شاید اینطور به نظر آید که کودک در حال بازی کردن، صرفاً بازی میکند، اما باید بدانیم که کودکان نوپا، در حین بازی کردن، مهارت های حرکتی و جسمانی خاصی را به محض دست یافتن به توان عضلانی لازم تمرین می کنند. آنها در حین بازی، حس تعادل، هماهنگی عضلانی و حرکتی و کنترل حرکات بدنشان را تمرین می کنند. یادگیری هر مهارت جدید باعث میشود که آنها به سمت یادگیری مهارت بعدی حرکت کنند. این روند منجر به رشد مهارت های حرکتی و فیزیکی پیچیده تر و رشد یافته تری خواهد شد. مهارت هایی مانند طناب زدن، شوت زدن به توپ در حال حرکت، تنها بعد از طی شدن این فرایند بدست خواهند آمد.
علاقه کودکان به بازی های حرکتی
کودکان نوپا همواره خواهان بازی های حرکتی بیشتر هستند، این علاقه ذاتی در آنها باعث فراهم شدن موقعیت بیشتر برای تمرین خواهد شد. باید بدانیم که بازی و یادگیری در خلال بازی جز فعالیت های طبیعی کودکان نوپاست، در نتیجه مهارت ورزی در فعالیت های جسمانی و حرکتی برای کودکان جذاب و سرگرم کننده است. والدین باید موقعیت هایی را ایجاد کنند که در طی آن کودک بتواند مهارت های رشدی جدیدی که کسب کرده را تمرین کند. البته باید همواره مراقب کودکان نوپا بود.
در کنار رشد مهارت های جسمانی و حرکتی، کودکان نوپا در حیطه های دیگری نیز در حال رشد کردن هستند! این حوزه ها شامل تفکر و هیجان هستند. برای تحریک این توانایی ها در کودک، از او سوالاتی بپرسید، موقعیت هایی را فراهم کنید که کودک در آنها به اکتشاف بپردازد، از قوه تخیل و خیال پردازی خود استفاده کند و بعضی مهارت های حرکتی ظریف (مانند رنگ امیزی و نقاشی کردن) را تمرین کند.
پیشنهاد می کنیم بخوانید: اسباب بازی امن و مناسب برای کودک
در ادامه به بعضی مهارت های حرکتی که کودکان نوپا در این سنین (1 تا 2 سال) در حال کسب آنها هستند اشاره می شود:
مهارت های حرکتی کودکان (1 تا 2 سال)
- بتواند مستقلانه راه برود
- اشیا را هنگام راه رفتن با خود حمل کند
- بتواند خم و دولا شود
- بتواند دویدن را آغاز کند
- بتواند به سمت عقب راه برود
مهارت های حرکتی کودکان بزرگتر (2 تا 3 سال)
- بتواند 1 تا 2 ثانیه روی یک پا بایستد
- بدون اینکه بیافتد خم شود
- به خوبی بدود
- توپ را به سمت جلو شوت کند
- بتواند سه چرخه را پدال بزند
- بتواند توپ را بالای سرش پرتاب کند
برای کودکان 1 تا 3 سال این حجم فعالیت توصیه می شود
- حداقل نیم ساعت فعالیت جسمانی ساختار مدار (زیر نظر و راهنمایی بالعین)
- حداقل یک ساعت فعالیت جسمانی بدون ساختار (بصورت بازی آزاد)
به عنوان یک قانون کلی به یاد داشته باشید که نباید کودکان نوپا بیشتر از یک ساعت (البته به غیر از زمان خواب) غیر فعال باقی بمانند. کودک خود را تشویق کنید که فعالیت جسمانی داشته باشد؛ در زیر به بعضی بازی هایی که برای این سنین مفید هستند و می توانند روند رشد کودک را ارتقا بخشند اشاره می شود:
بازی هایی که برای کودکان نوپا مفید هستند
با هم دست بزنیم (حدود 1 سالگی به بعد)
کودک را مقابل خود بنشانید و با هم دست بزنید. در این هنگام می توانید یک شعر مناسب هم از خود ساخته و همزمان بخوانید. در ابتدا اجازه دهید زمانی که دست می زنید او دستان شما را بگیرد و با شما دست بزند، سپس آرام آرام دستان او را جدا کنید تا خودش با شما دست بزند بعد از مدتی تمرین می توانید انتظار داشته باشید که کودک هماهنگ با ریتم شعری که براش می خوانید و بهمراه شما دست بزند. این تمرین و بازی منجر به رشد بیشتر همانگی حرکتی-بینایی و شنوایی-بینایی کودک خواهد شد.
توپ بازی (5/1 تا 2 سالگی) قلش بده به سمت من
توپ بازی از محبوب ترین بازی های کودکان است، توپ های بادی برای خانه مناسب نیستند و بهتر است در فضای بیرون خانه استفاده شوند. از توپ های ابری در خانه استفاده کنید، اما خیلی مراقب باشید، چرا که بعضی کودکان نوپا دوست دارند طعم این توپ های ابری را امتحان کنند و «ابر» یک ماده بالقوه خطرناک برای کودک است چرا که می تواند منجر به خفگی او شود. با اندکی فاصله (کمتر از یک متر) مقابل کودک بنشینید و پاهای خود را باز کنید، حالا توپ را به سمت همدیگر «قل» دهید و بازی کنید. این بازی می تواند منجر به رشد دقیق تر هماهنگی چشم و دست شود.
با هم کلکسیون جمع کنید (5/1 تا 2 سالگی)
با کودک خود به یک پیاده روی کوتاه بروید و سبدی نیز به همراه داشته باشید. بهمراه کودک اشیا و چیزهایی که برای او جذاب است (مانند سنگ ریزه و یا برگ درختان) را جمع کنید و در داخل سبد بگذارید و بعد از اینکه سبد پر شد آن را خالی کنید و دوباره بازی را شروع کنید. در این سن کودکان علاقه دارند که بازی ها را تکرار کنند و این تکرار به تقویت مهارت حرکت دستانشان کمک مناسبی می کند.
اگه میتونی منو بگیر
کودکان نوپا عاشق دنبال کردن و دنبال شدن هستند. هدف این بازی این است که شما کودک خود را در حالی که از دست شما می گریزد، بگیرید. بخصوص زمانی که او را گرفتید بغلش کنید و کمی او را قلقلک دهید تا عواقب گرفته شدن را بداند و بیشتر تلاش کند. برای ایجاد حس تنوع هر بار تظاهر کنید که یک حیوان متفاوت هستید (برای مثال یک شیر غران و یا یک موش بازیگوش).
پیشنهاد می کنیم بخوانید: نقش والدین در بازیهای آموزشی کودکان چیست؟
این صدای چیه؟
ابزارها و سی دی هایی در بازار موجود است که دارای آهنگ ها و موسیقی های متفاوت و هیجان انگیزی در مورد صدای اشیا و حیوانات مختلف ساخته شده است. یکی از این سی دی ها را تهیه کنید آن را با کودک پخش کنید، با صدای هر حیوان یا شی خاصی (مثل قطار) از کودک بپرسید که صدای چه حیوان و یا شی است؟ و همزمان از او بخواهید که «ادای آن حیوان و یا شی را تقلید کند» برای مثال با پخش شدن صدای گاو (با هیجان و متناسب با ریتم موسیقی) از او بپرسید که این صدای کدام حیوان است و این حیوان چطور راه می رود و یا چه کار خاصی انجام می دهد؟
بازی های مناسب کودکان از 1 تا 3 سالگی
در قسمت های قبلی به بازی های مناسب برای کودکان از 1 تا 3 سالگی پرداختیم، ولی در نظر داشته باشید که برای هر کودکی یک مشق را نمی توان نوشت که این یکی از اشتباهات رایج است. همه کودکان خلق و خو متفاوتی نسبت به هم دارند که همین خلق و خو و نحوه بر خورد والدین و یا سرپرستان با او نقش پر رنگی در شکل گیری باورهای بنیادین آن کودک در آینده و بزرگسالیش را ایجاد می کند. پس راهکار چیست؟ بهترین کار ارزیابی کودک توسط متخصص روانشناسی کودک و آموزش فرزند پروری کودک با توجه به ویژگی ها و خلق و خو همان کودک دارد که می تواند حتی با برادر یا خواهر دو قلو همسان خودش نیز متفاوت باشد.
منبع: babycenter.com، kidshealth.org
