در صورتی که والدین تمایل به پرورش کودکی با ارتباط موفق و صمیمانه با سایر افراد در کودکی و بزرگسالی دارند، از ابتدا بهتر است به پرورش مهارت روابط بین فردی کودک خود بها دهند. در این مقاله سعی در توضیح این مهارت، فواید آن و تمرینی جهت پرورش آن در کودک شده است.
تعریف مهارت روابط بین فردی
مهارت روابط بین فردی مهارتی است در جهت تعامل مثبت با افراد به خصوص اعضای خانواده در زندگی روزمره، شناسایی مرز روابط با دیگران و ایجاد روابط صمیمانه متعهدانه.
فواید مهارت بین فردی
این مهارت باعث می شود که کودک در آینده در رابطه با دیگران بتواند درست رفتار کند. به این معنا که رابطه دوستانه با آنها برقرار سازد و نیز بتواند آن رابطه را حفظ کند که این امر سلامت اجتماعی وی را تأمین می کند. همچنین، موجب برقراری ارتباط خوب با اعضای خانواده می گردد. از طرف دیگر، این مهارت وی را قادر می سازد که در مواقع لزوم، یک رابطه را به شکلی سازنده به پایان برساند.
در بهبود مهارت روابط بین فردی کودک در خانواده، دوستان نقش بسیار مهمی دارند. این مهارت سبب افزایش عزت نفس در کودک خواهد شد. کودکان با توجه به الگوهای اجتماعی شدن این مهارت را می آموزند و با حمایت عاطفی می توانند در آینده با وجود این مهارت با استقلال کافی زندگی کنند. به کمک این مهارت، کودک خواهد توانست انتظارات و توقعات منطقی خود را بیان نماید، در زمان لازم نه بگوید و رفتاری جرأتمندانه داشته باشد.
- جرأتمندی به عنوان یکی از مؤلفه های مهارت روابط بین فردی نقش بسیار مهمی در روابط افراد ایفا می کند. برای مثال سبب احساس مثبت نسبت به خود می شود.
- فرد جرأتمند از نظر دیگران قابل اعتماد است.
- باعث داشتن معنا در زندگی می شود. در نتیجه، سبب می شود فرد از زورگویی، تحکم و زبونی دور باشد.
- در صورت عدم جرأتمندی فرد دچار افسردگی و عصبانیت از خود خواهد شد.
- احساس درماندگی خواهد نمود.
- دچار ناکامی، ناامیدی و نداشتن کنترل در زندگی خواهد شد.
- فرد دارای جرأتمندی پایین، از دیگران عصبانی و رنجیده خاطر می شود.
- به صورت انفجاری ممکن است خشم خود را بروز دهد.
- از افراد و موقعیت ها به خاطر اضطرابی که دارد اجتناب می کند. در نتیجه، فرصت های پیش آمده را از دست می دهد.
- در روابط بین فردی ضعیف است. زیرا در بیان احساسات مثبت و منفی ناتوان است.
- با وجود پیامدهای جسمی، احتمال تجربه استرس دارد.
- سبب خواهد شد دیگران از وی متوقع باشند و این رفتار در آن ها تقویت شود.
لذا آموزش به کودکان از همان ابتدا زمینه ساز موفقیت آنان خواهد بود. در این زمینه و در جهت ارتقای دوستی، به عنوان یکی از زیرمجموعه های مهارت روابط بین فردی، به والدین عزیز توصیه می شود که تمرین دوستی را که در زیر آمده است، با فرزند خود انجام دهند.
تمرین دوستی
این تمرین با هدف آشنایی با خصوصیات دوستی در کودکان صورت می پذیرد. اظهارنظرهایی را در مورد دوستی بخوانید و از کودک درخواست کنید که به دقت گوش کرده و در مورد آن ها گزینه «درست» یا «نادرست» را انتخاب کند. برای مثال:
- دوستان شما می توانند از شما بزرگتر یا کوچکتر باشند.
- دو دوست می توانند در اختلافات یکدیگر را ببخشند.
- دوستان گاهی اوقات با هم مشکل پیدا می کنند.
- دوست شما باید مثل شما باشد.
- دو دوست هیچ وقت با هم دعوا نمی کنند.
- دوست شما باید طبق میل شما رفتار کند.
- دو دوست همیشه کارهای شبیه به هم انجام می دهند.
- شما می توانی همزمان چند دوست خوب داشته باشی.
- در آخر با این سؤالات می توانید با کودک خود به بحث و گفتگو بپردازید.
آیا تصمیم گیری در مورد بعضی عبارت ها سخت بود؟ به نظرت کدام یک اصلا درست نبود؟ مهمترین خصوصیات یک دوست چیست؟ چطور میتوان برای دیگران دوست خوبی باشیم؟ دوستانتان چگونه می توانند دوست بهتری برای شما باشند؟ والدین عزیز با هدف آشنایی با ساختارهای مختلف خانوادگی و پی بردن کودک به ساختار خانواده خود در زمینه ارتقای روابط بین فردی در کودک، می توانند به تمرین خانواده با کودک خود بپردازند. این تمرین را با گروهی از کودکان و در مدرسه نیز میتوان انجام داد.
تمرین خانواده
با کودک خود در مورد صورت ها و ترکیبات خانواده ها صحبت کنید و برای هر یک از این ساختارها داستانی بسازید. برای مثال، خانواده های تک فرزند، چند فرزند، تک والد. سپس با کودک خود به بحث پیرامون موارد زیر بپردازید:
چه چیزی خانواده را خانواده می کند؟ آیا خانواده ها مثل هم هستند؟ آیا ساختار خانواده می تواند تغییر کند؟ شما کدام نوع خانواده را دوست دارید؟ خانواده شما چه خصوصیاتی دارد؟ و به چه مواردی در خانواده خود افتخار می کنید؟
1. نمونه هایی از مهارت های بین فردی چیست؟
نمونه های معمولی از مهارت های بین فردی شامل همدلی، گوش دادن فعال و هوش هیجانی است. مهارت های بین فردی در تمام زمینه های زندگی نفوذ می کند و در تعاملات شخصی و حرفه ای به یک اندازه اهمیت دارد.
2. روابط بین فردی در کودکان چیست؟
روابط بین فردی کارکردهای متعددی را در رشد کودک انجام می دهد. روابط به عنوان تأثیرگذار بر رفتار و باورها عمل می کنند، به کودکان کمک می کنند مهارت هایی مانند مذاکره و مدیریت تعارض را توسعه دهند و حمایت عاطفی و اجتماعی را ارائه می دهند.