تصمیم گیری مهارت حل مسئله در کودکان یکی از مهمترین مهارت هایی است که در صورت ضعف در آن، کودک از همان ابتدا با مشکلاتی روبرو خواهد شد. در این مقاله علمی سعی شده پس از تعریف این مهارت، به صورت کاربردی در زمینه تقویت آن به والدین و مراقبین عزیز توصیه هایی بسیار مهمی شود.
تعریف مهارت تصمیم گیری
تصمیم گیری در لغت به معنای اراده کردن و قصد کردن است. در اصطلاح، انتخاب کردن از میان دو یا چند راهکار و یا گزینه و نیز فرایند ارزشیابی گزینه ها و راه های موجود، بررسی و پیش بینی پیامد های هر یک از آن ها برای رسیدن به هدف و در نهایت انتخاب است. مهارت تصمیم گیری شاخص مهمی برای شناخت رشد عقلی، عاطفی، اجتماعی، روانی او در روابط بین فردی با افراد است.
فواید تصمیم گیری
این توانایی ها کودک را قادر می سازد تا در مورد مسائل مختلف زندگی خود، تصمیمات سازنده ای اتخاذ نماید. به عنوان مثال، به کمک این توانایی میتوان با بررسی آثار مواد غذایی مختلف بر بدن، خوراکی های مفیدی را برای مصرف انتخاب کرده و سلامت خود را تضمین کند. تصمیم گیری می تواند بر رشد و توسعه افراد کمک بسیار مهمی کند به گونه ای که سرنوشت انان پیرو تصمیم گیری های و در حل موانع با مهارت حل مسئله است.
توصیه هایی به والدین و مربیان
در راستای تقویت این مهارت در کودکان به والدین عزیز توصیه می شود راهکارهایی اتخاذ کنند، در زیر تعدادی از این راهکارها بیان شده است:
ایجاد و پیشنهاد برای گزینه های مختلف
والدین عزیز در راستای تقویت این مهارت در کودکان از همان ابتدا با ایجاد گزینه های مختلف که مقدمه ای برای پرورش انتخاب کودکان در آینده است گزینه های محدود اما کاملاً آزاد در انتخاب یاری کنند. مثلاً دو یا سه لباس را به کودک نشان دهند و از او بخواهند از میان آنها هر کدام را که می خواهند انتخاب کنند. این که یک نوجوان در سن 16 سالگی همچنام توانمندی خرید حتی یک لباس را ندارد باید به نکاتی مثل (آموزش والدین، محل زندگی، ارتباط در محلی که کودک زندگی می کند، دوستان فرد، محیط مدرسه و معلم، مشکلات روحی، انواع اعتیاد و غیره اشاره کرد.
از انواع اعتیاد می توان به موارد ذیل اشاره کرد که شروع آن معمولا از نوجوانی است
هدایت تصمیم کودکان
در صورتیکه کودک در اتخاذ تصمیم دچار مشکل می شود وی را در این امر یاری دهند اما اجازه دهند خود کودک مسئولیت این تصمیم را بر عهده داشته باشد.
بلند فکر کردن بزرگسالان به هنگام تصمیم گیری
بزرگسالان با بلند فکر کردن هنگام تصمیم گیری روند تصمیم گیری را به کودکان آموزش می دهند.
آموزش تأثیر تصمیمات بر دیگران
به کودک آموزش دهند که هر تصمیم بر افراد چه تأثیری خواهد داشت و برای اتخاذ هر تصمیم باید به همه جوانب و ابعاد آن تصمیم دقت نمود.
تحسین و تقویت تصمیم درست کودک
وقتی کودک تصمیم صحیحی می گیرد والدین باید با تشویق و تحسین آن کودک را در اتخاذ تصمیم صحیح تقویت کنند.
آموزش عدم وجود حق انتخاب در بعضی موارد مانند مواردی که با قانون سر و کار داریم
والدین باید به کودکان برخی باید و نبایدهایی مانند قانون که در آن حق انتخاب نداریم را آموزش دهند تا کودک در آینده دچار سردرگمی نشود.
اعتماد به نفس کلید طلایی مهارت تصمیم گیری
در ایجاد حس اعتماد به نفس در کودکان بکوشند زیرا در کلید طلایی مهارت تصمیم گیری اعتماد به نفس است.
مشورت با والدین: اعتماد به والدین، کنترل نامحسوس، حق انتخاب بدون تهدید
کودکان باید بتوانند به والدین اعتماد کنند و والدین در اعتمادسازی نقش بسزایی دارند بدین ترتیب در جهت تصمیم گیری صحیح والدین با کنترل نامحسوس و حق انتخابی که عاری از خشونت و تهدید است گام موثری در جهت مشورت کودک با خود برداشته اند.
3 تمرین ارتقا مهارت تصمیم گیری در کودکان
جهت تقویت این مهارت تمرینات متعددی وجود دارد در زیر 3 تمرین آورده شده است والدین و مراقبین گرامی می توانند با اجرای این تمرین مهارت تصمیم گیری در کودکان را ارتقا بخشند.
بازی چمدان و انتخاب 5 وسیله
از کودک بخواهید برای مسافرت چمدانی پر از وسایل را در نظر بگیرد سپس وسایلی را از میان آن برای مسافرت انتخاب کند. در انتها از کودک بپرسید کدام وسیله بیشترین رأی را آورده است؟ دلیل انتخاب ها و ترجیحشان چه بوده است؟ (ترجیح بر اساس نیازها یا علایق)
پیامدها
موارد زیر را بچه بخوانید و از او بخوانید پیامد هر یک را پیش بینی کند:
- هله هوله می خورید.
- به کسانی که کمک می خواهند، کمک می کنید.
- با بچه های دیگر مهربان هستید.
- شب ها دیر می خوابید.
- در صف سرسره، نوبت را رعایت می کنید.
- وقتی به خواسته خود نمی رسید، گریه می کنید.
- پیش معلمتان دهان لقی می کنید.
- وقتی که عصبانی می شوید، هر حرفی که دلتان می خواهد می زنید.
حدس زدن ادامه داستان
داستانی را تعریف کنید و بعضی قسمت های آن را قطع کنید و از کودک بخواهید ادامه داستان را حدس بزند در انتها با کودک به بحث و گفتگو بنشینید می توانید سؤالات زیر را مطرح کنید
- پیامد چیست؟
- آیا پیامدها می توانند خوب یا بد باشند؟
- آیا می توانید پیامدها را عوض کنید؟ چطور؟
- آیا می توانید جلوی پیامدها را بگیرید؟ چطور؟
- چرا قبل از هر کاری باید به پیامد های آن فکر کنید؟
- آیا می توانید پیامدهای خوب را از پیامدهای بد بیشتر کنید؟ چطور؟
