وقتی به سفر رفته یا نرفته فکر میکنیم، حافظه اپیزودیک ما با کلی هیجان مثبت فعال میشود. جابجایی و انتقال از شهری به شهر دیگر با هدف دیدار از رویدادهای تازه، انسانهایی با نگرش دیگر، دیدن فرهنگهای متفاوت، مناطق جدید، فضاهای نو و همه دستاوردهای جدیدی که تنها یک سفر میتواند برای انسانها داشته باشد. وقتی زمان طولانی را در یک شهر میگذرانیم، قطعا نیاز به فرصتی برای جدا شدن از همه آنچه که مدام با آنها مواجه هستیم، داریم. اگر شما فردی باشید که زیاد سفر میکنید، قطعا این جمله را بهتر از کسانی که سالها به سفر نمیروند، درک میکنید.
جابجایی به نوعی داروی سلامت روان و احساس بهتر را در هر فردی ناخودآگاه ایجاد میکند. از لحاظ علمی ثابت شده با توجه به نقش هیپوکامپ و آمیگدال در حافظه پیش گستر و احساس خوشایند با فعال شدن مدار سپتوهیپوکامپ یا احساس بهتر باعث میشود در زمانیکه ما احساس خوشایندی داریم، این دو هسته در مدار پاپز که در لیمبیک هستند و در تثبیت حافظه نقش زیادی دارند عملکرد بهتری را از خود نشان دهند.
چالش های سفر
هر سفری قطعا چالش های خود را دارد اما اگر این چالش ها فرصتی برای ارزیابی مجدد ما از خودمان باشد، قطعا احساس متفاوتی را ایجاد میکند. بنابراین انسانی که در معرض چالش قرار میگیرد و میتواند از آنها با احساس خوشایند بیرون آید، فردی با اعتماد به نفس بالاتر، قوی تر و اصطلاحا دنیا دیده تر میشود که عرض زندگی وسیعی تری دارد.
روند تکراری زندگی
در واقع زمانیکه ما همیشه در فضا و مکانی باشیم که تمام فرصت هایمان را در آن میگذرانیم، در شهری تکراری، پارکی تکراری، خیابان هایی تکراری و یک روند معمولی را در کل زندگی خود دنبال کنیم، هیچ گاه خود را در چالش و فرصتهای دیدینی و اقدامات جدید قرار نمیدهیم.
مزایای چالشهای سفر
در واقع چالش در سفر باعث میشود ما به ذهن خود فشار آوریم و خواستار عملکرد بهتری از حافظه شویم. مرور کردن و به خاطر سپردن جا جای هر شهر، شبیه به حفظ کردن ادبیاتی از شعری جدید است که باعث تقویت حافظه میگردد.
تقویت حافظه و تقویت ذهن در سفر
نکته مهم در اینجا ارتباط بین حافظه، تقویت حافظه و احساس بهتر تقویت ذهن و سفر است. حافظه در مغز انسان جایگاه ویژه ای دارد که اطلاعات دریافتی در آن بخش جایگزین میشود. حافظه کوتاه مدت به ثبت و حافظه بلند مدت به نگه داری اطلاعات مختلف مرتبط است. مثلا زمانی که در طول روز فردی را میبینیم و نام او را میپرسیم، اگر بعد از ظهر همان روز با او مواجه شویم و نام او را به یاد آوریم، در واقع تصویر قرد را در قسمتی از مغز و نام او را در قسمتی دیگر از مغز تثبیت کردیم. اگر چهره و نام او با رویدادهای مثبتی همراه باشد تثبیت آن در مغز به شکل فرم بهتری ثبت خواهد شد. اما ارتباط حافظه با احساس خوب، به همان قسمتهای بدن و ناقل های عصبی مرتبط با حافظه است که در زمان خوشحالی فعالیت بیشتری دارند؛ مانند سروتونین، گلوتومات، گابا و استیل کولین است.
روش ساده در تقویت ذهن
یکی دیگر از ساده ترین روشها در تقویت ذهن، جابجایی وسایل خانه است. اگر در طول ماه بتوانیم وسایلی که همیشه با آنها در خانه مشغول به کار هستیم را جابجا کنیم و در فضای تکراری خود قرار ندهیم، ذهن مدام درگیر چالش میشود و شروع به فعالیت میکند. مغز وسیله ها را در مکانهای جدید خود ارزیابی میکند که همین موضوع باعث فعال تر شدن نیم کره راست و نیم کره چپ مغز میشود.
سفر نیز در ماهیت اصلی خود، در تقویت حافظه به همین گونه عمل میکند. در واقع فرد در فضایی جدید، افرادی جدید و محیطی جدید قرار میگیرد که باید قابلیت برقراری ارتباط با آنها را در خود ایجاد کند و مسائلی را به حافظه خود بسپارد. همچنین در حافظه بلند مدت، به یاد آوردن خاطرات یک سفر، مرور آنها و ارزیابی آنچه که گذشته، ثبت و ضبط اتفاقات میتواند در تقویت حافظه بلند مدت مؤثر واقع شود.
بازتاب سفر بر روی حافظه
نسبت به توضیحات قبل، باید بدانیم در سفر فرد با مکانی جدید آشنا میشود و قطعا نیازمند شناخت محیط، داشتن وسایل سفر و راهنمایی برای سفر است. اگر بدانیم در شهری که قرار داریم، از کجا به کجا میرویم، به چه میزان پول هزینه میکنیم، چه وسایلی را باید همراه خود ببریم و چه امکاناتی را پیدا کنیم، هر کدام عوامل جدیدی هستند که مدام در ذهن مرور میشوند و باعث عملکرد بهتر حافظه میشوند.
اگر کمی دقیق به مسئله سفر و تقویت حافظه در آن بپردازیم، متوجه میشویم که افراد فراموشکار که میلی به چالش و اتفاقات جدید و سفرهای مدام ندارند، در یک سفر معمولی دچار ضرر و زیان میشوند یا وسیله ایی را فراموش میکنند و یا مدارکی را گم میکنند و یا از وسیله نقلیه جا می مانند. بنابراین توصیه این است که با سفرهای بیشتر و کسب تجربه بیشتر و استفاده فعالانه از حافظه خود، به تقویت حافظه بپردازیم.
چگونه سفر باعث بهبود در سلامت روان میشود
سفر و کاهش استرس های آن و خارج شدن از محیط تکراری و همیشگی که در آن قرار گرفته ایم، باعث میشود به میزان قابل توجهی از استرس در هر فردی کاسته شود و ذهن و فعالیت های ذهنی خود را از مسائل کلیدی که هر روز درگیر آن است، کم کند و به عواملی که باعث آسایش و آرامش است، بپردازد. از اینرو هر سفری که انجام میشود، ذهن را از استرس خالی میکند و موجب تقویت ذهن میشود؛ زیرا حافظه در فضای استرس زا فرصت کافی برای پرداخت ندارد و از قدرت آن کاسته میشود. سفر کردن به هر شکلی، یک روزه، چند روزه، در طبیعت و در هر مکان پرانرژی به غیر از محیط تکراری که روزمره در آن قرار داریم، باعث بهبود در سلامت روان و کم شدن استرس میشود.
نکاتی که در سفر موجب تقویت حافظه میشود
1. آگاهانه رفتار کردن
در واقع حافظه مانند یک ماهیچه عمل میکند؛ به هر میزان که از یک ماهیچه ایی استفاده کنیم، به مرور قوی تر و مستحکم تر میشود. نقش حافظه در ذهن نیز اینگونه است. اگر از ذهن و حافظه و ظرفیت آن استفاده نکنیم، بمرور بی استفاده تر، تنبل تر و غیر کاربردی تر نیز خواهند شد. از اینرو آگاهانه عمل کردن در حافظه بسیار مؤثر است. زمانی که در سفر هستیم، با خودمان آنچه را که میخواهیم و آنچه را که باید همراه داشته باشیم مرور کنیم، به شرایط و فضایی که در آن قرار میگیریم، آگاهانه بنگریم و مدام در حال ثبت، ضبط و یادآوری رویدادها باشیم.
2. دستاورد مهم خاطرات
هر آنچه که در یک سفر در خاطره ما باقی می ماند، در حافظه بلند مدت جای میگیرد؛ بنابراین خاطرات دستاورد مهمی برای حافظه بلند مدت هستند.
3. سفر دلیلی برای یادگیری است
در واقع دیدن مکان های جدید و اتفاقات جدید هر کدام شروع یک مرحله از یادگیری در ذهن است و یادگیری نیز پایه ایی از تقویت ذهن میباشد. به هر میزان در هر سفری، دستاورد بیشتری از دیدنیها و شنیدنیها داشته باشیم، زمینه تازه ایی برای یادگیری در ذهن ما باز میشود که موجب تقویت حافظه میشود.
4. کاهش استرس و اضطراب با سفر
سفر به میزان قابل توجهی استرس، اضطراب و تکرار مداوم را که درگیر آن هستیم از بین میبرد. از اینرو حافظه بدون استرس و اضطراب در شرایط بهتری برای عملکرد خود پیدا میکند و به نوعی در شرایط ریکاوری و تجدید انرژی قرار میگیرد که میتواند پس از آن نیز عملکرد بالاتری داشته باشد.
نکته آخر اینکه از آنجایی که انسان ذاتا موجود فراموشکاری است و میل شدیدی به شرایط هموار، آسان و بدون پرتنش دارد، لازم است برای دستیابی به شرایطی که بتواند فعالیت ذهنی و جسمی خود را بالا برد تلاش کند. سفر یک راهکار شاد و پر انرژی است که در کنار تفریح کردن، دستاورد بالایی برای کاهش استرس، تقویت ذهن و حافظه را به دنبال دارد. از آنجایی که هر سفری، چالش ها و کم و کاستی های خود را به همراه دارد، باعث ایجاد سازگاری بیشتر فرد با محیط و شناخت راهکارهای اساسی برای پرداختن به چالش ها و ناامید نشدن از آنها را به وجود می آورد.
