مواردی درباره بحران کودکان تنها

تنهایی یک مشکل حائز اهمیت است که می تواند موجب بروز بحران در کودکان و پیامدهای فوری و طولانی مدت در آنها گردد. از همین رو، همواره تحقیقات بسیاری در رابطه با بحران کودکان تنها صورت گرفته که بر حل بحران تنهایی در کودکان متمرکز بوده است. کاملاً واضح و آشکار است که بسیاری از کودکان، مفهوم تنهایی را درک کرده و بر همین اساس و احساس تنهایی به آنها دست می دهد.

اغلب کودکانی که دارای روابط کمتری با دیگران هستند و برای انجام کارها از تجربه همکاری با دیگران برخوردار نیستند نسبت به همسالان و دوستان خود دچار احساس تنهایی بیشتری خواهند شد. در بیشتر مواقع این کودکان احساس می کنند که از بسیاری از مناسبات فردی و اجتماعی پیرامون خود حذف شده اند و به عبارتی ساده تر دیده نمی شوند. چنین شرایطی می تواند به شدت به عزت نفس این کودکان آسیب برساند.

علاوه بر این، آنها ممکن است احساس غم و اندوه، ناراحتی، خستگی و بیگانگی را نیز تجربه کنند. همچنین تجربیات تنها بودن در دوران کودکی می تواند دلیلی باشد تا این تنها بودن و احساس تنهایی در دوران بزرگسالی نیز با فرد همراه باشد. احساس تنهایی در کودک می تواند بسیاری از فرصت هایی را که کودک برای تعامل با همتایان خود و یادگیری مهارت های مهم زندگی در اختیار دارد نابود کند.

عوامل تشدید بحران تنهایی

عوامل متعددی وجود دارند که موجب تشدید احساس تنهایی در کودکان می شوند. بخش مهمی از این عوامل در مدرسه و در میان جمعیت زیادی از دوستان و همسالان رخ می دهد. برخی از این عوامل عبارتند از: طرد شدن توسط همسالان، فقدان مهارت های اجتماعی و مهارت دوست یابی، یا داشتن بعضی از ویژگی های شخصی منحصر به فرد (مانند خجالتی بودن، اضطراب و استرس داشتن و کم بودن عزت نفس) که همگی مانع و مشکلی در مسیر یافتن دوست و گسترش ارتباطات دوستانه است. قابل توجه است که در این میان کودکانی که به مهد کودک می روند و توسط همتایان خود مورد آزار قرار می گیرند دچار سطح بالاتری از تنهایی، پریشانی و نگرش منفی نسبت به مدرسه هستند.

اما برخی از عوامل تشدید بحران کودکان تنها نیز ممکن است در خارج از موقعیت مدرسه و حتی در شرایط منازعاتی که در خانه وجود دارند رخ دهد. برخی از این عوامل عبارتند از: رفتن به یک مدرسه یا محله جدید، از دست دادن یک دوست، از دست دادن یک شی مورد علاقه، تجربه طلاق پدر و مادر، یا تجربه مرگ یک حیوان خانگی یا یک شخص مهم و دوست داشتنی.

نشانه های کودکان تنها

همچنین تشخیص علائم تنهایی در دیگران با برخی از نشانه ها ممکن است. برخی از این نشانه ها از این قرارند:

• کودکان تنها به منظور جبران کمبود دوستان واقعی، برای خود دوستان خیالی ایجاد می کنند.
• همواره می خواهند خود را به دیگران بچسبانند یا از آنها می خواهند تا بیش از حد معمول با آنها بازی کنند.
• تلاش می کنند تا به وسیله بد رفتاری، حرکات احمقانه یا قطع صحبت دیگران در زمانی که نباید صحبت کنند، توجه دیگران را به خود جلب نمایند.
• ترسو هستند و از اعتماد به نفس برخوردار نیستند.
• بیشتر از بقیه کودکان هم سن و سال خود گریه می کنند.

شرم از احساس تنهایی در موقعیت های مختلف

احساس تنهایی در دقیق ترین و بهترین تعریف یک حالت درونی در وجود خود فرد است که با دنیای پیرامون خود قطع ارتباط کرده و احساس بیگانگی می کند. این احساس می تواند شامل نمونه هایی در این خصوص باشد که فرد تنها مورد توجه دیگران نمی گیرد و یا چه از سوی افراد دور و نزدیک و چه از طرف نهادهای اجتماعی یا محیط کاری از او پشتیبانی و حمایت نمی شود.

در بحران کودکان تنها این احساس که هیچکس علاقه و اشتیاقی به دوستی با او ندارد بسیار شرم آور است. بنابراین او این ضعف را همواره به عنوان یک رنج همیشگی در هر لحظه و زمان با خود به همراه خواهد داشت. از طرفی وضعیت امروز جهان و تنهایی رو به گسترش افراد و مشغله های فراوان زندگی فرصت التیام این دردها را از انسان ها گرفته است.

از همین رو بسیاری از متخصصان حوزه روانشناسی معتقدند که یکی از نکات مثبتی که از تجربه مشترک همه گیری کووید 19 به دست آمده این است که ما امروز بیشتر از گذشته درباره تنهایی صحبت می کنیم و زنگ خطر تنهایی انسان را با صدای بلندتری می شنویم. همچنین این همه گیری به ما نشان داد که بحران تنهایی در زمینه ای وسیع همه اقشار و طبقات با هر قوم و زبانی را تحت تأثیر قرار داده است. چنانچه باید گفت همه افراد اعم از غنی، فقیر، جوان، پیر، مرد، زن، دچار احساس تنهایی و تجربه کردن آن هستند.

اغلب کارشناسان معتقدند که برای التیام و بهبود این رنج ها باید خانواده را به عنوان یکی از مهمترین شبکه های حمایتی در زندگی افراد در نظر گرفت. همچنین استدلال می کنند که ما باید شبکه های حمایتی را برای قرن 21 بازتعریف کنیم، به طوریکه شبکه های دوستی را در سطحی گسترده و وسیع تقویت نموده و از شبکه های شبه حمایتی همچون روابط هوشمند و تکنولوژیک بکاهیم.

نتیجه گیری

مسئله تنهایی زمانی تنها برای نوجوانان و بزرگسالان مطرح بود. اما امروزه تحقیقات نشان می دهد که این تصور غلط است و بخش قابل توجهی از کودکان خردسال نیز دچار احساس تنهایی می شوند. در نتیجه، این احساس موجب پیامدهای منفی فوری و بلندمدت در رابطه با بحران کودکان تنها شده و نیاز به مشاهده و مطالعه کودکان و توسعه و اجرای استراتژی های بهبود بخش را ضرورت می بخشد. در همین خصوص نقش معلمان به واسطه تمرکز بر نیازهای فردی کودکان، ایجاد روابط و کمک به آنها در برطرف ساختن نیازهای خود و تسهیل فرآیند رشد آن ها بسیار موثر و حائز اهمیت قلمداد می شود.