تاریخچه مشاوره روانشناسی در ایران به بیش از 60 سال می رسد. روانشناس های معروفی مانند دکتر محمود صناعی، دکتر سیروس عظیمی، دکتر سعید شاملو، دکتر محمد ساعتچی دکتر رضاشاپوریان از بنیان گزارهای روانشناسی بوده اند. تاریخچه مشاوره روانشناسی در ایران به طور معمول با تأسیس دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی در این زمینه به دورهٔ قبل از انقلاب برمی گردد. در این دوره، تأثیرات غربی بر علم و فرهنگ، به ویژه از طریق برخی از مؤسسات آموزشی و دانشگاه های ایران، منجر به ورود و توسعه روانشناسی به عنوان یک حوزهٔ علمی و تحقیقی شد.
ایران در طول تاریخ خود روانشناسان برجسته ای داشته است که هر کدام در زمینه های مختلف روانشناسی تأثیرات قابل توجهی داشته اند. در اینجا به معرفی برخی از روانشناسان بزرگ تاریخ ایران پرداخته می شود:
معرفی برخی از روانشناسان بزرگ تاریخ ایران
1. علی اکبر سیاسی (1901-1997)
علی اکبر سیاسی یکی از بنیان گذاران روانشناسی در ایران و اولین رئیس دانشگاه تهران بود. او در زمینه های مختلفی از جمله روانشناسی تربیتی و روانشناسی اجتماعی فعالیت داشت.
- تحصیلات: دکترای روانشناسی از دانشگاه سوربون.
- آثار: تألیف کتب و مقالات متعدد در زمینه روانشناسی تربیتی و اجتماعی.
2. حمید عنایت (1932-1982)
حمید عنایت یکی از روانشناسان برجسته ایرانی بود که در زمینه روانشناسی بالینی و روانکاوی فعالیت می کرد. او همچنین به خاطر ترجمه و تفسیر آثار فروید در ایران شناخته می شود.
- تحصیلات: دکترای روانشناسی بالینی از دانشگاه تهران.
- آثار: ترجمه و تفسیر آثار فروید و انتشار مقالات در زمینه روانکاوی.
3. مصطفی ملکیان (1956)
مصطفی ملکیان یکی از روانشناسان و فیلسوفان معاصر ایرانی است که به خاطر نظریاتش در زمینه روانشناسی اخلاق و فلسفه روانشناسی شناخته می شود. او همچنین در زمینه روان درمانی و مشاوره فعالیت دارد.
- تحصیلات: دکترای فلسفه و روانشناسی از دانشگاه تهران.
- آثار: تألیف کتاب ها و مقالات متعدد در زمینه روانشناسی اخلاق و فلسفه روانشناسی.
4. غلامحسین صدیقی (1909-1991)
غلامحسین صدیقی یکی از پیشگامان روانشناسی اجتماعی در ایران بود. او به خاطر پژوهش هایش در زمینه جامعه شناسی و روانشناسی اجتماعی شناخته می شود.
- تحصیلات: دکترای روانشناسی از دانشگاه سوربون.
- آثار: تألیف کتاب ها و مقالات متعدد در زمینه جامعه شناسی و روانشناسی اجتماعی.
5. محمود منصور (1934)
محمود منصور یکی از روانشناسان برجسته ایرانی است که در زمینه روانشناسی تربیتی و روانشناسی کودک فعالیت دارد. او همچنین به عنوان استاد دانشگاه و پژوهشگر در این زمینه ها شناخته می شود.
- تحصیلات: دکترای روانشناسی از دانشگاه تهران.
- آثار: تألیف کتاب ها و مقالات متعدد در زمینه روانشناسی تربیتی و کودک.
6. دکتر دوانلو
دقیقا نمی دانیم او خود را ایرانی میداند یا خیر اگر خود را ایرانی بداند که باعث افتخار او خواهد بود. دوانلو به عنوان یکی از معرف ترین متخصصان و ارائه دهندگان روان درمانی تحلیلی-افزاری (ISTDP) در ایران شناخته می شود. ISTDP یعنی "روان درمانی دینامیکی تحلیلی-افزاری" است که به اختصار به آن اشاره می کند. این روش به هدف افزایش انعطاف پذیری و تغییر در ساختارهای ناخودآگاه مشتریان می پردازد.
دکتر دوانلو نه تنها آموزش های مختلفی در زمینه ISTDP در ایران ارائه داده است، بلکه کتاب ها و مقالات متعددی نیز در این زمینه تألیف کرده است. وی به عنوان یکی از پیشگامان ترویج و آموزش ISTDP در ایران شناخته می شود و تأثیر گذاری قابل توجهی در جامعه حرفه ای روان درمانان ایران داشته است.
فیلسوفان معروف ایران چه کسانی بودند
فیلسوفان معروف ایران تاریخی زیادی دارند که تأثیرات عمیقی در فلسفه جهانی داشته اند. برخی از آن ها عبارتند از:
فردوسی و روانشناسی
شاعر بزرگ ایرانی که در بیت های شاهنامه اش به مسائل فلسفی و انسانی و حتی روانشناسی روز دنیا پرداخته است.
مولانا و روانشناسی
او یکی از بزرگترین شاعران و فیلسوفان ایران بوده و در آثارش به مسائل عمیق دینی و فلسفی پرداخته است.
سعدی و روانشناسی
شاعر معروف ایرانی که در آثارش به مسائل انسانی، اخلاقی، و فلسفی می پرداخت.
او یکی از بزرگترین فیلسوفان ایرانی بوده و نظریاتش در زمینه های فلسفه، عرفان، و متافیزیک بسیار معروف است.
ابن سینا و روانشناسی
به عنوان یکی از بزرگترین فیلسوفان و پزشکان تاریخ شناخته می شود که آثار بسیاری در زمینه های فلسفه، علم، و دین دارد.
خواجه نصیرالدین طوسی و روانشناسی
او یکی از بزرگترین دانشمندان و فیلسوفان ریاضی تاریخ بوده و به مسائل فلسفی، ریاضی، و علمی پرداخته است.
این فهرست تنها یک نمونه از فیلسوفان معروف ایران است و بسیاری دیگر نیز در طول تاریخ ایران تأثیرگذاری داشته اند.
پیشنهاد می کنیم این مقاله را حتما بخوانید: مسمر و رویکرد مسمریسم
ارتباط روانشناسی و فلسفه
ارتباط روانشناسی و فلسفه به عنوان دو حوزهٔ مطالعاتی از علاقه بسیاری از پژوهشگران و دانشمندان بوده است. این دو حوزه در واقع به طور مشترک به بررسی و تبیین ابعاد مختلفی از تجربه و واقعیت انسانی می پردازند. ارتباطات بین این دو حوزه به صورت زیر می تواند مشاهده شود:
موضوعات مشترک روانشناسی و فلسفه:
هر دو حوزه به بررسی موضوعاتی مانند وجود، آگاهی، هویت، ارزش ها، اخلاق، و هدف گذاری انسان می پردازند. این موضوعات اساسی در فلسفه و روانشناسی به طور گسترده ای مورد بحث و تحلیل قرار می گیرند.
رویکردهای مشترک روانشناسی و فلسفه:
برخی از رویکردهای فلسفی مانند فلسفه ذهن، فلسفه علم، و فلسفه اخلاق به طور مستقیم با مطالعات روانشناسی در ارتباط هستند. به عنوان مثال، فلسفه ذهن به مطالعه فرآیندهای شناختی و ذهنی انسان می پردازد که با مطالعات روانشناسی شناختی همخوانی دارد.
روش های تحقیق روانشناسی و فلسفه:
چندین روش تحقیقی مورد استفاده در فلسفه نیز در روانشناسی به کار می روند، و برعکس. این شامل روش های فلسفی مانند تحلیل مفهومی، استدلال منطقی، و تجربه گرایی است که در تحقیقات روانشناسی نیز به کار می روند.
تأثیر یکدیگر:
تئوری ها و مفاهیم فلسفی می توانند تأثیر گذار بر روانشناسی باشند و برعکس. به عنوان مثال، نظریه های فلسفی در مورد وجود و ذات انسان می توانند به شکل قابل توجهی بر نظریات روانشناسی دربارهٔ هویت و خودشناسی اثر بگذارند. در این میان اگزیستانسیال نزدیک ترین رویکرد و فی ما بین روانشناسی و فلسفه است.
پیشنهاد می کنیم این مقاله را بخوانید: جملاتی ناب از نویسندگان مطرح اگزیستانسیال
با این وجود، این دو حوزه دارای رویکردها، روش ها، و زبان های متفاوتی هستند که ممکن است مانع از یکپارچگی کامل در تحقیقات مشترک شوند. با این حال، تعامل بین این دو حوزه می تواند به توسعه فهم بهتری از تجربه و واقعیت انسانی کمک کند.
تاریخچه مشاوره روانشناسی در ایران
پیش از این در هر خانواده ایی ریش سفید و یا بزرگی وجود داشت که وقتی افرادی در خانواده به مشکل برمیخوردند، مشکلاتشان را با آنها مطرح کرده و در برخی موارد کاربردی عمل میکردند و نصیحت هایی میکردند و مشکلات تا حدی در سطحی ترین حالت خود حل میشد. در تاریخچه مشاوره روانشناسی در ایران را می توان به نام یک فرد بیشتر پرداخت. دوانلو فردی که بنیان گذار رویکرد روانپویشی کوتاه مدت بود هاست.
مشکلات خلقی و درمان آن با روانشناس
مشکلاتی نظیر انواع افسردگی، انواع وسواس، استرس، اضطراب، بی خوابی، بی تابی، پر خوری و اختلالاتی که در شخصیت برخی از افراد بود، به هیچ عنوان به دست هیچ بزرگی در فامیل قابل حل نبود و اگر هر کسی در خانواده ایی فردی مضطرب و بی تاب داشت، یا با این بی تابی و افسردگی سر میکرد و یا این بیماری ها او را از پا در می آوردند؛ زیرا روانشناس در آن زمان نبود.
علم روانشناسی و تاریخچه مشاوره روانشناسی
علم روانشناسی بیش از ۱۰۰ سال است که در جهان شکل گرفته است. در واقع روانشناسی یک علم است و عالمان این علم کمک به روحیه و روان انسان مضطرب و بیمار و افسرده امروز را به عهده گرفته اند. در جامعه صنعتی امروز، کمتر کسی را میتوانیم پیدا کنیم که رنجی در درون خود نداشته باشد و یا اضطرابی را متحمل نشده باشد.
روانشناسان معتقدند دردها مربوط به مسائل و مشکلاتی هستند که امروزه برای ما به وجود می آیند و رنج ها همان درد های کهنه و قدیمی هستند که از سال ها پیش در روان ما جا گرفته اند و در واقع درد های قدیمی، امروز تبدیل به رنج میشوند.
روانشناسان
در واقع روانشناسان این علم را آموخته اند و میدانند و یا میتوانند بنا به توضیحات مراجع متوجه شوند هر رفتار و یا هر واکنشی چه دلیلی دارد و یا پس از دوره مشاوره میتوانند بر ما آشکار کنند رنجش ما از چه موضوعی است و به درمان رنج ها و دردها و مشکلات ما بپردازند.
هر رفتاری واکنشی است از ناخودآگاه ما؛ ناخودآگاه ناشناخته ما قدرتمندترین عملکرد را بر روان هر انسانی دارد. با آشنایی و شناخت از ناخودآگاه میتوانیم به میزانی از رنج خود کم کنیم و توانایی رفتن به دنبال درمان را به دست آوریم که تمام این امکان به وسیله یک روانشناس با مهارت برای ما فراهم میشود.
روانشناسی بعد از انقلاب اسلامی
روانشناسی در دهه های پس از انقلاب اسلامی نیز در ایران توسعه یافت. در این دوره، رویکردهای متنوعی در مشاوره روانشناسی در ایران ظهور یافت. از جمله این رویکردها می توان به رویکرد روان پزشکی، روان شناسی بالینی، روان شناسی اجتماعی، روان شناسی تربیتیاشاره کرد.
از اواخر دهه ۱۳۷۰، با رشد جمعیت شهری، تغییرات اجتماعی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، و افزایش نیاز به خدمات روان شناسی و مشاوره، توسعهٔ مشاوره روانشناسی در ایران به شکل چشمگیری افزایش یافته است. در حال حاضر، مشاوره روانشناسی در ایران به عنوان یک حرفه ای رسمی شناخته شده و در مؤسسات دولتی، خصوصی، و آموزشی ارائه می شود. از سوی دیگر، فعالیت های آموزشی و تحقیقی در زمینهٔ مشاوره روانشناسی نیز در دانشگاه ها و مؤسسات علمی پژوهشی ایران ادامه دارد و با پیشرفت فناوری، امکانات مشاوره آنلاین و تلفنی نیز رو به گسترش است.
روانشناسان معروف در ایران
در تاریخ روانشناسی ایران، تعدادی از روانشناسان معروف و تأثیرگذار شناخته شده اند که به توسعه این حوزه در ایران کمک کرده اند. روانشناس های معروفی مانند دکتر محمود صناعی، دکتر سیروس عظیمی، دکتر سعید شاملو، دکتر محمد ساعتچی دکتر رضاشاپوریان از بنیان گزارهای روانشناسی بوده اند. برخی دیگر از آن ها عبارتند از:
دکتر محمود افشار:
به عنوان یکی از پیشگامان روانشناسی ایران محسوب می شود و تأثیر بسزایی در توسعه روانشناسی ایران داشته است. او بیشتر به روانشناسی کودک و نوجوان، روان پزشکی و روان درمانی پرداخته است.
دکتر علی شریعتی:
علاوه بر فعالیت های فلسفی، شریعتی نیز به موضوعات روانشناسی پرداخته و از دیدگاه اسلامی به آن ها نگاهی نو داده است. آثاری نظیر (معنویت و شادی) و (خویشتن شناسی) از آثار او در این زمینه هستند.
دکتر جعفر شریفیان:
او به عنوان یکی از متخصصان برجسته روان پزشکی در ایران شناخته می شود. او بیشتر در زمینه روان پزشکی کودکان و نوجوانان فعالیت داشته و آثار متعددی در این زمینه ارائه کرده است.
دکتر محمدعلی طاهری:
وی به عنوان یکی از پژوهشگران برجسته روان شناسی ایران شناخته می شود و بیشتر در زمینه روان شناسی تربیتی، اجتماعی، و فرهنگی فعالیت دارد. آثاری همچون (فرهنگ و شخصیت ایرانی) از آثار معروف اوست.
دکتر فریدون سعیدی:
او نیز به عنوان یکی از پیشگامان و پژوهشگران برجسته روان شناسی ایران شناخته می شود و بیشتر در زمینه روان شناسی تربیتی و اجتماعی فعالیت دارد. این فهرست تنها یک نمونه از روانشناسان معروف ایران است و بسیاری از دیگران نیز در توسعه این حوزه در ایران نقش بارزی داشته اند.
