همه ما مجموعه ویژگیهای منحصر به فردی را داریم که بر رفتار، فکر و روابط ما تاثیر میگذارند. در روانشناسی به این مجموعه از ویژگیها «شخصیت» گفته میشود. شخصیت ما تقریبا با وجود ثابت بودن در مدت طولانی، انعطاف پذیر نیز هست. اما چیزی که ما از آن به عنوان الگوی بادوام و خشک رفتار و افکار یاد میکنیم «اختلال شخصیت» نام دارد. این تعریف میتواند بسیار کلی باشد. ممکن است با خواندن تعریفی که از اختلالات شخصیت گفتیم، با خود فکر کنید که آیا من اختلال شخصیت دارم؟ یا فلان همکارم چطور؟ بنابراین در این مقاله قصد داریم تا به نشانه های اختلالات شخصیت بپردازیم.
اختلال شخصیت به چه معناست؟
طبق انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، افراد مبتلا به اختلال شخصیت دارای الگو بادوام و خشک رفتار، فکر و احساسات هستند. این الگوهای بادوام در رفتار و افکار، موجب میشود که تعاملات اجتماعی، هیجانات، اهداف و تواناییهای فرد دچار اختلال شود. به عبارتی دیگر افراد مبتلا به اختلالات شخصیت، صفات شخصیتی را بروز میدهند که افراطی و مختل کننده هستند. لازم است ذکر کنیم که این ویژگیها گاها موجب رنج افراد میشود. در ادامه میتوانید بخشی از صحبتهای یکی از افراد مبتلا را بخوانید:
«همه سر من فریاد میزنند، چرا اینقدر سخت میگیری؟ چرا نمیتوانی عادی باشی؟ و من سعی میکنم توضیح دهم که در هوا روی یک طناب هستم و همه آنها پاهایشان را روی زمین گذاشته اند، اما همه آنها فقط میخندند».
اختلالات شخصیت چه طبقه بندی دارند؟
طبق نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، اختلالات شخصیت بر حسب شباهت هایشان به سه گروه کلی تقسیم میشوند:
گروه A - عجیب و غریب
اگر فردی به نظرتان عجیب و غریب به نظر میرسد و در تعاملات خود مشکل دارد، ممکن است دچار اختلالات این گروه باشد:
- اختلال شخصیت پارانوئید (Paranoid personality disorder)
- اختلال شخصیت اسکیزوئید (Schizoid personality disorder)
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (Schizotypal personality disorder)
پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست آنلاین و رایگان اختلال شخصیت MMPI
گروه B - چشمگیر و غیرقابل پیش بینی
افرادی که دارای اختلالات گروه B هستند، معمولا در کنترل احساسات خود مشکل دارند و به طور غیرقابل پیش بینی عمل میکنند:
- اختلال شخصیت ضداجتماعی (Antisocial Personality Disorder)
- اختلال شخصیت مرزی (Borderline personality disorder)
- اختلال شخصیت نمایشی (Histrionic personality disorder)
- اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic personality disorder)
گروه C- مضطرب
اختلالات گروه C بیشتر با اضطراب و ترس مشخص میشوند. افراد مبتلا به این اختلالات به خود و توانایی های خود شک دارند.
- اختلال شخصیت وابسته (dependent personality disorder)
- اختلال شخصیت اجتنابی (Avoidant personality disorder)
- اختلال شخصیت وسواسی - اجباری (Obsessive–compulsive personality disorder)
10 علامت که نشان میدهد اختلال شخصیت دارید!
با وجود اینکه 10 اختلال شخصیت متفاوت وجود دارد، اما این اختلالات علائم مشابه نیز دارند. در ادامه 10 علامتی که زنگ خطر اختلالات شخصیت است، آورده شده است:
1) مشکلات عزت نفس
در برخی از اختلالات شخصیت، عزت نفس بسیار پایین و در برخی دیگر عزت نفس بسیار بالا دیده میشود. حتی برای برخی از افراد ممکن است نوسانات عزت نفس دیده شود. البته این ناپایداری اغلب در اختلال شخصیت مرزی (BPD) دیده میشود. به عنوان مثال ممکن است مدتی خود را فردی بسیار برازنده، مهربان و دوست داشتنی تصور کنید. اما مدتی بعد ممکن خود را فردی بی رحم، خشن و خودخواه به تصویر بکشید.در برخی از دیگر اختلالات شخصیت مانند اختلال شخصیت خودشیفته، بزرگ نمایی درمورد توانایی ها و احساسات دیده میشود. ممکن است فکر کنید فردی خاص، بهتر یا باهوش تر از دیگران هستید.
2) ارزش های متناقض و ناهمساز
ارزش های شما ممکن است متناقض باشد. به عنوان مثال ممکن است در محل کار خود فردی بسیار محترم و مودب باشید. اما در خانه فردی باشید که به عزیزان خود توهین میکند. این رفتار بیشتر درمورد اختلال شخصیت ضداجتماعی صدق میکند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، خود را افرادی خوش اخلاق و خوش برخورد نشان میدهند. اما اغلب این افراد دورغ میگویند.
3) مشکل در حفظ روابط نزدیک و صمیمی
شاید یکی از اصلی ترین مشکلات افراد مبتلا به اختلال شخصیت، حفظ روابط باشد. رفتار شما ممکن است دیگران را ناامید کند و کمتر فردی تمایل به وقت گذراندن با شما داشته باشد. اگر دائم در روابطتان دچار سوتفاهم میشوید و حفظ روابط برایتان دشوار است، میتواند هشداری برای اختلالات شخصیت باشد.
4) مشکل در همدلی
اگر دچار اختلال شخصیت هستید، ممکن است نتوانید با دیگران همدردی کنید یا از درک احساسات دیگران ناتوان باشید. برخی افراد ممکن است خود را فردی همدل نشان دهند و دروغ بگویند. چرا که نمیخواهند توسط دیگران سرزنش شوند.
5) مشکل در تعیین حد و مرزها
افراد مبتلا به اختلالات شخصیت ممکن است در ایجاد و تشخیص مرزها مشکل داشته باشند. ممکن است قصد نداشته باشید که حد و مرزها را رد کنید. اما مشکل اصلی این است که نمیدانید چه زمانی از حد خود تجاوز میکنید. البته ممکن است در یک اختلالی مانند شخصیت ضداجتماعی، فرد آگاهانه به مرزهای افراد دیگر تجاوز کند. حتی زمانی که کسی به آنها نه میگوید!
6) سبک های فرزند پروری مشکل ساز
اگر شما جزو والدینی هستید که مبتلا به اختلال شخصیت هستید، ممکن است فرزندپروری بیش از حد سختگیرانه و یا به شدت بی تفاوتی داشته باشید.در بسیاری از مواقع فرزندان از والدین مبتلا به اختلال شخصیت خود تاثیر میگیرند.
7) مشکل در تنظیم هیجانات
اگر اختلال شخصیت دارید، ممکن است در کنترل هیجانات خود مشکل داشته باشید. ممکن است به راحتی عصبانی شوید یا زمانی که چیزی مطابق میل شما نیست، سریع واکنش نشان دهید. به عنوان مثال فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی نوسانات خلقی شدیدی دارد. ممکن است گاهی احساس پوچی کند و مدتی بعد دچار طغیان خشم شود.
8) مشکلاتی در رابطه با استرس و اضطراب
اگر مبتلا به اختلال شخصیت هستید، ممکن است نتوانید به شکلی درست با موقعیت های استرس زا کنار بیایید و تحمل این موقعیت ها برایتان دشوار باشد. حتی ممکن است سعی کنید به روش های ناسالم با استرس کنار بیایید. به عنوان مثال افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است در واکنش با موقعیت های استرس آمیز، به خود آسیب برسانند.
9) خودآگاهی پایین
اغلب افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی نمیتوانند تشخیص دهند که دارای یک مشکل سلامت روان هستند. ممکن است انکار کنید و حتی زمانی که اطرافیانتان میخواهند شما را به سمت درمان سوق دهند، از درمان امتناع کنید. همچنین ممکن است دیگران را به خاطر رفتار یا مشکلات خود سرزنش کنید. به عنوان مثال ممکن است مشکلات مربوط به خود را به گردن شریک زندگی خود بیاندازید.
پیشنهاد میکنیم انجام دهید: تست آنلاین و رایگان سلامت روان
10) مشکل در کار
اختلالات شخصیت میتواند روابط را سخت کند. همچنین میتوانند موجب کاهش عملکرد یا اختلال عملکرد فرد در محیط کاری حرفه ای شوند. اگر مبتلا به اختلال شخصیت هستید، ممکن است با رئیسان یا همکارانتان مخالفت کنید و کار در یک تیم برایتان سخت باشد. البته تنها عصبانیت، خشم یا مخالفت نشان دهنده کاهش عملکرد در محیط کار نیست. برای مثال ممکن است فرد مبتلا به اسکیزوئید در کارهایی که نیازمند ارتباط با دیگران است، خوب عمل نکنند. زیرا افرادی خجالتی یا گوشه گیر هستند.
آیا اختلالات شخصیت درمان میشوند؟
درمان اختلال شخصیت معمولا شامل گفتاردرمانی است. در این درمان فرد با یک درمانگر صحبت میکند تا درک بهتری از افکار، احساسات و رفتارهای خود پیدا کند. درمانگر علاوه بر گوش دادن ممکن است راهبردهایی را برای حل مشکلات پیشنهاد دهد. البته هیچ رویکرد واحدی وجود ندارد. درمانگر درمان را با توجه به ویژگی های منحصر به فرد درمانجو انتخاب میکند. به همین علت ممکن است در درمان برخی از افراد، از دارو نیز استفاده شود. همچنین بسته به شدت بیماری و سایر مشکلاتی که فرد ممکن است داشته باشد، درمان میتواند چندین ماه یا سال طول بکشد.
منابع: