دستورالعمل های تغذیه معمولاً به توصیه هایی در مورد آنچه که باید بخوریم یا نباید بخوریم خلاصه میشود. با این حال، طی سال ها، از طریق ترکیبی از علم مبتنی بر شواهد و تجربیات بالینی، متوجه شدم که طرز فکر و احساس ما در مورد غذا، یا رابطه ما با غذا به همان اندازه مهم است که آنچه در بشقاب های ما است.
سلامتی دقیقاً چیست؟
برای رسیدن به قلب تغذیه «سالم» یا «ناسالم»، ابتدا باید به تعاریف سلامتی نگاه کنیم. طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سلامتی حالتی از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی است - نه صرفاً عدم وجود بیماری یا ناتوانی. بنابراین، طبق این تعریف، وقتی صحبت از غذا خوردن سالم میشود، باید سلامت روانی، اجتماعی، عاطفی و روحی خود را نیز در نظر بگیریم.
هرکسی که تا به حال اضطراب شدید، احساس گناه یا شرم در خوردن غذا را تجربه کرده باشد، می داند که این امر اغلب میتواند به بهای سلامتی جسمی تمام شود و همچنین شرایط روحی را نابسامان کند.
بی نظمی در خوردن چیست؟
اختلال در غذا خوردن نشانه بارز رابطه ناسالم ذهن با غذا است. گزارش های آکادمیک در مورد اختلال در غذا خوردن مبهم است. توماس (2019) اختلال خوردن را اینگونه تعریف می کند:
«رفتارهای غذایی غیرعادی مانند حذف وعده های غذایی، پرخوری، محدود کردن برخی از انواع / گروه های غذایی، بی اشتهایی عصبی که نشاندهنده انحراف از هنجارهای فرهنگی است. همچنین غذا خوردنی که همراه با احساس شرم، گناه، یا اضطراب، یا سایر حالت های خلقی منفی میباشد اختلال خوردن است.»
اما افرادی که می شناسیم به دلیل آلرژی یا دلایل اخلاقی از گروه های غذایی خاصی اجتناب می کنند، چه می شود؟ آیا این سبک غذا خوردن آنها را نیز به غذاخورهای بی نظم تبدیل میکند؟ خوب، شاید - اما نه همیشه.
نکته ظریف این است که اختلال در غذا خوردن فقط رفتار غذا خوردن نیست، بلکه بار عاطفی منفی است که با غذا خوردن همراه است. به عنوان مثال، به دلایل اخلاقی، سبک زندگی گیاهخواری را اتخاذ کنید که ممکن است رفتارهایی شامل نخریدن لباس و وسایل چرمی یا پوستی باشد. سپس به همین دلیل اخلاقی اضطراب و ترس از محصولات حیوانی از جمله خوردن لبنیات و گوشت در شخص ایجاد میگردد و تنها روش گیاهخواری را اتخاذ میکند.
در این سناریو، افراد وگان یا وجترین (vegetarian) بعضی از غذاهای سالم را از دست میدهند و اگر این موضوع با فلسفه زندگی آنها همخوان نباشد رنج میکشند. در واقع، وگان و گیاهخواری مدت ها است که به عنوان ماسکی برای غذا خوردن نامنظم و محدود استفاده میشود. در اصل، اختلال در غذا خوردن به این موضوع مربوط میشود که آیا پریشانی مرتبط با غذا خوردن وجود دارد یا خیر. احساسات منفی رایج در مورد غذا معمولاً شامل موارد زیر میباشد:
- اضطراب
- شرم
- انزجار
- احساس گناه
- ترس
- عدم کنترل تکانه غذا خوردن
- احساس اعتیاد به غذا
تفاوت غذا خوردن عادی و اختلال خوردن در چیست؟
این سوال بسیار مهمی است تفاوت رفتاری غذا خوردن عادی (نه سالم) و طیف اختلال خوردن در چیست؟ بیشتر مردم میتوانند با عادات غذایی عادی تر مثل دوران کودکی ارتباط برقرار کنند، جایی که ما به غذا فکر نمی کردیم، اما وقتی گرسنه بودیم غذا می خوردیم و وقتی سیر بودیم غذا نمی خوردیمو نگران کالری موجود در ساندویچ بندری های مدرسه نبودیم.
با این حال، معمولاً اختلالات تغذیه بالینی زمانی است که علائم شدیدتر و فراگیرتر میشوند، به طوریکه اختلال و نابسامانی در زندگی روزمره به یک مبارزه تبدیل میشود و همچنین نیاز به نظارت فیزیکی و روانی اضافی توسط یک روانشناس وجود دارد.
اگر احساس می کنید در بازه های زمانی که اضراب بالایی دارید غذا خوردن شما به شدت افزایش پیدا میکند بهتر است جهت پیشگیری حتماً با یک روانشناس یا روانپزشک صحبت کنید.
موارد زیر به شما نشان میدهد که آیا خطر اختلال خوردن شما را تهدید میکند؟
سوالات زیر کمک کننده هستند:
- آیا احساساتی مانند گناه، شرم، ترس یا اضطراب با غذا خوردن مرتبط هستند؟
- آیا غذاهای «خوب» و غذاهای «بد» در ذهن شما وجود دارند ولی به آن پایبند نیستید؟
- آیا برخی غذاها یا گروه های غذایی را برای خود ممنوع کرده اید، چرا؟
- آیا تا به حال توانسته اید برنامه غذایی خود را تا رسیدن به هدف پیش ببرید؟
- آیا چیزهایی را که واقعاً میخواهید بخورید از خودتان به سختی دریغ میکنید؟
- آیا احساس میکنید باید آنچه را که میخورید جبران کنید. از طریق ورزش کردن یا کاهش شدید در وعده غذایی بعدی؟
- آیا احساس میکنید که در خوردن غذاهای ممنوعه زیاده روی میکنید وقتی به خودتان اجازه میدهید یا احساس میکنید که بر روی خودتان کنترل ندارید؟
- آیا عادات غذایی شما مانع از این میشود که با دوستان و آشنایان بنشینید؟
- آیا میتوانید به دیگران اجازه دهید برای شما غذا بپزند و از یک وعده غذایی لذت ببرید حتی اگر آن چیزی که واقعاً میخواهید نبوده باشد؟
- آیا از غذا برای تسکین احساسات غم، رنج، شکست، جایزه یا فرار ذهنی استفاده میکنید؟
- آیا تا به حال تلاش کرده اید که بعد از خوردن یک وعده غذای چرب آن را بالا بیاورید یا از ملین های زیاد استفاده کنید؟
اگر پاسخ شما به هر یک از این موارد مثبت است، ممکن است نشان دهنده این باشد که رابطه ناسالمی با غذا یا اختلال در تغذیه دارید.
حقیقت این است که شما تنها نیستید. در واقع، اعتقاد بر این است که 50-70٪ از زنان به نوعی اختلال در غذا خوردن را تجربه میکنند ولی درصد مردان کمتر است. بسیاری از رژیم های غذایی که کاهش وزن را ترویج میدهند، به طور فعال رفتارهای غذایی نامنظم را تشویق میکنند. شمارش کالری، نظارت بر خود و داشتن قوانینی در مورد غذا از جمله اندازه وعده ها و گروه های غذایی غیرمجاز در بسیاری از رژیم های غذایی رایج مدرن است.
با این حال، در حالیکه شواهد به طور مداوم نشان داده اند که بیش از 20٪ از افرادی که برنامه های مدیریت وزن را آغاز میکنند، کاهش وزن را در 12 ماه حفظ میکنند. توجه کمتری به تأثیر طولانی مدت این رفتارهای غذایی نابسامان از جمله پرخوری، وسواس غذایی، از دست دادن غریزه های ذاتی گرسنگی و سیری و ارتباط آن با ژنتیک و محیط در مورد (بولیمیا یا آنورکسیا یا بینج ایتینگ) شده است.
اما بدتر از آن، بسیاری از رفتارهای غذایی نامنظم به نام «سلامت» تبلیغ میشود. در چند سال اخیر، شاهد تبلیغات گسترده اشتباه در مورد استفاده یا عدم استفاده از شکر، گلوتن، لبنیات، غذاهای فرآوری شده و حتی سبزی خوردن و همچنین خانواده ای دیگر از جمله گوجه فرنگی و بادمجان و همچنین ترویج ورزش زیاد، روزه داری و سایر قوانین و آداب و رسوم پیرامون غذا بوده ایم که صرفاً لذت غذا خوردن را از غذا گرفته اند و آن را به چیزی قابل ترس و وحشت تبدیل کرده اند.
مقدار کمی شکر هرگز به کسی صدمه نمی زند، در حالیکه هشیاری مداوم، استرس، اضطراب و ترس در مورد غذا خوردن که ممکن است منجر به پرخوری، پاکسازی معده و اختلال در چرخه قاعدگی و خطر پوکی استخوان شود. این سبک فکری عواقب شدیدی برای سلامت جسمی، روانی، عاطفی، اجتماعی و روحی زیادی خواهد داشت.
فکر میکنم رابطه بی ثباتی با غذای سالم دارم
اگر احساس میکنید که رابطه ناسالمی با غذا دارید و رفتارهای غذایی و متعاقب آن احساسات منفی در زندگی فردی و خانوادگی شما اختلال ایجاد کرده است، شما نیاز کمک و حمایت دارید.
اولین قدم میتواند تماس با یک کلینیک و گرفتن وقت از یک روانشناس متخصص در زمینه اختلالات خوردن باشد. علاوه بر این، شما میتوانید از یک مشاوره تغذیه هم راهنمایی و مشاوره بگیرید. در موارد کنترلی هم روانپزشک میتواند با تجویز دارو به شما کمک کند.
این مقاله توسط متخصص تغذیه کلینیک، ایزابلا رابینسون، Msc، BANT، CNHC نوشته شده است.
منابع:
- Bardone-Cone، A.M.، Fitzsimmons-Craft، E.E.، Harney، M.B.، Maldonado، C.R.، Lawson، M.A.، Smith، R.، و رابینسون، D.P. (2012).
- pubmed.ncbi.nlm.nih.gov