اختلالات روانی شامل مجموعه ای از بیماری هایی هستند که با ذهن و روان انسان سر و کار داشته و نشانه های خاصی دارند. این علائم و نشانه ها شیوه زندگی فرد مبتلا را تحت تاثیر قرار داده و سبب ایجاد رنج، آشفتگی و پریشانی وی در زندگی روزانه خود و اطرافیانش می شوند. در زندگی امروزی با پیشرفت علم اختلالات روانی بر اساس علائم و نشانه هایی که دارند تقسیم بندی شده و با توجه به همین تقسیم بندی روش های درمانی جداگانه ای نیز دارند. آگاهی و داشتن اطلاعات کامل از نشانه ها و انواع اختلالات روانی نه تنها برای دانشجویان رشته روانشناسی مهم بوده بلکه برای افراد دیگر نیز دارای اهمیت می باشد تا در اثر آگاهی از آنها به مشکلات خود و یا اطرافیانش رسیدگی نمایند.
انواع اختلالات روانی
همانطور که گفته شد شناخت انواع اختلالات روانی برای تمامی افراد از اهمیت زیادی برخوردار است تا از این طریق بتواند در صورت بروز مشکل با آگاهی کامل اقدام به درمان آن نمایند در نتیجه اکنون به بررسی انواع اختلالات روانی می پردازیم.
1. اختلال دو قطبی و اختلالات روانی مرتبط
اگر فردی دچار اختلال دو قطبی باشد در خلق و خو و همچنین در فعالیت ها و میزان انرژی وی تغییرات چشمگیری به وجود می آید. اختلال دو قطبی در اکثر مواقع شامل تغییرات احساسی میان حالت افسردگی و حالت سرخوشی است. این اختلال در برگیرنده دو مورد زیر است:
شیدایی
دوره شیدایی مدت زمانی است که فرد دارای حالت های خوشحالی، با حوصله، پر انرژی و سرخوشی بوده و چنین حالاتی در وی مشاهده می شود. در برخی از مواقع نیز فرد مبتلا رفتاری کاملاً برعکس نشان داده و تبدیل به یک انسان پریشان و منزوی می شود.
دوره های افسردگی
دوره های افسردگی با احساس بد اخلاقی و نبود هیچگونه ذوقی برای انجام کارهای روزانه و تفریحات قابل تشخیص و شناسایی بوده و حتی ممکن است فرد در این حالت احساس گناه، عصبانیت شدید و خستگی داشته باشد. وقتی فردی مبتلا به این نوع از اختلالات روانی می شود نه تنها به افسردگی فکر کرده و یا در خواب آن نیز اختلال ایجاد می شود بلکه ممکن است از انجام دادن فعالیت هایی که در گذشته از آن لذت می برد سر باز زده و دیگر اشتیاقی برای انجام دوباره آنها نداشته باشد. مشاهده هر دو نوع اختلال دو قطبی (شیدایی، افسردگی) برای شخصی که خودش و یا نزدیکانش دارای این مشکل شده اند ممکن است ترسناک بوده و فرد مبتلا دچار سردرگمی شود. این نوع از اختلالات روانی می توانند با استفاده از انواع داروها و به کمک روان درمانی کنترل شده و به مرور زمان فرد بهبود یابد.
2. اختلالات تکوین عصبی
منظور از اختلالات تکوین عصبی از جمله مواردی هستند که اگر افراد به آنها مبتلا شوند در دوران نوزادی، کودکی و یا نوجوانی قابل تشخیص می باشند. موارد زیر از جمله این اختلالات روانی می باشند:
کم توانی ذهنی
این اختلال در گذشته با عنوان عقب ماندگی ذهنی شناخته می شد که اکنون به آن اختلال تکوینی ذهنی نیز گفته می شود. کم توانی ذهنی در سنین قبل از 18 سالگی شده و با کمبود در عملکرد های ذهنی و برخوردهای متناسب با آنها قابل تشخیص است. اگر می خواهید از وجود این نوع از اختلالات روانی در فرزند خود متوجه شوید می توانید از طریق تست های ضریب هوشی مطلع این موضوع شده و اگر ضریب هوشی فرزندتان پایین تر از 70 بود می تواند نشان دهنده وجود محدودیت در او باشد. رفتار های انطباقی شامل مهارت های روزمره و عملی همچون خود مراقبتی، تعامل اجتماعی و مهارت های زندگی می باشند.
تاخیر کلی در رشد
این تاخیر در رشد به مهارت های شناختی، گفتاری، زبانی، حرکتی و عملکرد اجتماعی مربوط بوده و برای ناتوانی های رشدی کودکان زیر پنج سال صدق می کند. این موضوع اغلب به دلیل تشخیص موقت و کوتاه مدت برای کودکانی صورت می گیرد که هنوز سن کمی داشته و آزمون های IQ آن ها استاندارد می باشد اما زمانی که کمی بزرگتر شده و به سنی برسند که توانایی انجام یک تست هوش استاندارد را داشته باشند امکان دارد ناتوانی های ذهنی در آنها دیده شود.
اختلالات ارتباطی
اختلالات ارتباطی شامل مواردی هستند که توانایی عملکرد، درک و یا تشخیص زبان و گفتار را تحت تاثیر قرار می دهند. چهار نوع متفاوت از اختلالات روانی - ارتباطی وجود دارند که این چهار نوع عبارتند از:
- اختلال زبان
- اختلال صدای گفتار
- اختلال فصاحت گفتار (لکنت زبان)
- اختلال ارتباط اجتماعی (عملی).
3. اختلالات اضطرابی
اختلالات اضطرابی که از جمله اختلالات روانی به حساب می آیند شامل مواردی هستند که با نگرانی، ترس بیش از اندازه و مستمر و همچنین اختلالات روانی - رفتاری مرتبط با آن شناخته می شوند. بهتر است یک تعریف درست از ترس و استرس در ذهن خود داشته باشید تا بتوانید از نوع از اختلالات روانی را به خوبی درک کنید. ترس نوعی واکنش احساسی به یک تهدید است که ممکن است این تهدید حتی واقعی نبوده و فقط یک تصور باشد در نتیجه اضطراب نیز پیش بینی تهدیدی می باشد که امکان دارد در آینده رخ دهد. انواع این اختلالات عبارتند از:
اخلال اضطراب فراگیر GAD
اختلال اضطراب فراگیر به همراه نگرانی و دلهره شدید در رابطه با وقایع روزمره به چشم می خورد. برخی از استرس ها و نگرانی ها کاملاً عادی بوده و بخشی از زندگی یک فرد معمولی به شمار می روند اما این نوع از اختلالات روانی (GAD) در حدی زیاد است که سبب می شود تا در سلامت و عملکرد زندگی فرد تاثیرات منفی گذاشته و وی را بیمار کند.
اختلال آگورافوبیا (ترس از مکان های شلوغ)
افراد دچار اختلالات روانی آگورافوبیا در مکان های عمومی پر جمعیت و شلوغ خود را نشان می دهند. افراد مبتلا وقتی در مکان های شلوغ قرار می گیرند می ترسند تا در صورت بروز مشکل اگر قصد فرار داشته باشند این قصد آنها با موفقیت انجام نشده و نتوانند فرار کنند. به دلیل وجود ترس بیش از حد در افراد مبتلا به آگورافوبیا این افراد از مکان های شلوغ دوری کرده و در موارد شدید تر سعی می کنند تا از منزل خود خارج نشوند.
اختلال اضطراب اجتماعی
یکی دیگر از اختلالات روانی اختلال اضطراب اجتماعی بوده و در میان انواع اختلالات روانی شایع می باشد. در این اختلال افراد از اینکه مورد اشاره و یا قضاوت قرار گیرند استرس داشته و اضطراب ناشی از چنین اختلالی ممکن است در زندگی فرد تاثیرات منفی گذاشته و نتواند به راحتی در مدرسه، دانشگاه، سر کار و سایر مکان های عمومی حضور پیدا کند.
4. اختلالات روانی مربوط به استرس
اختلال روانی که ریشه آن استرس در فرد باشد شامل آسیب روحی و اختلالات ناشی از عوامل استرس آور می باشند. از جمله اختلالات روانی که به استرس مربوط هستند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
اختلال استرس حاد
اختلال استرس حاد با وجود اضطراب بیش از اندازه تا سی روز بعد از رو در رویی با حادثه خود را نمایان می کند. برای مثال از جمله حادثه های ناگوار که منجر به بروز چنین اختلالی می شوند میتوان به تصادف، شاهد مرگ عزیزان، جنگاشاره کرد. در نتیجه چنین مشکلاتی می توانند منجر به ایجاد نشانه هایی همچون ناتوانی در یادآوری کردن جنبه های مهم، گذشته نماییدر فرد شوند.
منبع: medlineplus.gov
