این یک سوال تاریخی است که چندین هزار سال عمر دارد. در طول تاریخ اقوام مختلف با پدیده بلوغ برخوردهای مختلفی داشته اند. بلوغ زودرس از منظر فیزیولوژیک و ذهنی عوارض مختلفی دارد که بخشی از آن تنها تداعی های ذهنی است که جنبه فرهنگی تاریخی دارد. برای درک بهتر از عوارض بلوغ زودرس بهتر است کمی با خود مفهوم آن آشنا شویم. بلوغ زودرس به ظاهر شدن زودهنگام علائم جسمی بدلیل ترشح زیاد هورمون رشد گفته میشود. این رویداد میتواند دلایل بسیار مختلفی داشته باشد و مانند هر پدیده دیگری که از آن استاندارد رشدی ساخته شده توسط انسان خارج شود، مزایا و معایبی دارد. در این مقاله سعی میکنیم در زمینه عوارض بلوغ زودرس در پسران و دختران و راه های جلوگیری از آن اطلاعات مفیدی به شما بدهیم.
پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست آنلاین شخصیت جنسی
منظور از بلوغ زودرس چیست؟
عوامل زیادی در شروع بلوغ زودرس اهمیت دارند ولی بیشتر بار این عوامل وابسته به ژنوم افراد است و علت اولیه عوارض بلوغ زودرس میباشد. در واقع این ژنتیک است که تعیین میکند در چه سنی فرد وارد بلوغ شود هر چند محیط بر روی آن تاثیر می گذارد. اینکه در بیشتر موارد نشانه های بلوغ در یک دختر تقریباً در همان زمانی که مادرش بلوغ را تجربه کرده ظاهر میشود، نشان میدهد ژنتیک بر زمان آغاز این پدیده اثر مستقیم دارد. اما بطور میانگین زمان معمول شروع بلوغ در دخترها از حدود 9 تا حدود 13.5 سالگی و در پسرها از حدود 9 تا 14 سالگی است. اگر دختری در سن کمتر از 8 و پسری در سن کمتر از 9 سال با علائم اولیه بلوغ مواجه شود، معمولاً میتوان گفت که دچار بلوغ زودرس شده است.
این تنها ژن نیست که تعیین کننده است. برخی عوامل محیطی هم این ژن را می پرورانند، از جمله وزن، قد و تغذیه.
عوامل ایجاد کننده بلوغ زودرس
در جواب این سوال که چه عواملی باعث بلوغ زودرس میشود بمیتوان به چند مورد اشاره کرد. ریژیم غذایی نا مناسب، رژیم غذایی نامناسب یعنی، استفاده از غذاهای فرآوری شده مانند کنسروها، چاقی، درمان های هورمونی جهت افزایش قد، جهش ژنی، سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری. همچنین مصرف بیش از اندازه گوشت قرمز و چربی. یا تماشای بیش از اندازه تلویزیون، دیدن فیلم پورن، استفاده بیش از حد کودکان از فضای مجازی و حضور کمرنگ پدر در خانواده از عوامل بروز بلوغ زودرس در ایران و دیگر کشورهای جهان است.
چاقی و بلوغ جنسی هم در مورد پسران و هم در مورد دختران یکی از عوامل تاثیرگذار دیگه است. اما اینجا تفاوتی وجود دارد. از این لحاظ که در دختران ارتباط مثبت و در پسران ارتباطی منفی بین بلوغ زودرس وجود دارد اما یعنی چی؟ به این معنی که دختران با بلوغ جنسی زودرس، چاق تر از حد معمول هستند اما پسران مبتلا به بلوغ زودرس، لاغرتر از حد معمول اند. در هر دو مورد، به محض مشاهده چاقی یا لاغری غیرعادی، باید ملاحظات مربوط به بلوغ زودرس فرزندان را انجام داد.
خطرات عوارض بلوغ زودرس چیست؟ (3 مورد مهم)
1. بلوغ زودرس باعث کوتاهی قد در کودکان میشود
اگرچه کودکانی که به بلوغ زودرس دچار میشوند، اغلب نسبت به سن خود قد بلندتری دارند، اما در بزرگسالی کوتاه قد میشوند، چرا؟
ﺑﻠﻮﻍ ﺯﻭﺩﺭﺱ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺒﺐ ﻇﻬﻮﺭ ﻋﻼﻳﻢ ﺛﺎﻧﻮیه ﺟﻨﺴﻲ میشود ﺑﻠﻜﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺭﺷﺪ ﻗﺪی ﻭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﻦ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻧﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩ، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ ﺯﻭﺩﺭﺱ ﺍﭘﻲ ﻓﻴﺰﻫﺎ ﻭ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻗﺪ نهایی ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ.
2. مشکلات روانی در بلوغ زودرس
بلوغ به خودی خود دورانی طوفانی است، حتی اگر به موقع اتفاق بیافتد. بلوغ در بچه های کوچکتر میتواند استرس و فشار بیشتری به همراه داشته باشد. آنها احساس ناخوشایندی پیدا میکنند وقتی میبینند از لحاظ ظاهری با همسالان خود فرق دارند.
مخصوصاً دخترانی ﮐﻪ ﺑﻠﻮﻍ ﺯﻭﺩﺭﺱ دارند، ﺩﺭﻭﻥ ﮔﺮﺍﺗﺮ ﻭ ﺧﺠﺎﻟﺘﻲ ﺗﺮﻧﺪ ﻭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آنان ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ است و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اندازه بدن ﺍﺯ ﻧﮕﺮﺷﻲ ﻛﻢ ﻭ ﺑﻴﺶ منفی تر ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻧﺪ. آنها توانایی مدیریت و ﺭﻫﺒﺮی ﻛﻤﺘﺮﻱ نیز بین همسالان ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. همچنین ﺍﻳﻦ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ، ﻋﺰﺕ ﻧﻔﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻱ ﺩﺍﺭﻧﺪ که ممکن است باعث شود تصویر ناخوشایندی از خود داشته باشند.
3. امکان انحرافات جنسی هنگام بلوغ زودرس
فرا رسیدن زودرس ﺑﻠﻮﻍ جنسی، ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻫﻮﺭﻣﻮﻧﻲ، ﻣﺨﺼﻮصاً ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﺪﺭﻭﮊﻥ ﻫﺎ ﺩﺭ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻫﺮ ﺩﻭ جنس را ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ میﺩﻫﺪ. ﻟﺬﺍ ﺍﻳﻦ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﻫﺎﻳﻲ ﺍﺯ ﺗﻨﺶ ﻫﺎﻱ ﺁﻥ، ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺿﺎئی ﻭ ﺧﻄﺮ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁهای جنسی زود هنگام را بیشتر کند.
ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺭﻳﺸﻪ ﺭﻭﺍنی ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﻭﻟﻲ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﻭ زمینه ﺳﺎﺯ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻧﺎﮔﻮﺍﺭی ﺩﺭ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻱ ﺟﺴمی، ﺭﻭﺍنی ﻭ ﻋﺎطفی ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ. ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﯽ ﻛﻪ ﺗﻦ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺿﺎئی ﻣﻲ ﺩﻫﻨﺪ، ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺍﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ، ممکن است ﺑﺮﺍی ﻣﺪﺕ ﻫﺎی ﺯﻳﺎﺩی ﺍﺯ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﺁﻥ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭی کنند. ﺍﺣﺴﺎﺱ ﮔﻨﺎﻩ ﻧﺎشی ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﺎنی ﻛﻪ ﻧﻮﺟﻮﺍﻥ ﻣﺘﻮﺟﻪ میشود ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ، ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺮک ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ. ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻟﻐﺰشی ﺩﺭ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﻣﻀﻄﺮﺏ ﻭ ﺧﺠﺎﻟتی ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ.
آیا میتوان از خطرات عوارض بلوغ زودرس پیشگیری کرد؟
پیشگیری از بلوغ زودرس و جلوگیری از شروع عوارض بلوغ زودرس با تغذیه و توجه به رشد مناسب فرد کمک کننده است. والدین باید از چاقی مفرط فرزندانشان پیشگیری کنند و به هیچ وجه مرغ و تخم مرغ ماشینی و فراورده های هورمونی را به خصوص به دختران خود ندهند.
والدین باید با ایجاد رابطه صادقانه و دوستانه با دختر یا پسر مبتلای خود، برای او پیدایش این تغییرات را توضیح دهند و او را از مراقبت های ضروری آگاه کنند. ارتباط والدین با معلمان فرزندشان به منظور برقراری ارتباط دوستانه آنان با بچه های همسن خود و جلوگیری از ایجاد مشکلات روانی در این زمینه بسیار اهمیت دارد.
رعایت عوامل و شرایط فردی، خانوادگی و اجتماعی قابل کنترل (عوامل و شرایط ذکر شده در مورد علل بلوغ زودرس) به منظور تعدیل و کاستن از عوارض و پیامدهای بلوغ زود رس در زندگی حال و آینده این افراد نیز حائز اهمیت است.
نکته بسیار مهم؛ مراجعه به روانشناس برای بررسی و درمان علائم هیجانی و روانی بلوغ زودرس و همچنین برای پیشگیری از مشکلات یکی از وظایف مهم والدین در این موارد است. روانشناس نوجوان میتواند کمک بسیار زیادی به شما جهت پیشگیری از مشکلات دیگری که میتواند بدلیل ایجاد بلوغ شکل گرفته باشد رخ دهد.
اختلالات رایج روانشناختی در سنین کودکی و نوجوانی
- بیش فعالی و اختلال تمرکز
- اختلالات یادگیری
- مشکلات ارتباطی
- اعتیاد به بازی های آنلاین
- دوری گزینی از جامعه
- عدم برقراری ارتباط با والدین
برای شناخت و آگاهی بیشتر لطفا صفحه اختصایی روانشناسی کودک و نوجوان را مشاهده کنید.
1. بلوغ زودرس چیست؟
ظاهر شدن نشانه های بلوغ از نظر جسمی و هورمونی در دختران قبل از 8 سالگی و در پسران قبل از 9 سالگی را بلوغ زودرس می نامند.
2. نشانه های ظاهری بلوغ زودرس چیست؟
هنگامی که بلوغ زودتر از سن مورد نظر شروع شود، رشد قدی كودكان بیشتر میشود و نسبت به كودكان همسن خود، قد بلندتری خواهند داشت. ولی پس از 2 یا 3 سال رشد قد متوقف میشود و در نتیجه کودکانی که زودتر به بلوغ رسیده باشند معمولاً در بزرگسالی نهایتاً قد کوتاهی خواهند داشت.
3. نشانه های روانی بلوغ زودرس چیست؟
این افراد اغلب اعتماد به نفسی زیادی ندارند. اغلب مضطرب و پریشانند و افرادی خجالتی و گوشه گیری میباشند. تفاوت های جسمانی در این کودکان در پذیرش کودک توسط همسالان خود اثر منفی خواهد گذاشت و برای فرد مشکلات زیادی را در روابط اجتماعی ایجاد خواهد کرد.
4. آیا لازم است بلوغ زودرس در کودکان درمان شود؟
بلوغ زودرس برای فرد و خانواده او، مشكل مهمی است و عوارض زیادی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین گذراندن این مرحله با موفقیت میسر نخواهد بود مگر اینکه والدین به شکلی دقیق مورد آموزش قرار گیرند.
