اگزیستانسیال، روان درمانی یا هستی گرا درمانی، نامی است که بر روی روشی در روانشناسی به نام درمان وجودی گذاشته اند. این روش بر پایه های فلسفی و کشمکش های درونی انسان بنا شده است. درمانگر وجودی، روشی پویاست که بر نگرانی ها و دغدغه های درونی انسان که ریشه در هستی او دارد تمرکز می کند.
تحقیقات نشان داده هر فرد، در طول زندگی با عواملی مثل انگیزه ها، ترس ها، ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه و همچنین نیروهای درونی پیوسته در حال مجادله است.
روش درمانگر وجودی چگونه عمل میکند؟
در روش درمانگر وجودی، فرد باید بتواند در مواجهه با اضطراب ها و تنش های زندگی، معنای اصلی و هدف نهایی خود را پیدا کند و با استفاده از قدرت تفکر و عمل مسئولیت پذیرانه، به جنگ افکار منفی و فشارهای اجتماعی خود برود.
تاریخچه پیدایش هستی گرا درمانی
تاریخچه آغاز فلسفه درمانگر وجودی از دهه 40 میلادی شروع شد. امانوئل لویناس و مارتین بوبر، از جمله کسانی هستند که در این زمینه تحقیقات فراوانی انجام دادند.
فلسفه درمان وجودی پس از جنگ جهانی اول و به دنبال سوالاتی که در حوزه مرگ و زندگی ایجاد شده بود شکل گرفت. همچنین از همان ابتدا، فیلسوفان و درمانگران تمرکز اصلی خود را بر خود مختاری، شناخت و یافتن معنا و اراده آزاد افراد قرار دادند. چنانچه اریک فروم، در بخشی از کتاب «گریز از آزادی» به این نکته اشاره می کند: «گرایش انسان به سر سپردن به قدرت، به عنوان روشی برای دفاع علیه ترس های وجودیِ ناشی از انتخاب آزاد عمل میکند.»
رویکرد های درمانگر وجودی
در فرآیند درمانگر وجودی، با قبول این موضوع که اضطراب بخشی از ماهیت انسان است؛ به رویکرد های زیر اشاره میشود:
- انسان ها با استفاده از ظرفیت خودآگاهی، قادرند تا کیفیت زندگی خود را به طرز شگفت انگیزی افزایش دهند.
- از آنجا که معنای زندگی پیوسته در حال تغییر و تحول است؛ انسان ها باید خود را با آن سازگار کرده و به طور مستمر بازسازی و به روز نمایند.
- در وجود هر انسان، به طور غریزی میل به خودشناسی وجود دارد و تمامی انسان ها به مقدار کم از این مهارت بهره مند هستند. فقط کافی است در راستای شناخت بیشتر خود و جهان اطرافشان تلاش کنند.
- هویت منحصر به فرد اشخاص که مجموعه ای از عادات، اخلاق و رفتارهای آنان را شامل می شود در اثر ارتباط با دیگران شکل گرفته و نمایان می شود.
روش کار روان درمانگرها
روان درمانگرهای وجودی، با آگاهی از این رویکردها و همچنین دانش و تجربه خود، سعی میکنند تا عواملی از جمله عشق، تعهد، شجاعت، اراده، معنویت، اصالت و خلاقیت را در وجود افراد پیدا کرده و آن را پرورش دهند تا بتواند با خصیصه ها و ویژگی های منفی، از جمله اضطراب، پوچ گرایی، شرمندگی، خشم، عصبانیت، ناامیدی، بی هدف بودن و تندخویی مبارزه کنند.
در اینجا، درمانگر به فرد کمک میکند تا با استفاده از ویژگی های مثبت خود از قابلیت های درونی و نیروهای وجودی خویش بالاترین بهره را ببرد.
با وجود گستره وسیع فعالیت در این حوزه، درمانگر وجودی تمرکز اصلی خود را بر روی مسئولیت پذیری و آزادی قرار میدهد. کنترل اضطراب و حتی اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر (اعتیاد) از جمله بیماری هایی است که با کمک درمانگر وجودی قابل حل و جبران است.
به عنوان مثال، در موضوع اعتیاد، روان درمانگر با نشان دادن مسیرهای اصلی زندگی و مشکلاتی که در اثر مصرف مواد مخدر برای فرد ایجاد میشود؛ مسئولیت پذیریِ او را تحریک کرده و به سمت ترک اعتیاد هدایتش میکند.
در این مسیر عشق، اراده آزاد، پرورش خلاقیت و اصالت مؤلفه هایی هستند که به کمک فرد می آیند.
در مورد اضطراب و دیگر مشکلات روحی، درمانگر وجودی فرد را به شکلی صادقانه و منصفانه با معضلات و نگرانی های زندگی روبرو می نماید و رنج کشیدن، بی هدف بودن و تنهایی را به او نشان می دهد.
بسیاری از این نگرانیها در تجربیات فردی و زندگی گذشته انسان ریشه دارد؛ اما با تمرکز بر ویژگیهای مثبت یاد شده و تقویت حس مسئولیتپذیری میتوان بر هر مشکلی فائق آمد.
