تنهایی و تنها ماندن یکی از اولین ترسهای انسانی است که ریشه بسیار کهن و تاریخی دارد. نکته؛ این مقاله در مورد تنهایی اگزیستانسیال نیست. ترس از تنهایی آسیبهای مختلفی دارد از حمله مشکل در روابط بین فرد و تنها زندگی کردن شکل گیری انواع فوبیا به نام مونوفوبیا همچنین زوفوبیا که بیشترین درصد افراد دارای اختلال انواع فوبیا را دارد که همان ترس از حیوانات است. به تعدادی از ترس های تنهایی در قسمت ذیل اشاره کردیم.
- ترس از تنها ماندن در خانه
- ترس از دست دادن عزیزان
- ترس از تنهای در محیط های شلوغ
- ترس از سخنرانی
- ترس از طرد شدن
مونوفوبیا چیست و درمان مونوفوبیا چگونه است؟
مونوفوبیا ترس از انزوا یا تنهایی غیر واقعی است که باعث ایجاد مشکل در روند زندگی فرد میشود. خوب این مونوفوبیا می تواند به دلایل مختلفی در فرد ایجاد شود. اما برای شما سوال ایجاد میشود که چرا و به چه دلیل ترس از تنهایی و مونوفوبیا در برخی از افراد وجود دارد. سوال متداول بعدی آیا راهکار درمانی دارد و اگر دارد روش های درمانی مونوفوبیا چگونه است؟ در ادامه به این سوالات پاسخ داده شده است.
علت شکل گیری ترس از تنهایی و مونوفوبیا
- درمان نشدن اضطراب جدایی از مادر در زمان کودکی
- وجود دلبستگی نا ایمن در کودکی
- دیدن یک حادثه در تنهایی که تروما ایجاد کرده است
- اضطراب از دست دادن دیگران
- ترس از دست دادن شغل
- عزت نفس کم
- وجود یک اختلال روانپزشکی دیگر
روشهای درمانی مونوفوبیا و ترس از تنهایی
- درمان با رویکرد شناختی و رفتاری (CBT)
- درمان با روش حساسایت زدایی منظم
- طرحواره درمانی
- هیپنوتراپی
- رویکردهای دیگر روان درمانی هم اثرگذار است.
کودک و احساس تنهایی
کودکان در زمان که کودکی نیازمند محبت، علاقه و توجه گرفتن از والدین یا سرپرستانشان هستند. کودکان تا دو سالگی به صورت تمام عیار به مادر و احساس محبتی که میتواند به او داشته باشد وابسته هستند. کودک میتواند تمام کم و کاستی ها را از سر بگذراند اما یکی از حیاتی ترین منابع رشدی اش را که، محبت مادر است نمی تواند نادیده بگیرد. نبود یک حامی مانند مادر میتواند آسیب هایی را در آینده به کودک بزند پس حتی خاله عمع مادر بزرگ یا یک پرستار دلسوز هم میتواند تا حدی این فقدان را پر کند.
بنابراین کودکانی که تا پیش از دو سالگی از منبع عظیم و بی قید و شرط محبت مادر دور مانده باشند در شرایط رشد نیافته عزت نفس قرار میگیرند و ناخواسته و یا خواسته به دنبال راهکارهایی برای دریافت محبت و جلب توجه از دیگران بر می آیند.
دوست داشتنی بودن و احساس رضایت خاطر از خود و احساس بالندگی کردن که در کلمه عزت نفس خلاصه می شود یکی از منابع مهم رفع اضطراب کودکان است. بنابراین فرد مضطرب برای برطرف کردن احساس پس زده شدن، تنها ماندن، مورد قبول نبودن و وارد نشدن به اجتماع دچار ترس و دلهره ای میشود که میتواند تا سال های آخر زندگی او گریبان گیش باشد.
تنهایی چیست؟
از آنجایی که انسان ذاتاً موجودی اجتماعی است بنابراین ترس از تنهایی برای او می تواند یکی از ترس های اولیه ذهنی یا فوبیای تنهایی باشد. همچنین به موارد دیگری مانند؛
- تنهایی هراسی
- فوبیای تنها ماندن
- اختلال ترس از تنهایی
- ترس هنگام تنهایی
- ترس از تنهایی خوابیدن
لازم است بدانیم به غیر از اینکه ذات انسان و موجودیت او به اجتماع و تنها نبودن است، یکی از مهمترین عواملی که زندگی انسان را تحت تاثیر قرار میدهد تفکر او به مرگ و ترس از مرگ است. مرگ در تعریف اصلی به معنای: نبودن، نیستی و اتمام است، بنابراین گروهی از انسان ها مایل به نبودن و نیستی و اتمام خود نمی باشند. از آنجایی که تنهایی شباهت های بسیاری به احساس نبودن دارد بعضی افراد مایل به پذیرفتن و درک تنهایی نیستند.
تنهایی می تواند هر انسانی را به سمت نیستی ببرد، انسانی که ماهیتاً برای زندگی کردن، دیده شدن، دوست داشتنی بودن و مورد تایید بودن مدام در تلاش است. بنابراین تنهایی یک نوع تفکر است که ریشه اصلی آن از ترس از مرگ و نیستی سرچشمه می گیرد.
کاهش ترس از تنهایی در کودکان
واضح است که اگر بخواهیم در کودکان خود احساس استقلال و توانمندی را پرورش بدهیم و آن ها را وابسته به اطرافیان و قطعاً پدر و مادر ندانیم قسمتی از معضل ترس از تنهایی و جدا ماندن را در آن ها رفع کرده ایم.
والدین بهتر است پس از ۴ ماهگی جدا خوابیدن از والد مادر را به کودک بیاموزند. جای خواب جداگانه و آموزش این امر باعث می شود کودک از همان ماه های اولیه زندگی از سطحی از اضطراب شدید با نام اضطراب جدایی دور بماند و به مرور به شرایط خود عادت کند و جدایی های پس از آن برای کودک سخت و غیر قابل تحمل نباشد.
کودکانی که تا پیش از یک سال و چهار ماهگی از شیر مادر گرفته نمی شوند نیز دچار وابستگی شدید به مادر و اتصال به مادر می شوند که در هر حالتی احساس نیاز شدید به حضور و وجود مادر خود دارند. بنابراین لازم است بدانیم کودکانی که در کنار والدین خود می خوابند و تا مدت ها از شیر مادر تغذیه میکنند مکن است دچار سطح بالایی از اضطراب شوند که ندیدن والد خود را حتی در لحظه ای به مثابه گمگشتگی و طرد شدن از نگاه یک کودک احساس کنند.
احساس تنهایی در بزرگسالی
کودک مضطربی که تمام تلاش خود را برای حفظ والد خود در کنارش میکند به آسانی نمیتواند آینده ای جداگانه را متصور شود. شاید بارها و بارها بزرگسالانی را دیده باشیم که تصمیم های غلطی گرفته اند که ریشه در جدا نشدن از والدین خود دارد.
به طور مثال ازدواج نکردن و یا ازدواج هایی که منجر به طلاق میشود تا ما را به والدمان به طور مجدد وصل کند و باز گرداند، یا رشد نکردن در شغل و حرفه به این دلیل که باید در کنار والدین خود بمانم زیرا آن ها پیر و ناتوان هستند و یا دیدار ها و تماس های هر روزه با والدین به آن دلیل که من نگران آن ها هستم و یا آن ها از من انتظار دارند.
در واقع این دست از رفتارها می تواند نشان از تصمیم ناخودآگاه فردی داشته باشد که به هر نحوی و در هر شرایطی ما را به والدین خود متصل نگه دارد و نتوانیم در نهایت سلامت و احساس آرامش قدم های رهایی و جدا شدن از آناه را برداریم.
بنابراین چنین فرد بزرگسالی احساس می کند در هیچ شرایطی توانایی تنها ماندن را ندارد. انتخاب های اشتباه، رفتن به مکان های اشتباه، پذیرش رفتارهای نادرست و بودن با انسان های غلط از دسته رفتارهایی هستند که حکایت از ترس از تنهایی دارند.
چگونه می توانیم ترس از تنهایی را از بین ببریم
با توجه به آنچه که در بالا گفته شد، احساس اضطراب جدا شدن باعث ترس های شدید از تنها ماندن میشود. بنابراین اگر در بزرگسالی مدام به دنبال افرادی هستیم که این احساس ترس از تنهایی را از ما دور کنند قطعاً راه درستی را انتخاب نکرده ایم.
ترس از تنهایی و درمان ترس از تنهایی
اگر بتوانیم در زندگی خود نیاز اساسی خود ارزشمندی را تعالی دهیم و برای هر لحظه از بودن با خودمان لذت ببریم، بنابراین ناچار به تجربه ناخوشایند بودن در کنار کسانی نیستیم که فقط به دلیل ترس از تنهایی و تحمل نکردن احساس تنهایی به دنبال دیگران باشیم. این سطح از اضطراب در بیشتر مواقع باعث می شود تصمیم های غلط در انتخاب هایمان داشته باشیم.
برای بالا بردن احساس عزت نفس بهتر است خودمان را بهتر از قبل بشناسیم و با آنچه که هستیم صادقانه مواجه شویم و هراس نداشته باشیم که با مواجه شدن با خود اصلیمان دیگران دیگر دوستمان نخواهند داشت.
تنهایی یک احساس است و با شناخت این احساس و مواجه شدن با آن می توانیم به این نتیجه برسیم که احساس تنهایی صرفاً از تنها ماندن به وجود نمی آید و با رشد روحیه خویشتن دوستی و ایجاد فضایی برای آسایش روحی و معنوی خود دیگر هراسی از تنها ماندن نخواهیم داشت.
آیا در جمع بودن نشانه تنها نبودن است؟
نسبت به صحبت های پیش از این واضح است که بدانیم جمع نمی تواند کمک مهمی در رفع احساس تنهایی کند، مگر اینکه یک جمع سالم که نشانه های رشد در آن دیده شود. جمع های ناسالم که صرفاً به دلیل تنها نبودن در آن قرار می گیریم فقط و فقط انرژی وجودی ما را از بین می برند و احساس خوشایند ما را نسبت به خودمان تحلیل می برند.
سخن آخر
برای شناخت بیشتر و درک کردن این حقیقت پیشنهاد می کنیم که (نظریه مدیریت وحشت و ترس از مرگ TMT) را بخوانید. مواجه با احساس تنهایی یکی از راهکارهای مفید برای مقابله با ترس از تنهایی است که در این قسمت هم رویکرد اگزیستانسیال و رویکرد طرحواره درمانی به ترس از تنهایی و مرگ کمک زیادی میکنند. از بین بردن وابستگی های بی جهت که صرفاً ما را در یک فضای شلوغ قرار می دهد می تواند اولین قدم در مواجه با تنهایی باشد.
چند تکنیک ساده برای کاهش استرس و اضطراب
- آشتی با خود
- گذراندن وقت و زمان با خود
- قدم زدن در طول روز یا شی
- خرید کردن به تنهایی
- دیدن فیلم
- همچنین تئاتر می تواند ما را به قوی شدن در این احساس کمک کند.
و مهمترین موضوع این است که: اگر زمانی تنها بودید از این احساس نترسید و از برداشت مردم و اطرافیان نسبت به خود احساس ناخوشایندی نداشته باشید. اینکه چه کسی در مورد ما چه فکری می کند به هیچ وجه در روند زندگی ما و تغییر احساس ما تاثیر نخواهد داشت.
به طور مثال اگر دوستانی داشته باشید که ازدواج کرده اند و یا در جمع هایی هستند که ظاهراً در تعامل های دوستانه هستند و مدام در مهمانی ها و معاشرت های هر روزه قرار دارند بدان معنی نیست که شما هم نسبت به خود احساس ناخوشایندی داشته باشید اما مجبور به بودن در آن جمع هستید. به هر میزان که بتوانید با خودتان در فضایی دوستانه زمان بیشتری بگذرانید و از مواجه با خود نترسید در راه رشدی قرار گرفته اید که میتوانید ترس از تنهایی را از بین ببرید. پیش از پایان این مقاله به این موضوع فکر کنید که شما وقتی به یک رستوران یا کافه می روید و یک نفر را میبینید که تنها نشسته است چند ثانیه به تنها بودن او فکر میکنید یا شاید هم اصلا فکر نکنید. پس به همین شکل دیگران هم نسبت به ما همین واکنش را دارند. انسان موجوی اجتماعی است ولی اگر قدرت ترس از تنهایی را نیز کنار بگذارد به انسانی به شدت موفق تبدیل میشود.
