلال یادگارخواهی

در روانشناسی اختلال یادگارخواهی، فتیش یا یادگار (از جمله کفش، لباس، لباس زیر، چکمه، دستکش) مربوط به دوره خاصی است که در زمان کودکی بیمار، با او ارتباط نزدیک داشته است. این تداعی می تواند به لحاظ روحی برای بیمار، مورد نیاز یا آسیب رسان باشد. اختلال یادگارخواهی در دوره کودکی یا نوجوانی در بیمار شکل میگیرد ولی پس از استقرار، در وجود او مزمن می شود که معمولاً با خود ارضایی همراه است و از دیدگاه فروید با ترس از اختگی به عنوان نماد احلیل تفسیر می‎شود. البته افراد در جوانی هم ممکن است به این اختلال دچار شوند، اما تمرکز بیشتر بر روی این موضوع است که بروز اختلال یادگارخواهی با دوره کودکی بیمار مرتبط است. اینکه چه افرادی برای این اختلال دیاگنوز می شوند و تشخیص ابتلاء به اختلال یادگارخواهی میگیرند، در گرو داشتن شرایطی به شرح زیر است:

• شرحی که پیرامون اختلال یادگارخواهی داده شد، حداقل به مدت 6 ماه در بیمار دیده شود و به صورت بخشی از رفتار طبیعی جنسی او درآید.
• تخیلات، امیال و رفتارهای جنسی با اشیاء بی جان و غیر جنسی موجب کاهش عملکرد شغلی و تعاملات اجتماعی فرد شده باشند.
• اشیائی که در اختلال یادگارخواهی مد نظر هستند، با لباس های زنانه که در مبدل پوشی به کار می روند، یا وسائل تحریک جنسی نظیر ویبراتور کاملاً متفاوت هستند.
• یادگار یا شئ غیر زنده، منبع اصلی تحریک و ارضاء جنسی و برای این کار کاملاً ضروری است.
• بیمار به طور مکرر دچار این تخیلات و تحریکات جنسی به وسیله اشیاء غیر جنسی می شود.
• اختلال یادگارخواهی در بیمار با اضطراب، پریشانی و کاهش عملکرد در زمینه های اجتماعی و شخصی همراه است.

درمان اختلال یادگارخواهی

نظریه پردازان رفتاری معتقدند به وجود آمدن اختلال یادگارخواهی در شخص، ناشی از مدل های یادگیری است. به این صورت که شخص در کودکی قربانی یا مشاهده گر یک رفتار نامناسب جنسی بوده است و یاد گرفته آن رفتار را تقلید کند. نظریه پردازانی که بر مدل های جبرانی تمرکز دارند، بروز اختلال یادگارخواهی را ناشی از محرومیت فرد از رابطه جنسی بهنجار و جستجوی رضایت جنسی در رفتارهای کمتر پذیرفته شده می دانند. برخی از روانشناسان معتقدند افرادی که به اختلال یادخواهی مبتلا می شوند، افرادی هستند که ترس از تحقیر شدن و یا شک به قدرت های مردانگی خود دارند و از این رو به اجسام روی می آورند و نیاز جنسی خود را با اشیاء برطرف میکنند چون یقین دارند در مقابل آن اشیاء احساس ناتوانی نخواهند کرد.

بنابراین با توجه به اینکه روانشناس با کدام رویکرد به اختلال یادگارخواهی نگاه میکند، روش های درمان اختلال یادگارخواهی میتوانند متفاوت باشند. اما قدر مسلم این است که جلسات روان درمانی باید طولانی مدت باشند و روانشناس شناخت خوب و کاملی نسبت به بیمار و گذشته اش، افکارش، خواسته هایش، نیازهایش و تمایلات جنسی اش به دست آورد تا بتواند به وسیله روان درمانی و دارو درمانی بیمار را به مسیر سلامتی و بهبود هدایت کند. داروهای کاهش دهنده استرس و اضطراب باعث می شوند بیمار کمتر دچار استرس و حواس پرتی شود و با تمرکز بیشتری جلسات روان درمانی را دنبال کند. تجربه مداوای بیماران مبتلا به اختلال یادگارخواهی حاکی از این است که ترکیب دارو درمانی با درمان شناختی – رفتاری، همچنین روانکاوی، میتواند در درمان این اختلال مفید واقع شود.

فتیشیسم چیست؟

بنابراین با توجه به مطالب گفته شده در مورد اختلال یادگارخواهی و پاسخ به این پرسش که فتیشیسم چیست، باید بگوئیم که فتیشیسم، علاقه به یادگار یا (Fetish) است که شئ خاصی را در رابطه با دوره کودکی بیمار تداعی و نیاز روانی بیمار به رابطه جنسی را به شکلی غیر معمول برطرف میکند. افراد مبتلا به این اختلال، به طور مکرر در انحراف جنسی خود گرفتار هستند و پس از هر بار بروز این رفتار، احساس شرم و گناه را تجربه می کنند. آنها بارها تصمیم میگیرند که این رفتار را کنار بگذارند ولی موفق نمی شوند؛ زیرا قادر به کنترل تکانه نیستند. در شرایط استرس زا، افسردگی یا اضطراب، احتمال اینکه این رفتارها را بیشتر بروز دهند، بیشتر است. روش های درمانی بینش مدار، رفتار درمانی، دارو درمانی یا ترکیب دارو درمانی با روش های گفته شده، می توانند به بیمار کمک کنند به این اختلال غلبه کند.