طرحواره یا تله انزوای اجتماعی در واقع مشکلی است که بیشتر گریبان گیر افراد به نسبت خاص می شود. افرادی که متعلق به گروه و طبقات اجتماعی بسیار بالا یا پایین هستند، کسانی که عضو اقلیت های گروهی و مذهبی می باشند، افرادی که ویژگی های ظاهری و ذهنی خاصی دارند و به طور کلی افرادی که به نوعی احساس متفاوت بودن می کنند به این تله دچار می شوند. در این مقاله به توضیح تله انزوای اجتماعی، علل شکل گیری و همچنین نحوه درمان آن می پردازیم.
ویژگی های خاص افراد مبتلا به تله انزوای اجتماعی باعث می شود که آنها این طرحواره و باور را در خود ایجاد کنند که با سایر افراد جامعه تفاوت دارند و همین باور و عقیده سبب رفتارهای متفاوت در آنها می شود. این افراد ممکن است در دوران کودکی خود به دلیل این ویژگی ها مورد آزار و نیز تمسخر اطرافیان و مخصوصاً همسنان خود قرار گیرند. به همین دلیل در سنین بزرگسالی نیز از سرزنش شدن و مورد قضاوت قرار گرفتن توسط دیگران به شدت نگران و مضطرب هستند و ممکن است به رفتارهایی مانند مردم آزاری بپردازند.
رفتار غالب افراد مبتلا به تله انزوای اجتماعی، انزوا و کناره گیری از جامعه می باشد. این افراد به شدت احساس تنهایی می کنند و افکار و تصورات بسیار منفی از خود دارند که سبب اعتماد به نفس پایین آنها می شود.
علل شکل گیری تله انزوای اجتماعی
یکی از دلایل مهم و اصلی تله انزوای اجتماعی می تواند متفاوت بودن فرد با سایر افراد باشد. زمانی که فرد در دوران کودکی از نظر جسمی، ذهنی و نیز اجتماعی با سایر کودکان متفاوت باشد همین امر سبب می شود تا این ذهنیت را در خود ایجاد کند که با دوستان و همکلاسان خود متفاوت است.
سرزنش، تحقیر و تمسخر در دوران کودکی و نوجوانی عامل اصلی شکل گیری تله انزوای اجتماعی می باشد. از دیگر دلایل تله انزوای اجتماعی، داشتن خانواده های متفاوت می باشد. افرادی که فرهنگ، زبان، نژاد، مذهب و رسومات مختلفی دارند زمانی که در جامعه متفاوتی قرار می گیرند ممکن است توسط سایر افراد آن فرهنگ به رسمیت شناخته نشوند و این امر باعث انزوای اجتماعی آنها می شود.
نحوه درمان تله انزوای اجتماعی
همانطور که گفته شد ریشه اصلی تله انزوای اجتماعی در دوران کودکی و نوجوانی است. در این دوران باورهایی در فرد شکل می گیرد و این باورها در بزرگسالی نیز ادامه می یابند. بنابراین یکی از روش های درمان افراد مبتلا به این تله، تغییر دادن عقاید شکل گرفته در آنها می باشد. زمانی که فرد مبتلا به درمانگر مراجعه می کند، درمانگر سعی در تغییر باور نادرست این افراد می کند.
باورهای جایگزین باورهای غلط افراد باید حول این محور باشند که فرد شباهت های بسیاری با افراد جامعه دارد و صرفاً در برخی موارد ممکن است با دیگران متفاوت باشد. به همین منظور میتوان از درمان شناختی برای این افراد استفاده کرد.
از دیگر روش های درمانی که برای اکثر مشکلات از جمله مشکلات مربوط به طرحواره های شکل گرفته در دوران کودکی بکار می رود، طرحواره درمانی می باشد که باعث تغییر طرحواره های نادرست شخص می شود. افراد مبتلا به تله انزوای اجتماعی الگوها و عادت های رفتاری اشتباهی دارند که با توجه به آنها با خانواده و اطرافیان خود رفتار می کنند. درمان پرکاربردی که برای رفع این مشکل وجود دارد، درمان رفتاری است که باعث تغییر این الگوهای رفتاری نادرست می شود. در این روش درمان به افراد مبتلا به تله انزوای اجتماعی آموخته می شود که رفتارهای درست را ابتدا با خانواده سپس با افراد غریبه داشته باشند و با تمام افراد روابط اجتماعی درست برقرار کنند.
