هنر درمانی یک درمان مؤثر برای افرادی است که دچار اختلال رشدی، پزشکی، آموزشی، اجتماعی یا روانی هستند. یک هدف کلیدی در هنر درمانی بهبود یا بازیابی عملکرد فرد و احساس سلامت شخصی او است. هنردرمانی در روانشناسی و مواردی از این دست این سوال را در ذهن خواننده بوجود می آورد که آیا هنر و عوامل وابسته به آن، واقعا در درمان روحی یک فرد اثرگذار است یا خیر؟ هنر نیز یک نوع علم است و ارتباط غیرمستقیم یا مستقیم با روح و روان هر موجودی دارد. میتوانیم صراحتا بیان کنیم که هنر و هر آنچه که به فعالیتهای هنری مربوط میشود، میتواند مرحله ای از درمان را برای بیماران مبتلا به انواع اختلالات افسردگی و عواملی مانند مهارتهای ارتباطی، بین فردی، عزت نفس، اعتماد به نفس، خود آگاهی و سلامت کلی روان را داشته باشد.
هنر درمانگران هم در هنر و هم در درمان آموزش دیده اند. این فرآیند یک درس هنری نیست، بلکه فرآیند مبتنی بر دانش رشد انسانی، نظریه های روانشناختی و تکنیکهای مشاوره است.
پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست آنلاین شخصیت
اثربخشی بیشتر موسیقی در صورت علاقه به آن
هر چقدر فردی خود را به هنر بیشتر نزدیک کند، به مرور میتواند از احساسات و احوالات درونی خود آگاهی بیشتری پیدا کند و این آگاهی باعث میشود به خود شناخت پیدا کند و در مراحل بعدی آرامش بیشتری را تجربه کند. اثرگذاری هنر بر روی افرادی با اختلالات شدید دو قطبی حتی در مراحل شیدایی میتواند این افراد را کنترل کند و آنها را وقتی در فاز شیدایی قرار گرفته اند به فعالیتی مانند رقص و یا خلق آثار هنری شگفت انگیز بکشاند. هنر در واقع مانند یک بمب انرژی عمل میکند، میتواند خلق شود و به همین منوال هنر میتواند دستاورد مهمی به عنوان آرامش برای هر فردی که تحت هنر درمانی است به همراه داشته باشد.
دوری از آسیب های اجتماعی با موسیقی
هنر درمانی همچون یک وسیله ضد آسیب عمل میکند. هر چقدر افراد بتوانند خود را با هنر و فضای مربوط به آن عجین تر کنند، احتمال دور ماندنشان از آسیب های اجتماعی و فعالیت های آسیب رسان کمتر میشود زیرا این افراد در درون خود متصل به نیرویی به نام خلق و تولید هستند که میتواند برایشان آرامش و آسایشی به همراه آورد که با هیچ چیز دیگر قابل قیاس نیست.
تاثیر موسیقی بر کودکان اوتیسم
طبق پژوهش ها هنر درمانی در روانشناسی به واسطه علمی بودن و خلق اثر میتواند در درمان مؤثر واقع شود. سالهاست که برای کودکان استثنایی با پخش موسیقی و یا آموزش موسیقی به کودکان اوتیسم یا همچنین کودکان استثنایی و آموزش تئاتر، سفالگیری و قالیبافی به کودکان ناتوان ذهنی یا کم توان ذهنی توانسته اند این کودکان را به دنیای واقعی و کاملا قابل درک و لمس راه دهند و از آن ها بخواهند خودشان را ابراز کنند.
احساس کارآمد بودن در اوتیسم
یادگیری در وهله اول و همچنین تلاش برای بهتر بودن، صحیح عمل کردن، احساس کارآمد بودن، مفید بودن و احساساتی از این دست باعث میشود این کودکان در عین اینکه احساس مفید بودن را تجربه کنند، بتوانند باور کنند مسؤلیتی را پذیرفته اند و باید آنرا به بهترین نحو به انجام رسانند. اینگونه است که هنر هم در کنترل بیماری و هم در بهبود بیماری مؤثر واقع میشود.
بالا رفتن اعتماد به نفس و عزت نفس با موسیقی
هنر بدلیل ایجاد مهارت میتواند اعتماد به نفس هر فردی را مخصوصا افراد بیمار را بالا برد. به واسطه بالا رفتن اعتماد به نفس، عزت نفس رشد پیدا میکند و همچنین احساس متعلق بودن به گروه و خواستنی بودن برایش تجربه میشود.
درمان افسردگی خفیف با موسیقی
هنر در درمان افسردگی نیز بسیار مؤثر میباشد. موسیقی یکی از هنر های والایی است که اگر کودکی به یادگیری آن مشغول شود، میتواند احساسی خوشایند را هم در کودکی و هم در بزرگسالی تحربه کند. فرد افسرده ای را در نظر بگیرید که با گوش دادن به موسیقی غمگین میشود و با گوش دادن به موسیقی شادی هیجان زده میشود. بنابراین موسیقی حتی بر روی افرادی با بیماری افسردگی اثری مستقیم دارد. از آنجایی که هنر منبع عظیمی برای بروز احساسات است و سرچشمه اصلی آن نیروی خلاق درونی انسان است، میتواند چیزی در درون ما را تغییر دهد و به سمت آرامش و آسایش هدایتمان کند.
سروتونین و ناقل های عصبی دیگر
افراد افسرده معمولا با خلق یک اثر و کسب توانایی در هنر میتوانند احساساتشان را بروز دهند و خود را مجددا بررسی کنند. افزایش سروتونین معمولا با کاهش افسردگی رابطه دارد که در اثر هیجان ناشی از خلق کردن، مورد ستایش قرار گرفتن و تایید شدن میتواند راهی موفقیت آمیز برای جلوگیری از افسردگی باشد. همچنین موسیقی و درک از موسیقی میتواند هر فردی را به بهبود و سلامت و بهداشت روانی نزدیک کند.
هنرهایی مانند آشپزی، نقاشی، موسیقی و سفالگری
هنر در هر زمینه ایی مانند آشپزی، نقاشی، موسیقی، سفالگری، آرایشگری و هر کدام از هنرهایی که فردی بنا به سلیقه و خواست خود به آن مشغول باشد، در درمان افراد مبتلا به بیماریهای روحی موثر است. هنر درمانی به واسطه نقش مهمش در درمان، تاکید بر خلق یک اثر هنری ویژه ندارد و صرفا همینکه فرد برای درمان به سمت هنر درمانی سوق داده شده است و بتواند احساس آزادی، خلق کردن، تاثیرگذاری، شناخت هویت مستقل، آرامش و فعالیت هنری داشته باشد، میتواند خود دستاورد مهمی در درمان باشد.
ابراز وجود با هنر
یکی دیگر از دستاوردهای مهم هنر، ابراز وجود فرد است که هنر درمانگر به واسطه شناخت از هنر و علم روانشناسی، میتواند احساسات فرد مراجع را در قالب هنر که منتهی به انعکاس احساسات درونی مراجع در هنر است، بشناسد و به تحلیل آن بپردازد.
خشم فروخورده
در واقع هنر جایگاهی برای، کنترل خشم و بروز احساساتی است که پیش از این فروخورده شده و اکنون به وسیله هنر، راهی برای رهایی و خودنمایی پیدا میکند. درمان های روانشناسی تمام تلاش خود را میکنند که فرد بتواند به این مرحله رسد که احساسات خود را بازشناسد و آنها را تجربه کند. بنابراین هم وسیله ای مهم برای این اقدام در روانشناسی محسوب میشود و به غیر از لذت و حظ بصری و شنیداری در فردی که به خلق می پردازد، راهی بدون مقاومت برای بروز احساسات نیز پیدا کرده است.
هنر برای مشکلات جدی که در زندگی رخ میدهد
هنر درمانگر میتواند این راه و شناخت راهکارهای درمانی را در قالب اثرهای دیگر برای مراجع آسان تر کند. هنردرمانی در بیماریهای سخت روحی و درمان آن ها نیز مؤثر واقع میشود؛ از آنجایی که اتفاقات سهمگینی مانند مرگ عزیزان و یا تجاوزهای جنسی و سانحه ها، اتفاقاتی نیستند که هر فردی بتواند روزانه با آن ها مواجه شود و فرد مورد آسیب بتواند رنج خود را با دیگران در یک سطح قرار دهد، بنابراین فرد آسیب دیده پس از سانحه قطعا دچار شوکی عظیم میشود که هیچ راهکاری جز درمان های روانشناسانه نمیتواند او را به زندگی مجدد و بدون آسیب برگرداند.
اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)
وقتی صحبت از آسیب و تحمل رنج میشود، اختلالات اضطرابی پس از سانحه، از جمله اختلالاتی هستند که به واسطه هنر درمانی میتوانند بهبود پیدا کنند. کسب آرامش، بودن و حضور داشتن در یک فضای خصوصی که در آن تولید یک اثر اتفاق می افتد، کاهش استرس و اضطراب احساس متعلق بودن، احساس مفید بودن و تجربه احساس کارآمدی و درک دوباره زندگی به واسطه هنر از دستاوردهای هنر درمانی در این اختلال اضطرابی است.
چه کسانی میتوانند از هنر درمانی استفاده کنند؟
در بیشتر موارد، هرکسی میتواند از هنر درمانی استفاده کند. در دنیایی که راه های زیادی برای برقراری ارتباط وجود دارد، هنردرمانی بیان کننده راهی دیگر است. یکی از تفاوت های عمده بین هنر درمانی و سایر اشکال ارتباطی این است که بیشتر اشکال دیگر ارتباط، استفاده از کلمات یا زبان را به عنوان وسیله ارتباطی انتخاب میکنند. اغلب اوقات، انسان ها قادر به بیان خود در این محدوده نیستند.
انواع هنر درمانی
نقش هنر در آموزش های تحصیلی
در جهان پیشرفته امروز و حتی بسیار پیش از این هنر منبع مهمی برای آموزش علوم مختلف در کودکان بوده است. هنر به تنهایی میتواند جمع آوری اطلاعات در حافظه را گسترش دهد و به آسانی و به دور از هر گونه سخت گیری که در یادگیری علوم وجود دارد میزان آموزش و یادگیری را در کودکان افزایش دهد. یکی از مهارت های جدید آموزگاران امروزی آموزش دروس ریاضی، علوم و تاریخ به وسیله هنر است. زمانی که کودک بتواند مطالب و مفهوم ریاضی را با ریتمی آهنگین و با روشی هنری بیاموزد که هم علاقه او را بیشتر میکند و هم تأثیر مثبت بیشتری بر یادگیری او خواهد داشت، بنابراین دیگر نیازی به تکرارهای مداوم و سخت گیری های پیش از این نمیباشد.
نقش هنر در رشد اجتماعی کودک
پیش از این در مورد هنر و احساس تعلق و پذیرش در کودک صحبت کرده ایم، اما لازم است بدانید کودکی که با هنر عجین میشود و میتواند خود و توانایی های خود را در قالب خود ابراز کند و یا همچنین استعداد بالقوه خود را در هر هنری به شکل بالفعل دربیاورد به میزان قابل توجهی هدف و راه خود را در آینده پیدا میکند. کودکانی که درکی از هنر پیدا میکنند قطعاً میتوانند با گذشت زمان راه و انتخاب خود را نیز بشناسند و با علم بیشتری به آنچه که هستند و آنچه که میخواهند باشند نگاه کنند.
کودکانی که هنری را می آموزند به غیر از آگاهی در انتخاب هایشان میتوانند در ورود به اجتماع با اعتماد به نفس بیشتری ظاهر شوند و نیاز مبرمی به توضیح از خودشان نداشته باشند و فقط کافی است در جایگاه مناسب خود قرار بگیرند تا بتوانند در فرصت های مناسب خود و استعدادشان را به اطرافیانشان نشان دهند. از این رو کودک بدون آنکه تلاش مضطربی برای جذب همسالان و یا از دست دادن آن ها داشته باشد میتواند احساسات خوشایند را هم به خود و همچنین به دیگران منتقل کند.
