تله تنبیه یک اعتقاد دائمی است که فرد را از درون تحت فشار قرار می دهد تا نسبت به بروز خطا در خود و دیگران بسیار حساس شود و برای اصلاح خطاکاران بر مجازات اصرار بورزد. تله تنبیه این تفکر را در فرد ایجاد میکند که دارای یک حس قوی اخلاقی است و اصرار او بر تنبیه برای رعایت عدالت و انصاف است. افراد گرفتار در تله تنبیه از بخشیدن خود یا دیگران عاجزند و معمولاً شرایط معقولی را که می تواند رفتار بد را توضیح دهد، در نظر نمی گیرند.
آنها نمی توانند این ایده را بپذیرند که همه نواقصی دارند و هیچکس کامل نیست و معیارهای آنها در اجرای مجازات بسیار سختگیرانه است. افرادی که در روابط خود دارای لحن تند و انتقادی هستند، نسبت به خطاها در هر اندازه ای که باشد واکنش تند نشان می دهند و انعطاف پذیری اخلاقی ندارند، ممکن است دچار تله تنبیه باشند.
علل شکل گیری تله تنبیه
ریشه شکل گیری تله تنبیه را باید در دوران کودکی جستجو نمود. در خانواده هایی که والدین هنگام بروز اشتباه از سوی کودک با او بد رفتاری می کنند، انتقادگر و کمال گرا هستند و فرزندان را برای موفقیت تحت فشارهای زیاد قرار می دهند، کودکان ممکن است با احساس تنبیه بزرگ شوند و این تصور در آنها شکل بگیرد که وقتی کسی مرتکب اشتباهی می شود و مجازات نمی شود، یک مشکل جدی روی داده است. این افراد در واقع رفتار و گفتار والدین خود را درونی می کنند و یک ندای دائمی در وجود آنها از همه می خواهد کارها را به درستی انجام دهند و در غیر این صورت مجازات خواهند شد.
تله تنبیه همچنین در کودکانی که در محیط رشد خود شاهد مناظر خشونت بار بوده اند، یا نقش قربانی را داشته اند ایجاد می شود. این تجربیات نیز باعث رشد صدای درونی تنبیه کننده در کودک می شوند. تله تنبیه معمولاً همراه با تله دیگری به نام تله بی اعتمادی در کودک شکل می گیرد و او را به این تصور می رساند که افراد به طور پیش فرض بد رفتار می کنند و در صورتی که به آنها فرصتی داده شود از آن سوء استفاده می کنند.
تشخیص تله تنبیه
اگر فردی دارای حداقل 5 مورد از تصورات، رفتارها و ویژگی های زیر باشد، احتمالاً در تله تنبیه گرفتار شده است:
- هنگامی که افراد اشتباه می کنند باید مجازات شوند و پاسخگو باشند.
- وقتی افراد مرتکب اشتباه می شوند باید به آنها گفته شود.
- این بسیار ناراحت کننده است که مرتکبین اشتباه به حال خود رها شوند.
- بخشیدن و فراموش کردن سخت است (داشتن تمایلات کینه توزانه)
- بی رحمانه خود را آزار دادن هنگام ارتکاب اشتباه.
- درگیر کردن خود در کارهای بدی که دیگران انجام می دهند، مخصوصاً وقتی آنها مسئولیت کار خود را بر عهده نمی گیرند.
- داشتن یک ندای انتقادگر درونی که خود و دیگران را به سختی قضاوت می کند.
- همه چیز یا سیاه و یا سفید است، حد وسطی وجود ندارد.
نحوه درمان تله تنبیه
تغییر این شیوه تفکر که افرادی که مرتکب اشتباه می شوند باید مجازات شوند به این شیوه که گاهی می توان مرتکبین اشتباه را بخشید، یا حتی اشتباهات آنها را نادیده گرفت، دشوار است. اما این دقیقاً کاری است که باید برای درمان تله تنبیه انجام داد. این کار به کمک یک درمانگر تسهیل می شود. درمانگر جهت درمان تله تنبیه از بعضی عناصر درمان شناختی رفتاری (CBT) و سایر رویکردهای درمانی استفاده و به فرد کمک می کند تا با تغییر شیوه های تفکر و احساس خود بر تله تنبیه فائق آید.
حین درمان، افرادی که تله تنبیه دارند، یاد می گیرند که جوانب مثبت و منفی عکس العملهای خود نسبت به اشتباهات را بسنجند وبه این موضوع بیاندیشند که تنبیه همیشه باعث نمی شود افراد خاطی در اعمال خود تجدید نظر کنند، بلکه ممکن است فقط خشم و رنجش ایجاد کند، یا آنها را تشویق کند که راههایی برای اجتناب از مجازات در آینده بیابند.
اگر شما هم در تله تنبیه گرفتار شده اید، می توانید از مزایای عمل کردن به پیشنهادات زیر بهره مند شوید:
- مزایا و معایب مجازات در مقابل بخشش را در یک لیست بنویسید و به این نکته توجه کنید که تنبیه روش موثری برای روبرو شدن با اشتباهات نیست.
- هنگام فعال شدن تله تنبیه، با خود یک گفتگوی تخیلی ترتیب دهید که یک سمت آن مجازات کننده و سمت دیگر بخشنده است. این تمرین برای حل مشکلات و مدیریت تعارضات به شما کمک می کند.
- نکات منفی تنبیه کردن را فهرست کنید و به این نکته توجه کنید که زیان تنبیه از سود آن بیشتر است. آگاهی از این امر می تواند انگیزه شما برای تغییر را تقویت کند.
- در موقعیت هایی که تمایل به سرزنش خود یا دیگران دارید، پاسخ های توام با بخشندگی را تمرین کنید.
شخصیت بازرس ژاور در رمان بینوایان (اثر ویکتورهوگو) نمونه افرادی است که در تله تنبیه گرفتارند. او خود را مظهر عدالت و نور و حقیقت می دانست و به صورت افراطی نسبت به قانون شکنی حساس بود. هیچاستثنایی وجود نداشت و از نظر او، هر کس که مرتکب جرمی می شد، اصلاح پذیر نبود و باید مجازات می شد.
منابع: app.securenest.org، mind-balance.org، schematherapyonline.com، lucreid.com، jeffdwarshuis.com
