پرورش خلاقیت کودکان 5 تا 7 ساله از طریق قصه گویی وجود دارد. اما نیازمند پرورش، تقویت و صبر می باشد. خلاقیت عبارت است از توانایی دیدن به شیوه های جدید، شکستن مرزها و فراتر رفتن از چارچوب ها، فکر کردن به شیوه ای متفاوت، ابداع و اختراع چیزهای جدید، استفاده از ابزارهای نامربوط و تبدیل آن به شکلهای جدید. خلاقیت به معنای ابداع، نوآوری، ابتکار و آفرینندگی در تمام فعالیت های آدمی است.
برای رشد و پرورش خلاقیت کودکان، بهترین زمان، 2 تا 7 سالگی است. از آنجایی که محیط خانه نقش بسیار مهمی در رشد و پرورش خلاقیت کودکان را دارد و اساساً پرورش خلاقیت در بستر خانواده صورت می گیرد، لذا والدین می توانند با شناخت کامل کودک و خصوصیت مراحل رشد و تربیت آنها و به کاربستن به موقع توصیه ها می توانند قبل از آنکه کودکان به محیط رسمی مدرسه پای بگذارند، خلاقیت کودکان خود را پرورش دهند. توجه داشته باشید که قصه گویی یکی از رسوم باستانی در کل دنیا است که هر کشوری با توجه به نوع فرهنگ خود قصه ها را دهان به دهان به نسل بعد انتقال می داده است که پیرو همین داستان ها و قصه ها ایده های جدیدی در ذهن بچه ها شکل می گرفته است. شاید اگر انسان قدرت تخیل و تاب آوری تمسخر را نداشت اکنون توانمندی فرستادن انسان به سیاره ای دیگر یا ساخت ماشین و هواپیما و خیلی از چیزهای دیگر را نیز نداشت.
روشهای مختلف پرورش خلاقیت در کودکان
روشهای مختلف پرورش خلاقیت در کودکان و فرآیند خلاقیت در کودکان از روش های مختلفی توسعه می یابند و قصه گویی یکی از بهترین روش های آموزش کودکان خردسال است. که لذت بردن از قصه و کتاب را به آنها می شناساند و به آنان فرصت کسب مهارت های (اجتماعی، حل مسئله، گوش دادن فعال، تمرکز، تقویت مهارت های کلامی و پرورش خلاقیت) را عرضه می کند. افلاطون اشاره میکند که «پرورشی که روح کودکان از طریق قصه کسب می کنند، بسیار بیشتر از تربیتی است که جسم آنها از طریق ورزش کردن کسب می کند.» از طریق قصه گویی میتوان تغییرات زیادی در زمینه یادگیری، سوادآموزی و خلاقیت کودکان ایجاد نمود. روانشناسان معتقدند کودکان از سن 5 سالگی به داستان و قصه علاقمند می شوند.
قصه گویی خلاق و اهمیت آن در پرورش کودکان
البته قصه گویی خلاق مستلزم یک ارتباط دو جانبه و متقابل بین قصه گو و شنونده است. قصه گو با نقل شفاهی یک داستان، برای شنوندگان خود، امکان تصویرسازی ذهنی را فراهم میسازد، همچنان که کودک قصه را میشنود و صحنه ها، عمل داستان و شخصیت های آن را خلق میکند، توانایی تجسم و خیالبافی که مبنای تصور خلاق است، در وجود او شکوفا میشود. از میان داستان ها، به ویژه داستان های تخیلی و یا علمی - تخیلی میتوانند در فعال کردن قدرت تخیل و ایجاد روح نوجویی و حس کنجکاوی، ابزاری مناسب باشند. استفاده هوشمندانه از داستان تخیلی، نه تنها حس آینده کودکان را غنی میسازد، بلکه جانی تازه به تخیل آنها میبخشد و توانایی کنترل و تسلط به تغییرات را در آنها بالا میبرد.
قصه گویی خلاق روش های متعددی برای تشویق کودکان به فعالیت خلاق، از طریق داستان و قصه گوییوجود دارد. روش هایی مانند:
- نقل قصه های بدون پایان و تشویق کودکان به تکمیل آنها
- نقل قصه های بدون عنوان و تقاضا از کودکان برای انتخاب عنوان
- شرکت دادن کودکان در نمایش های خلاق برای ساختن داستان
- تصویرگری و نقاشی بر اساس داستان
نظریه الکس اسبورن در مورد خلاقیت
الکس اسبورن که از صاحب نظران در زمینه خلاقیت و موسس بنیاد آموزش خلاقیت است، میگوید: «برای به دست آوردن حداکثر تمرین خلاقیت از داستان های کوتاه، باید بکوشیم که با خواندن قسمت اول داستان و فکر کردن درباره قسمت آخر و نوشتن داستان متفاوت از داستان اصلی، اثری بهتر از آن خلق کنیم. «همچنین، پیشنهاد میشود که قسمتی از یک داستان کوتاه که کودکان با آن آشنایی ندارند، خوانده شود و پس از اینکه شخصیتی در داستان معرفی شد و یا حادثه ای رخ داد، از آنها خواسته شود مسائلی را که احتمالاً در پاراگراف بعدی به وقوع خواهد پیوست، پیشگویی کنند. پس از اجرای این تمرین، کودکان باید در گروه های کوچکتر، به اظهارنظر در مورد نحوه پایان یافتن داستان بپردازند.
نظریه پال تورنس در مورد خلاقیت
پال تورنس نیز که از محققان برجسته در زمینه خلاقیت است، توصیه میکند که پس از نقل داستان، از کودکان بخواهید تا اصل مطلب را به شکل یک تصویر، یک شعر یا شعار، یک تم یا علامت انتزاعی خلاصه کنند. روش دیگر، تشویق کودکان برای یافتن راه حلهای ظریف برای مسئله یا گره اصلی یک داستان است. روش دیگری مرسوم به «تور جادویی» نیز توسط تورنس به کار رفته است. در این روش، او تکه تورهای نایلونی در اختیار کودکان گذاشته و از آنها می خواست خودشان را در قالب هر کس و یا هر چیزی که دوست دارند، تجسم و نقش آن را بازی کنند. سپس، تمام گروه، با توجه به نقش هایی که هنرپیشگان برای تور جادویی انتخاب کرده اند، داستانی را خلق میکنند.
اهمیت نقاشی و قصه گویی در پرورش خلاقیت
بسیاری از صاحب نظران و مربیان هنر نیز نقاشی همراه با قصه گویی را توصیه میکنند. جان لینکستر میگوید: «من برای تشویق دانش آموزان جوان، بالغ و بزرگسال به انجام انواع کارهای هنری خلاق، از (داستان ها) استفاده کرده ام. داستان گفتن نوعی سرگرمی است، ولی رسم داستان همزمان با آنچه گفته میشود، هیجان انگیزتر است.» دستور آن به شرح زیر است:
- تمام مدتی که داستان گفته میشود، آن را رسم کنید.
- با یک یا چند وسیله و یا مواد ترسیمی رسم کنید.
- تا پایان داستان، کار رسم کردن را ادامه دهید.
روش دیگر، درست کردن مواد خواندنی با استفاده از حرف های کودک است. به این ترتیب که مربی داستان هایی را که کودک میگوید با جملات خودش، در همان موقع، روی ورقه هایی مینویسد و برای او میخواند. در این روش توصیه میشود که بگذارند بچه ها آزادانه و بدون ترس و فشار صحبت کنند، زیرا این عوامل بازدارنده خلاقیت است.
تمام روش هایی که برای قصه گویی خلاق بیان شد، به راحتی در خانه و مدرسه قابل اجرا است. نکته مهم آن است که در حین انجام این فعالیت ها، از انتقاد و ارزیابی کودکان پرهیز کنید و آنها را به رقابت وادار نکنید. لازم است که به ایده های نو و ابتکاری که توسط آنان ارائه میگردد، بها داده شود و داستان ها متناسب با سن آنها انتخاب گردد.
چگونه داستان سرایی خلاقیت را تقویت می کند؟
داستان سرایی کودکان را به استفاده از تخیل خود دعوت می کند، که آنها را کش می دهد. همچنین به تقویت حس کنجکاوی و ظرفیت برقراری ارتباط، ریسک کردن و نوآوری کمک خواهد کرد.
چگونه قصه گویی به رشد کودکان کمک می کند؟
در کودکان، داستان گویی فواید روانشناختی و آموزشی بسیاری دارد، مانند تقویت تخیل برای کمک به تجسم کلمات گفتاری، بهبود واژگان، و مهارت های ارتباطی دقیق تر.
چرا قصه گویی ابزار مهمی برای آموزش کودکان است؟
داستان ها منبع غنی و متنوعی از فرصت های یادگیری زبان هستند. آنها می توانند به کودکان کمک کنند تا کلمات جدید را یاد بگیرند، دستور زبان خود را بهبود بخشند و مهارت های خواندن خود را توسعه دهند. داستان ها نه تنها واژگان جدیدی را معرفی می کنند، بلکه به کودکان فرصت می دهند تا از آنها در زمینه های مختلف استفاده کنند.
قصه گویی برای کودکان چیست؟
داستان سرایی هنر باستانی استفاده از کلمات تعاملی و تغییرات لحن به طور خلاقانه برای آشکار کردن عناصر مختلف داستان به شیوه ای است که خوانندگان را درگیر نگه می دارد. با تقویت قوه تخیل و ترویج خلاقانه یادگیری زبان، نقش مهمی در رشد کلی فرزند شما ایفا می کند.
قدرت قصه گویی برای بچه ها چقدر است؟
هنگامی که کودکان توانایی به اشتراک گذاری شفاهی داستان های خود را با دوستان و معلمان پرورش می دهند، مهارت هایی مانند خلاقیت، رشد زبان، مهارت های ارتباطی، مهارت های اجتماعی و اعتماد به نفس را ایجاد می کنند. این مؤلفه های کلیدی زیربنای هر زمینه ای از برنامه درسی است و کودکان را برای موفقیت تحصیلی آماده می کند.
چرا قصه گویی اینقدر مهم است؟
داستان ها این توانایی را دارند که به ما کمک کنند در مورد دیگران بیاموزیم و با آنها و موقعیت هایشان درک و همدلی پیدا کنیم.
