وقتی در علم روانشناسی صحبت از سلامت به میان می آید در واقع صحبت از سلامت روان است. کودک سالم کودکی است که به میزانی از سلامت روان برخوردار باشد. در واقع سلامت روان برای خود، تعریف مشخصی دارد که به آن می پردازیم.
تعریف سلامت روان و کودک سالم
سلامت روان به معنی نداشتن اختلال های شخصیت و تعارض های اخلاقی و داشتن احساس خوشایند در زندگی، دور بودن از اضطراب، استرس و تجربه حال خوب. این تعریف ساده از سلامت روان باعث میشود با نگاهی به خودمان و یا کودکمان متوجه شویم از سلامت روان برخورداریم یا خیر. البته که یک نگاه تخصصی و حرفه ایی به این موضوع فقط به وسیله یک روانشناس مجرب صورت می گیرد و نه خود ما. زیرا در خیلی از شرایط افرادی که سلامت روان ندارند، فرض می کنند این دیگران هستند که آن ها را آزار می دهند و نمی گذارند احساس خوشایندی داشته باشند.
با این تعاریف می توانیم کمی به کودک سالم بپردازیم. کودکی که پس از برخورداری از جسم سالم، شیوه زندگی سالمی را در کنار والدین خود تجربه می کند. به دلیل این شیوه زندگی سالم تعارضات، اضطراب، خشم و تمام احساسات ناخوشایند او در حد معمولی تجربه می شود و نه بیشتر. زیرا در اکثریت موارد کودکان به دلیل ذهن خودشان، تصمیم گیری ذهنیشان و تحلیلی که در دوره ۳ سالگی به بعد میگیرند، باعث بیشتر عواملی می شود که در دوره بزرگسالی برایشان به وجود می آید (که البته بحث تخصصی می شود). اما باید بدانیم کودک سالم در شرایط و محیط سالم رشد می کند.
پایه گذاری تصمیمات و رفتارهای کودک
به جز عواملی که مربوط به ژن و وراثت کودک است، تمام تصمیمات و رفتارهای کودک در محیط خانوادگی و پس از آن در محیط اجتماعی سالم پایه گذاری می شود. کودکان این امکان را ندارند که خودشان را از آسیب دور نگه دارند. بنابراین محافظت از روان کودکان به عهده والدین آن هاست. اساس این محافظت در خانواده ایی سالم که خودشان هم به همان میزان از سلامت روان برخوردار باشند و بتوانند شرایط مناسبی را برای کودکانشان آماده کنند، است.
وقتی مادری پر از خشم باشد، پدر پر از اضطراب و وسواس باشد، چه انتظاری می توانیم داشته باشیم که کودکی به دور از خشم و وسواس داشته باشیم. کودکی که بتواند اضطراب خود را کنترل کند و در کودکی و همچنین در بزرگسالی حال خوبی را تجربه کند.
ناآگاهی در تربیت کودکان از دید والدین
ناآگاهی در تربیت کودکان و بوجود آوردن یک کودک ناسالم شاید از دید والدین تغذیه نامناسب و یا لباس خوب نباشد. اما باید مؤکدا بگوییم شاید بتوانیم در خوراک و پوشاک کودک تا جایی از مواردی صرف نظر کنیم اما از اضطرابی که به کودک می دهیم و رفتارهایی که باعث خشم، تعارض و کمبود عزت نفس می شود، نمیتوانیم رفتارهایمان را نادیده بگیریم. بگوییم در آینده همه چیز درست می شود و یا کودک در بزرگسالی سعی می کند راه درست را انتخاب کند.
در واقع باید بدانیم آنچه در کودکی (روان کودک) دستخوش اتفاقات ناگوار و آسیب شود، به هیچ وجه به شکل اولیه خود برنمیگردد. مگر اینکه با گذراندن دوره ای از بیماری و شکل گیری برخی از اختلالات که شاید پس از آن خود کودک بتواند در بزرگسالی و قبول رنج آنچه که به او گذشته، تحت درمان قرار بگیرد و مسائل خود را بتواند با یک روانشناس مجرب در میان بگذارد و آن را حل کند.
آسیب های جسمی
مواردی بسیار آسیب رسان هم وجود دارند که باز هم مسئول اصلی آنها خانواده کودک هستند. اما کسی که به کودکان آسیب رسانده، فردی غیر از خانواده بوده که از دسته آسیب های جسمی و تعرض میباشد. ممکن است کودک تحت آن آسیب قرار گیرد و پس از آن در بزرگسالی و همچنان در کودکی روان سالمی نداشته باشد.
اشاره به این موضوع که باز هم خانواده مسئول هرگونه آسیبی به کودک است، به این دلیل است که کودکان ارزشمندترین موجود در یک خانواده هستند. خانواده ها نباید با کم کاری، نادیده گرفتن و بی ملاحظه گری، کودکانشان را در شرایط آسیب قرار دهند و به دنبال مقصر باشند.
کودکی که هنگام ظهر برای خرید به کوچه فرستاده می شود. کودکی که زمانی را پیش پدربزرگ، دایی و عمو می گذراند و مادر در کنار او نیست. کودکی که بدون کنترل والدین در محیطی بازی می کند که نباید. کودکی که توجه و نظارت دقیقی روی او نیست. بنابراین بسیار بیشتر از کودکانی که مادرانشان توجه فراوانی در همه شرایط به آن ها می کنند، در خطر آسیب های احتمالی قرار دارند.
علائم اختلال روانی در کودک چیست؟
اختلالات روانی در کودکان انواع و علائم مختلفی دارد و بین کودکان متفاوت است. وجود مشکلات در موارد زیر می تواند نشانه اختلالات روانی باشد:
- بازی کردن
- یادگیری
- صحبت کردن
- رفتار
- نحوه برخورد کودک با احساساتش
این علائم ممکن است در کودکی یا نوجوانی آغاز شوند و معمولا در مدرسه تشیخص داده می شوند. هرچقدر اختلالات زودتر شناخته و درمان شوند، امکان بهبودی آن ها بیشتر است.
