فلوپنتیکسول دارویی از نوع تیوزانتن است و برای درمان اختلالاتی مانند اسکیزوفرنی و سایر روان پریشیها و افسردگی مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو با نامهای دپیکسول و فلوانکسول نیز شناخته میشود. همچنین بصورت قرص یا آمپول میتواند مورد استفاده قرار بگیرد. اگر از فلوپنتیکسول برای درمان اختلالاتی مانند اسکیزوفرنی و سایر مشکلات روانی مشابه استفاده شود، نام تجاری دپیکسول مورد استفاده قرار میگیرد. به عبارتی دیگر این دارو برای درمان اختلالاتی که بر تفکر، احساس یا رفتار تاثیر میگذارد، تجویز میشود. این بدان معناست که فرد ممکن است چیزهایی را بشنود، ببیند یا حس کند، یا چیزهایی را که درست نیستند باور کند، یا بطور غیرعادی، به دیگران مشکوک شود.
نام تجاری فلوپنتیکسول به نام فلوانکسول برای افراد مبتلا به افسردگی تجویز میشود. علائم افسردگی شامل مواردی از جمله خلق و خوی پائین، مشکلات خواب و تمرکز ضعیف است. این علائم با مصرف داروی فلوپنتیکسولکاهش مییابد. هر روانپزشکی بنا به تشخیص نوع افسردگی و تشخیص داروهای گروه آرام بخش SSRI یا SNRI و یا داروهای سه حلقه ای را تجویز میکند. یکی از این داروها فلوپنتیکسول میباشد که علاوه بر درمان افسردگی در درمان روان پریشی، توهمات، جنون تجویز میشود و دارویی آرام بخش، ضد اضطراب و خواب آور به شمار میرود. دارو به دو شکل خوراکی و تزریقی وجود دارد در زیر بیشتر با موارد مصرف، عوارض و دوز مصرف آن آشنا میشویم.
این مقاله تنها جهت اطلاعات عمومی است و برای ارزیابی و تشخیص حتما با روانپزشک صحبت کنید.
دکتر هلیا کریم روانپزشک (متخصص اعصاب و روان)
دکتر شایان کاشفی نژاد روانپزشک (متخصص اعصاب و روان)
فلوپنتیکسول چیست؟
فلوپنتیکسول با نام های دیگری نظیر دپیکسول، فلوانکسول و فلوانکسول دپوت در بازار وجود دارد. این دارو در دسته خواب آورهای آرام بخش و ضد جنونها قرار دارد. افرادی که دارای حالات روانی خاصی نظیر بی ثباتی خلقی و کناره گیری به جز (مانیا یا افزایش فعالیت روانی- حرکتی) و یا اختلال افسردگی هستند، فلوانکسول برای آنها تجویز میشود. البته قبل از تجویز شرح حال دقیقی از بیمار و داروهایی که مصرف میکند گرفته میشود تا احیاناً مصرف دارو باعث تشدید بیماریها و علائم دیگری در فرد نشود. اما اثر درمانی این دارو با انسداد گیرنده های دوپامینی در سیستم اعصاب مرکزی انجام میشود و گیرنده های آلفا - آدرنرژیکی و موسکاریمی تا حدودی با این دارو مهار میشوند.
عوارض جانبی که این دارو به دنبال دارد معمولاً اثر کوتاه مدتی دارند و پس از دوره درمان رفع میشوند. اگر عوارض دارو بر روی فرد زیاد باشد روانپزشک یا داروی جایگزین تجویز میکند و یا اینکه دارویی را برای مهار عوارض تجویز میکند. در ادامه هر آنچه در خصوص این دارو مهم و ضروری باشد بیان میکنیم.
چه زمانی از آمپول فلوپنتیکسول استفاده میشود؟
زمانی که علائم با مصرف قرص کاهش پیدا کرد، از آمپولها با اثرات طولانی مدت استفاده میشود. پس از تزریق فلوپنتیکسول به آرامی در بدن آزاد خواهد شد و بطور متوسط هر 2 تا 4 هفته یکبار دوباره تزریق میشود. مزیت اصلی تزریق آمپول فلوپنتیکسولاین است که فرد مجبور نیست هر روز قرص مصرف کند.
تداخل دارویی فلوپنتیکسول
داروی فلوپنتیکسول باید با تجویز روانپزشک و برای کنترل علائم اولیه و ثانویه اختلالات پسیکوتیک مصرف شود. این دارو ممکن است اثرات بعضی از داروها را افزایش یا کاهش دهد که در زیر به برخی از این داروها اشاره میکنیم.
- اثر آنتی کولینرژیک داروهای نظیر آتروپین و ضدافسردگی های سه حلقه ای
- کاهنده فشارخون هوشبرها و برخی از داروهای ضد فشارخون مانند گوانتیدین و احتمالاً کلونیدین را افزایش میدهد.
- اگر این دارو با داروهای ضد آریتمی و نیز ترفنادین و بتابلوکرها هم زمان مصرف شود خطر ایجاد آریتمی بطنی را افزایش میدهد.
- کاهش اثر داروهای ضد صرع
- اگر این دارو با فرآورده های حاوی الکل و سایر داروهای تضعیف کننده CNS بخصوص بیهوش کننده ها، باربی توران ها و ضد دردهای اپیوئیدی مصرف شود احتمالاً باعث تشدید اثرات ضعف CNS میشود.
- تداخل دارویی با اپی نفرین ها دارد و اگر بصورت همزمان مصرف شود ممکن است باعث کاهش شدید فشارخون و تاکی کاردی شود.
- مهار شدن اثر ضد پارکینسون لوودوپا در مصرف همزمان
- مصرف همزمان کینیدین با فلوانکسول ممکن است باعث بروز اثرات اضافی قلبی میشود.
نکات و توصیه های مهم در مصرف فلوپنتیکسول
همانطور که گفته شد داروی فلوپنتیکسول باید با تجویز پزشک مصرف شود و همیشه توصیه بر این است که دوره درمان را طبق نظر پزشک کامل کنید.
- با توجه به اینکه یکی از عوارض مصرف این دارو تأثیر بر روی سیستم اعصاب مرکزی است و ممکن است فرد دچار علائم سرگیجه، سردرد و خواب آلودگی شود بهتر است در طول درمان از رانندگی و کار با ابزارهایی که نیاز به هوشیاری و تمرکز دقیق دارد خودداری شود.
- تشخیص اینکه چه مدت دارو مصرف شود و دوره درمان چند هفته طول می کشد با توجه به شدت بیماری و نظر پزشک است و تا دستیابی به نتایج مطلوب باید مصرف دارو ادامه پیدا کند.
- اگر یک دوز از دارو را فراموش کردید و نوبت بعدی دارو فرا رسیده باشید از دو برابر کردن دوز دارو خودداری کنید.
- نکته مهم در خصوص مصرف فلوانکسول، خودداری کردن از مصرف فرآورده های حاوی الکل یا داروهای تضعیف کننده CNS میباشد.
- اگر در طول درمان با این دارو هرگونه درمان یا جراحی را انجام دادید حتماً باید پزشک خود را از مصرف دارو مطلع کنید.
- با توجه به عوارضی که دارو بر روی سیستم عصبی افراد می گذارد باید افراد حین برخاستن ناگهانی از حالت نشسته یا خوابیده احتیاط کنند.
- قرار گرفتن در محیط گرم مانند حمام آب گرم یا ورزش در هوای گرم ممکن است باعث بروز شوک حرارتی شود که بهتر است بیشتر در این خصوص احتیاط کنید.
- زمانی که در زیر نور قرار میگیرید بهتر است از عینک و لباس محافظ استفاده کنید چون احتمال بروز حساسیت به نور وجود دارد.
- اگر با علائم دیسکینزی مواجه شدید سریعاً به متخصص اعصاب و روان مراجعه کنید.
آمپول فلوانکسول برای چیست؟
آمپول فلوانکسول یا فلوپنتیکسول که بر اساس طبقه بندی درمانی در رده داروهای مؤثر بر سیستم اعصاب مرکزی، داروهای روان درمانی، داروهای ضد جنون و تیوگزانتین ها قرار دارد برای درمان سایکوزها و مبتلایان به روان پریشی، شیزوفرنی، افسردگی و توهمات استفاده میشود. متخصص اعصا و روان (روانپزشک) با توجه به شدت علائم و سن فرد این دارو را تأیید و تجویز میکند و مصرف خودسرانه آن میتوان عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. این دارو به دو شکل قرص خوراکی 3 میلی گرم و 0/5 میلی گرم و تزریقی 20 میلی گرم وجود دارد.
افرادی که به اختلالات شدید کلیه، کبد و اختلالات قلبی و عروقی، آترواسکلروز پیشرفته و نارسایی عروق مغزی مبتلا هستند نباید این دارو را مصرف کنند و مصرف برای این دسته از افراد ممنوع میباشد. اما مصرف در دوران شیردهی باید با احتیاط و زیر نظر پزشک باشد و در کودکان توصیه به مصرف نمیشود. اما مصرف فلوانکسول در زمان بارداری باید طبق نظر پزشک باشد و اگر تشخیص دهد که فواید دارو بیشتر از مضرات آن است تجویز بلامانع است. هر چند که اطلاعات دقیقی مبنی بر اینکه این دارو بر روی جنین انسان تأثیر دارد در دست نیست اما بر روی جنین حیوانات اثرات جانبی بر جای گذاشته است.
عوارض فلوانکسول
هر دارویی با توجه به فوایدی که دارد ممکن است عوارض جانبی هم در بر داشته باشد و این عوارض در برابر فایده دارو سنجیده میشود. تمام عوارض فلوپنتیکسول یا همان فلوانکسول ممکن است در یک فرد بروز نکند. شایع ترین عوارضی که پس از مصرف این دارو مشاهده شده است شامل موارد زیر میباشد:
- عوارض سیستم اعصاب مرکزی که شامل داشتن آرامش بیش از حد و حالت خواب آلودگی، نداشتن ثبات خلقی، خستگی، سردرد، افسردگی و سرگیجه، داشتن کابوس های شبانه، به هم ریختن خواب و گاهاً بی خوابی، تحریک و سرخوشی، واکنش خارج هرمی، هیپررفلکسی، هیپرتونیک، هیپومانیا، آژیتاسیون سایکوموتور، بی قراری و تشنج میباشد.
- داشتن عوارض قلبی و عروقی با درصد نامشخص نظیر تپش قلب و سنکوپ
- درماتیت تماسی، افزایش تعریق، اگزما، قرمزی، درماتیت اکسفولیاتیو، خارش، شوره، راش پوستی و کهیر ممکن است از دسته عوارض پوستی این دارو باشد.
- این دارو ممکن است بر روی غدد درون روز و متابولیسم نیز تأثیر بگذارد و عوارضی نظیر آمنوره، کاهش میل جنسی، گالاکتوره، ژنیکوماستی، افزایش پرولاکتین خون، افزایش میل جنسی و تغییرات وزن را بر جای بگذارد.
- عوارض گوارشی این دارو شامل یبوست، تهوع، فلج ایلیوم، ریزش غیر عادی بزاق و خشکی دهان میباشد.
- اختلالات اداری و ضعف جنسی
- این دارو ممکن است عوارض هماتولوژی و اکولوژی را نیز به دنبال داشته باشد که شامل مواردی از قبیل افزایش سطح ائوزینوفیل کبدی، افزایش سطح آلکالین فسفاتاز، افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز، افزایش سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز و یرقان میباشد.
- لرزش که جزو عوارض عصبی و عضلانی و اسکلتی میباشد.
- عوارض چشمی که شامل تاری دید، آب مروارید، بحران اکولوژیریک میباشد.
موارد مصرف فلوانکسول
همانطور که گفته شد موارد مصرف فلوپنتیکسول در اسکیزوفرنی و حالات روانی است. افرادی که داروهایی نظیر بروموکریپتین، پرامی پکسول، دیازپام، ورناگالانت، لنواتینیب و رموکسی پراید مصرف میکنند نباید از فلوانکسول استفاده کنند. جذب آمپول از محل تزریق آهسته انجام میشود. حداکثر زمانی که غلظت پلاسمایی آن با شکل دکانوات ایجاد میشود 3 تا 10 روز میباشد. فلوانکسول بطور وسیعی در کبد متابولیزه میشود و از طریق ادرار دفع میشود. 3 تا 8 ساعت لازم است تا دارو به اوج غلظت پلاسمایی خود برسد و برای شکل دکانوات این دارو حدود 3 هفته زمان لازم است.
بیشترین بهره را از درمان خود ببرید
- بصورت منظم با پزشک خود ملاقات داشته باشید تا پیشرفت شما بررسی شود. ممکن است گاهی لازم باشد آزمایشاتی انجام دهید.
- اگر برای درمان اسکیزوفرنی فلوپنتیکسول تجویز شده باشد، درمان معمولا طولانی مدت است. بنابراین مصرف قرص را تا زمانی که پزشک نگفته است، قطع نکنید. توقف ناگهانی میتواند موجب عود مشکلات شود.
- اگر برای افسردگی به شما فلوپنتیکسول تجویز شده است، ممکن است احساس کنید که فورا تاثیر نمیگذارد. ممکن است چند روز یا تا چند هفته طول بکشد تا اثربخشی کامل آنرا احساس کنید.
- اگر الکل مصرف میکنید، به پزشک خود اطلاع دهید. شاید بهتر باشد از مصرف الکل اجتناب کنید چرا که میتواند عوارض جانبی را شدیدتر کند.
- مصرف داروهای ضدافسردگی، ممکن است افکار خودکشی تجربه شود. بویژه در اوایل شروع درمان و پس از هر تغییر دوز. بنابراین اگر افکار آسیب رساندن به خود را دارید، باید فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
- از آنجایی که فلوپنتیکسول میتواند بر سطح قند خون تاثیر بگذارد، اگر دیابت دارید، دائما سطح قند خون خود را چک کنید.
- اگر قرار است تحت عمل جراحی قرار بگیرید، به جراح بگویید چه داروهایی مصرف میکنید. زیرا فلوپنتیکسول ممکن است با بیهوشی که دریافت میکنید تداخل ایجاد کند.
آمپول فلوانکسول 20
آمپول فلوانکسول 20 فقط باید از راه عضلانی مصرف شود دوز مصرف فلوپنتیکسول در بزرگسالان 20 تا 40 میلی گرم بصورت تزریق عضلانی میباشد و میزان مصرف بسته به نظر پزشک هر 4 تا 10 روز تکرار میشود افزایش مقدار مصرف نیز باید با نظر روانپزشک و تا حداکثر 20 میلی گرم مجاز است. در برخی از افراد افزایش دوز و در برخی دیگر کاهش فواصل تزریق را ممکن است داشته باشیم. اگر شدت بیماری زیاد باشد و نیاز به دوز بیش از 40 میلی گرم بود باید آمپول را در 2 نقطه مجزا تزریق کرد. برای گروه سنی سالمندان و افراد ناتوان دوز دارو را کاهش میدهند. دوز خوراکی این دارو در افراد بالغ ابتدا 1 میلی گرم 3 بار در روز است و افزایش دارو میتواند در فواصل 3 تا 4 روز یکبار به مقدار 1 میلی گرم باشد. بیشتر بیماران به دوز 3 تا 6 میلی گرم در روز جواب میدهند، حداکثر مصرف روزانه 12 میلی گرم است.
