اهمیت ورزش قبل و بعد از بارداری دوران بارداری یکی از مراحل مهم در زندگی بانوان است که معمولاً با ویژگی های خاص خود همراه است. حفظ سلامت مادر و کودک در این دوران بسیار حائز اهمیت است و یکی از راه های حفظ سلامت جسم و روان، ورزش کردن و فعالیت بدنی منظم است. نقش ناقل های عصبی و هورمونها برای بهبود خلق و کاهش درد تاثیر چشم گیری دارند.
حفظ سلامت مادر در دوران بارداری با ورزش
ورزش و فعالیت های بدنی در دوران قبل از اقدام به بارداری به حفظ سلامت مادر کمک کرده و ضامن یک بارداری موفق و کم خطر است. پژوهش ها نشان میدهند که ورزش و فعالیت بدنی قبل از بارداری از بروز دردهای معمول در حین بارداری مانند دردهای شایع در ناحیه لگن پیشگیری میکند. مشخص شده است فعالیت های ورزشی مانند دویدن، بازیهای با توپ و ایروبیک از بهترین ورزش هایی است که می تواند به بارداری موفق بینجامد. در این تحقیقات محققان دریافتند که پنج بار ورزش در طول هفته قبل از اقدام به بارداری می تواند از دردهای شایع در دوران بارداری مانند کمردرد و دردهای لگنی پیشگیری زیادی میکند.
آیا ورزش درد لگن را کم می کند؟
اهمیت ورزش قبل و بعد از بارداری با تحقیقات طی ۹ سال بر روی ۳۹ هزار زن باردار که منتظر اولین بچه خود بودند، انجام شد و نشان داد ورزش و فعالیت بدنی مناسب قبل از بارداری می تواند ریسک ابتلا به دردهای لگن و کمر را که در بانوان باردار عمومیت دارد، کاهش دهد. در حقیقت مشخص شد میزان دردهای لگنی در زنان ورزشکار کمتر از دیگر زنان است (مری اون و همکاران، ۲۰۱۵). بنابراین لازم است خانمها قبل از اقدام به بارداری با ورزش منظم قوای بدنی خود را برای طی کردن فرآیند یک بارداری موفق بالا ببرند. همچنین ورزش باعث میشود زنان اعتماد به نفس و روحیه بیشتری را برای بارداری داشته باشند.
اهمیت ورزش در دوران بارداری
همانطور که ورزش در زمان قبل از بارداری مهم و ضروری است، در دوران بارداری نیز اهمیت زیادی دارد. هر چند نوع و کیفیت ورزش در دوران بارداری با قبل از آن متفاوت است. اما ورزش کردن در دوران بارداری نه تنها برای مادر بلکه برای سلامت جنین نیز فواید زیادی به همراه دارد. مشخص شده است که ورزش مادران در زمان بارداری، اثرات مفیدی بر روی دستگاه عصبی خودکار و قلب جنین دارد. دستگاه عصبی خودکار مسئول اعمال غیرارادی بدن مانند ضربان قلب، فشار خون، تنفس و کنترل اندام های داخلی بدن است.
محققان در تحقیقاتی رشد جنین هایی که در رحم مادر در معرض ورزش قرار می گیرند را در مقایسه با جنین هایی که در معرض ورزش قرار نمی گیرند، مورد مقایسه و بررسی قرار دادند. آنها آهنگ قلب جنین و اختلاف آهنگ قلب را در هفته های ۲۸ تا ۳۶ بارداری در زنانی که ورزش میکردند و آنهایی که ورزش نمی کردند، اندازه گیری کردند. در این مطالعه پنج مادر باردار، سه بار در هفته دست کم به مدت ۳۰ دقیقه، ورزش هوازی انجام می دادند و پنج نفر دیگر برنامه ورزشی منظمی نداشتند.
تفاوت جنین مادران ورزشکار
مشخص شد ریتم قلب جنین هایی که مادرانشان در دوران بارداری ورزش کرده بودند، به طور قابل توجهی پایین تر از آهنگ قلب جنین هایی بود که مادرانشان ورزش نکرده بودند. در هر مرحله بارداری، اختلاف ریتم قلب جنین در این دو گروه از لحاظ آماری چشمگیر بود. در هفته ۳۲ بارداری اختلاف آهنگ قلب جنین مادرانی که در دوران بارداری ورزش می کردند، به طور چشمگیری بالاتر از گروهی بود که مادرانشان ورزش نکرده بودند. زمانی که مادر در دوران بارداری ورزش می کند، بدن جنین مانند افراد بزرگسال تحت تأثیر قرار می گیرد. محققان از این تحقیق چنین نتیجه گیری کردند که ورزش در دوران بارداری احتمالاً نخستین و بهترین اقدام مؤثر برای تقویت قلب کودک است و در سلامت قلب او در آینده نیز اثرگذار خواهد بود.
از دیگر سوالات پر تکرار و مهم در زمان قبل و بعد از بارداری می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
تحقیقات جهانی در مورد اهمیت ورزش در دوران بارداری
در پژوهشی محققان آمریکایی توصیه می کنند ورزش منظم در اغلب روزها برای زنان باردار لازم و ضروری است. کارشناسان در حال حاضر اعتقاد دارند که ورزش علاوه بر داشتن مزایای بیشمار برای مادر و نوزاد، فوایدی حتی فراتر از دوران بارداری برای مادر و جنین دارد. برخلاف ۲۰ سال گذشته که پزشکان اغلب زنان باردار را برای پیشگیری از سقط جنین و زایمان زودرس به استراحت ترغیب می کردند، بر اساس تحقیقاتی که اواخر سال ۲۰۱۵ توسط این محققان انجام گرفت، مشخص شد که فعالیت بدنی در زمان بارداری نه تنها زیانی در پی ندارد که مزایایی بیشمار نیز به همراه دارد. از این رو محققان برخلاف گذشته زنان باردار را به شرکت در ورزش های هوازی و ورزش های قدرتی آرام طی بارداری و بعد از آن تشویق می کنند.
همچنین در مورد زنانی که دچار چاقی و اضافه وزن هستند، برای جلوگیری از اضافه وزن مفرط در زمان بارداری آنها تأکید بر ورزش کردن دارند. آنان همچنین دریافتند ورزش با افزایش سوخت و ساز بدن، خطر ابتلا به دیابت بارداری را کاهش می دهد و از طرفی به سوخت و ساز مناسب بدن جنین قبل و بعد از تولد کمک می کند، کمردردهای زمان بارداری را کاهش می دهد و به مدیریت و کنترل وزن مادر در زمان بارداری کمک می کند (کالج زنان و زایمان آمریکا، ۲۰۱۵).
نقش ورزش در بهبود احساسات
به گفته متخصصان، ورزش در دوران بارداری باعث بهبود احساسات مادر میشود و به نوعی از بروز افسردگی پس از زایمان نیز پیشگیری خواهد کرد. همچنین کاهش یبوست، افزایش حرکات روده، کاهش درد در عضلات پشت باسن و پاها، جلوگیری از کشش و پارگی مفاصل، کاهش استرس و اضطراب، خواب راحت، افزایش جریان خون در پوست، آمادگی برای زایمان و کاهش چربی های اضافه بدن در دوران بارداری از مزایای ورزش در دوران بارداری است. ورزش هم برای مادر و هم برای جنین مفید است.
پیاده روی و ورزش های هوازی مانند یوگا مناسب ترین ورزشها برای دوران بارداری به شمار می آیند. از دیدگاه متخصصان بهترین و مهمترین ورزش در زمان بارداری، همان پیاده روی در هوای آزاد است. راه رفتن باعث تقویت عضلات شکم شده و درماه های آخر به پایین آمدن سر در لگن نیز کمک می کند. البته به خانم های حامله توصیه می شود حتی الامکان از انجام ورزش های سنگین که خطر افتادن، زمین خوردن و ضربه را برایشان به همراه دارد، اجتناب کنند. همچنین لازم است بانوان گرامی ابتدا از وضعیت سلامت خود در زمان بارداری مطمئن شده و سپس با مشورت با پزشک خود به ورزش و فعالیت بدنی مناسب اقدام کنند. مرکز مشاره مکث در زمینه مواری ذهنی مانند؛ انواع اضطراب و استرس، انواع افسردگی، انواع وسواس های فکری که گاهی باعث آسیب زدن مادر به خود یا کودک می شود جلوگیری کند.
