این خستگی زیاد و غیر طبیعی را می توان به سندرم خستگی مزمن نسبت داد. همه افراد گاهی احساس خستگی میکنند، اما سندرم خستگی مزمن (Chronic Fatigue Syndrome) یا CFS یک اختلال پیچیده است که با خستگی مفرط مشخص میشود و حداقل شش ماه طول میکشد. این سندرم میتواند آنقدر شدید باشد که مانع انجام فعالیتهای روزانه در خانه و محل کار شود. سندرم خستگی مزمن با فعالیت بدنی یا ذهنی بدتر شده، با استراحت بهبود نمی یابد و با هیچ بیماری زمینه ای قابل توضیح نیست. افراد مبتلا به CFS غالباً بدون دلیل مشخصی شبها زیاد بیدار میشوند و تقریباً هر روز صبح احساس میکنند که خواب کافی نداشته اند. این افراد در تمرکز و انجام چند وظیفه با هم مشکل دارند و هنگامی که از حالت نشسته یا دراز کشیده در حالت ایستاده قرار میگیرند، دچار افت فشار خون، سرگیجه و تپش قلب می شوند.
این اختلال متوجه گروه خاصی نیست و در تمام افراد با هر شرایط شغلی، اجتماعی و اقتصادی دیده میشود، در سال های اخیر این اختلال با عناوینی همچون آنفلونزای جوانان ثروتمند یا آنفلونزای یاپی ها به اشتباه نامگذاری شده است که از نظر علمی چنین نیست. اگرچه این اختلال بیشتر در بین زنان ۴۰ و ۵۰ ساله مشاهده می شود، اما می تواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد. در حال حاضر هیچ درمانی برای آن وجود ندارد و روشهای موجود فقط علائم را تسکین می دهند.
مراحل سندروم خستگی مزمن
سندروم خستگی مزمن به سه مرحله تقسیم میشود:
- مرحله اول را «مرحله اعراض و علائم ابتدائی» میگویند. علائم فشار روانی و جسمی را سبب می گردد ولی بیمار بازهم می تواند از عهده کارهای روزمره خود برآید.
- مرحله دوم که مرحله اضطرار نام دارد. این مرحله اکثراً زود و ناگهانی رخ می دهد. ازآنجاکه بیمار دچار ناتوانی و عدم فعالیت میشود این مرحله ممکن است تا چندین هفته به طول انجامد. برای بیمار شاید برخاستن از بستر، فکر کردن یا تمرکز کردن از کارهای سخت و ناممکن باشد و قابلیت انجام چندین کار با هم را از دست میدهد. در این مرحله ممکن است بیمار احساس بیچارگی و پانیک داشته باشد که شاید با افسردگی اشتباه شود.
- مرحله سوم را «مرحله بهبود» می نامند. در این مرحله بیمار توانایی های خود را تدریجاً بازمی گرداند ولی هنوز بسیار خسته و حساس در برابر فشار عصبی است و در تمرکز و حافظه دچار مشکل هست. بیمار بهمرورزمان در مرحله بهبود، توانایی خود را بازمی یابد و سعی می کند در کارهای زندگی روزمره خود دوباره فعالیت و کارکرد نرمال داشته باشد. اختلال سندروم خستگی مزمن همیشه حساسیت بالا در برابر استرس یا فشار عصبی را بجا می گذارد، حتی بعد از آنکه سایر علائم از بین رفته باشند.
عوامل سندروم خستگی مزمن
به نظر می رسد افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، حتی نسبت به ورزش و فعالیت کم حساس می باشند. گرچه علت سندروم خستگی مزمن هنوز مشخص نیست اما محرک های احتمالی این بیماری شامل موارد زیر هستند:
عفونت های ویروسی
ازآنجاکه برخی از افراد بعد از عفونت ویروسی دچار سندرم خستگی مزمن می شوند، محققان این فرضیه را در نظر گرفته اند که ویروس ها ممکن است باعث ایجاد این اختلال شود.
مشکلات سیستم ایمنی بدن
به نظر می رسد سیستم ایمنی بدن افرادی که مبتلا به سندرم خستگی مزمن هستند نسبت به افراد سالم کمی متفاوت است و این اختلالات موجب سندروم خستگی مزمن می شود.
عدم تعادل هورمونی
افرادی که دارای سندرم خستگی مزمن هستند گاهی اوقات سطح هورمونی غیرطبیعی تولید شده در هیپوتالاموس، غدد هیپوفیز یا غدد آدرنال دارند؛ اما اهمیت این ناهنجاری ها هنوز مشخص نیست.
علائم سندروم خستگی مزمن
علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- سردرد
- گلودرد
- خستگی
- اختلالات خواب
- از دست دادن حافظه یا عدم تمرکز
- درد مفاصل و یا ماهیچه غیرقابل توضیح
- بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن یا زیر بغل
- خستگی شدید بیش از ۲۴ ساعت بعد از انجام تمرینات بدنی یا ذهنی
- کاهش حافظه یا تمرکز
- درد گلو
- غدد لنفاوی دردناک یا کمی بزرگ شده در گردن یا زیر بغل
- درد عضلانی غیرقابل توجیه
- درد مفصلی بدون تورم یا قرمزی که از مفصلی به مفصل دیگر می رود
- ضعف شدید خصوصاً پس از بیدار شدن در صبح
- خستگی و التهاب مزمن چشم و تاری دید و حساسیت چشم به نور
- حساسیت به تغییرات دما (حساسیت به گرمای تابستان یا سرمای زمستان)
- تشنگی شدید و احتیاج به دفع سریع ادرار
- حمله های پانیک خصوصاً پس از مصرف داروهای شیمیایی یا گیاهی خاص (به دلیل به هم خوردن تعادل اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک)
- علائم و نشانه های گفته شده در تمام بیماران مبتلابه این سندرم دیده شده، اما در بعضی از بیماران، نشانه های دیگری نیز شناخته شده که این نشانه ها عبارت اند از:
- افت فشارخون و افزایش ضربان قلب هنگام ایستادن (افزایش ضربان بیش از ۳۰ بار در دقیقه پس از برخاستن)
- احساس گر گرفتگی پس از مصرف خوراکی های انرژی زا
- سرد شدن دست و پا (سندرم رینو) و عرق کردن دست و پاها هنگام سرد بودن
- پرش های عضلانی غیرارادی
- لرزش پاها هنگام ایستادن و احساس نداشتن تعادل (خصوصاً هنگام بسته بودن چشم ها) و افت جریان خون مغزی
- آلرژی و حساسیت به غذا (عموماً خوراکی های حاوی هیستامین)، الکل، عطر، مواد شیمیایی، دارو و سروصدا و نور
- نامنظمی ضربان قلب
- افسردگی، عدم تحمل استرس، عصبانیت، ترس، زودرنجی و احساس تباهی و مرگ
- درد در ناحیه پشت سر و زیر جمجمه یا گردن
- دردهای شکم تخت، تهوع، اسهال و نفخ (سندرم روده تحریک پذیر)
- درمان سندروم خستگی مزمن
سندرم خستگی مزمن (CFS) درمان قطعی ندارد و در درمان آن تأکید بر تسکین علائم است.
داروها
بسیاری از افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن دچار افسردگی نیز هستند. درمان افسردگی مقابله با علائم سندرم خستگی مزمن را راحت تر می کند. مصرف مقادیر کمی داروهای ضدافسردگی به بهبود خواب و کاهش علائم کمک می کند.
مقابله با بیماری و حمایت
تجربه ابتلا به سندرم خستگی مزمن برای هر فرد متفاوت است. حمایت های عاطفی و مشاوره در مقابله با شرایط عدم قطعیت و محدودیت های ناشی از این اختلال کمک می کند.
فعالیت های روزانه
اگر بیماری عود کند انجام کارهای روزمره برای شما دشوار می شود. برای انجام این کارها برنامه ریزی کنید. زمانی که احساس بهبودی کرد ید می توانید همانند زمان هایی که انرژی داشتید کارهای خود را انجام دهید و اگر برای انجام کارها به خودتان فشار آورید ممکن است صدمه ببینید. انجام مکرر این چرخه باعث می شود که بیماری شما دوباره عود کند بنابراین باید تعادل را در انجام فعالیت های روزمره و استراحت کردن حفظ کنید.
تمرین های ورزشی
باید حتماً ورزش کنید. با این کار شما فعال و قوی خواهید ماند. حرکات جدید را به تدریج به برنامه ورزشی خود اضافه کرده و هرروز فعالیت های سبک را در مدت های زمانی کوتاه انجام دهید.
تغذیه
بررسی مواد غذایی که می خورید می تواند به مدیریت علائم کمک کند. از مصرف غذاها و مواد شیمیایی که به آن ها حساسیت دارید بپرهیزید. همچنین تقسیم وعده های غذایی در طول روز می تواند به شما در حفظ سطح انرژی کمک کرده و وعده های کمتر نیز می تواند در کنترل حالت تهوع که گاهی اوقات همراه با سندرم خستگی مزمن ایجاد می شود مؤثر باشد. برای کنترل سطح انرژی بهتر است از مصرف شکر، شیرینی ها و کافئین اجتناب کنید.
آیا مصرف مکمل ها به رفع و درمان سندرم خستگی مزمن کمک می کنند؟
خستگی یک نشانه کمبود کلاسیک برای بسیاری از مواد مغذی است، با این وجود از بین تمام مواد مغذی آزمایش شده تا کنون، بیشترین ماده مفید برای مبتلایان به سندرم خستگی مزمن ماده معدنی منیزیم است. منیزیم عملکردهای مهمی برای سلامتی مطلوب دارد. بسیاری از علائم سندرم خستگی مزمن با علائم معمول کمبود منیزیم مانند کمبود انرژی، مشکلات خواب، گرفتگی و اسپاسم عضلات، دردهای عضلانی همخوانی دارد. لذا مصرف مکمل منیزیم می تواند به جبران کمبود این ماده معدنی مهم کمک کند. همچنین مواد مغذی مانند ویتامین سی، ویتامینe، گلوتاتیون، آلفا لیپوئیک اسید، کوآنزیم Q10 در بهبود علائم cfs موثر هستند.
